AnlatımTeknikleri

Hikaye özetinde olması gerekenler: Ana fikir. Ana karakterler. Hikayenin ana hatları. Önemli olaylar. Anahtar detaylar. Özet, gereksiz detaylardan arındırılmış, yalnızca ana hatları ve önemli olayları içeren kısa ve öz cümlelerden oluşmalıdır.

İlahi (hakim) bakış açısı ile gözlemci bakış açısı arasındaki temel farklar şunlardır: İlahi bakış açısı: Anlatıcı, her şeyi bilir; olayların dışında durur ve gören durumundadır. Kahramanların duygularını, düşüncelerini ve iç dünyalarındaki karmaşıklıkları anlama yeteneğine sahiptir. Olayların ve karakterlerin iç dünyasına geniş bir bakış sunar, bu nedenle olayların derinliklerini ve karakterlerin duygusal deneyimlerini daha kapsamlı bir şekilde açıklar. Gözlemci bakış açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izliyormuş gibi aktarır. Olayın geleceğini, karakterlerin duygularını, düşüncelerini ve iç seslerini bilemez. Olan biteni tarafsız bir şekilde okuyucuya sunar. Özetle, ilahi bakış açısı duygulara yer verirken, gözlemci bakış açısı sadece kahramanın dışta ne yaptığını söyler.

Anlatımın temel ilkeleri şunlardır: Açıklık. Duruluk. Doğallık. Yalınlık. Tutarlılık. Özlülük. Akıcılık. Özgünlük.

Döşeme ve dilek bölümleri, masalların yapı unsurlarıdır. Döşeme bölümü, masalın tekerleme ile başladığı giriş bölümüdür. Dilek bölümü, masalın tamamlandığı ve anlatıcının iyi temennilerle sözü sonlandırdığı bölümdür. Masallar ayrıca serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur. Serim bölümü, masalın başlangıç bölümüdür. Düğüm bölümü, kahramanın olaylarla yüzleştiği ve masalın asıl gelişiminin yaşandığı kısımdır. Çözüm bölümü, olayların bir sonuca bağlandığı bölümdür.

Öz anlatım örneklerine aşağıdaki cümleler örnek verilebilir: "Dost başa, düşman ayağa bakar". "Ummadık taş, baş yarar". "Sakla samanı, gelir zamanı". "Üniversitemizdeki etkinliğe yoğun ilgi vardı, katılım beklentinin üzerinde oldu". "Büyükçe bir oda... Sade döşenmiş. İç karartıcı bir yeşil kadifeyle kaplı ikili, üçlü koltuklar... Akçaağaç ve siyah deri bantların oluşturduğu ürkütücü bir renk zıtlığına sahip sandalyeler... Külleri temizlenmemiş yanmayan bir şömine... Kalın perdelerle kapatılmış pencerelerden bir kanat, içeriye biraz hava girmesi için açık bırakılmış". Öz anlatım, gereksiz detaylardan arındırılarak mesajın kısa ve etkili bir şekilde ifade edilmesidir.

Hikaye ve şiirde kullanılan dil, anlam ve yapı unsurlarının kullanılmasının nedenleri şunlardır: Dil unsurları: Hikayede: Okuyucunun hikayeyi kolayca anlayabilmesi için açık, sade ve günlük dile yakın bir anlatım kullanılır. Şiirde: Duyguları daha etkileyici aktarmak için kelimeler özel bir şekilde seçilir. Anlam unsurları: Hikayede: Konunun anlaşılır olması için genellikle olaylar net bir şekilde anlatılır. Şiirde: Kelimeler bazen birden fazla anlama gelecek şekilde kullanılır. Yapı unsurları: Hikayede: Olayların belirli bir düzen içinde anlatılması gerekir. Şiirde: Şiirin ahenkli olması için ölçü, kafiye, redif gibi kurallar kullanılır.

Hayır, abartı ve mecaz aynı şey değildir. Abartı, bir şeyi olduğundan daha büyük, daha küçük, daha güçlü veya daha zayıf göstererek anlatma sanatıdır. Mecaz ise, bir kelimenin gerçek anlamından bütünüyle uzaklaşarak kazandığı yeni anlamlarla yapılan edebi bir sanattır. Farklar: Abartı her zaman abartı içerirken, mecaz bazen abartı içerebilir. Abartı kelimelerde anlam kayması yapmaz, miktarı veya durumuyla ilgili olağanüstü değişiklik yapar.

Yaşar Kemal'in "Karıncanın Su İçtiği" romanında kanıtlayıcı anlatım bulunmamaktadır. Roman, daha çok öyküleyici anlatım ve destansı anlatım unsurlarını içermektedir. Öyküleyici anlatım, olayların kronolojik bir sırayla anlatılmasını ifade ederken; destansı anlatım, coşkulu ve etkileyici bir dil kullanımıyla anlatımın yapılmasını tanımlar. Kanıtlayıcı anlatım ise, bir düşünceyi veya iddiayı kanıtlarla destekleme amacını taşır ve bu tür bir anlatım bu romanda yer almamaktadır.

Biyografide 3. kişi kullanılmasının nedeni, daha objektif bir bakış açısı sunmasıdır. Anlatıcı, üçüncü şahıs bakış açısını kullanarak olayları ve karakterleri dışarıdan bir gözlemci gibi aktarır. Ancak bazı biyografilerde birinci şahıs anlatımı da kullanılabilir.

Doğrudan Anlatım Örnekleri: "Çiçero’nun ‘Bir yerde yaşam varsa orada umut da vardır.’ sözü çok hoşuma gider." "Kadın, arkadaşının kulağına eğilerek: ‘Birazdan kalkalım mı?’ diye fısıldadı." "Babam: ‘Alışverişe gitmeden önce ihtiyaç listesini hazırla.’ dedi." "Anne, ‘Akşam yemeğine ne istersin?’ diye sordu." Dolaylı Anlatım Örnekleri: "Bu akşamki davete katılamayacağını bildirdi." "Alınan kararlara özenle uyulması gerektiğini ima etti." "Doktor, erken teşhis sayesinde tedaviye cevap verdiğini söyledi." "Maria, kitabı çok sevdiğini belirtti." Doğrudan anlatım, bir sözün herhangi bir değişikliğe uğratılmadan, olduğu gibi verilmesidir ve genellikle tırnak içinde gösterilir.

Bir şeyde başka şeye benzer yönler bulma, "benzetme" veya "teşbih" olarak adlandırılır. Benzetme, bir nesneyi genellikle "gibi", "sanki" gibi bağlaçlarla başka bir nesneye benzeterek anlatma sanatıdır. Ayrıca, "analojik düşünme" de benzer yönler bulma yöntemlerinden biridir.

İngilizce TV programları şu şekilde anlatılabilir: Televizyon programı türleri: Filmler ve diziler: Aksiyon filmi, komedi filmi, korku filmi, aile filmi, savaş filmi, animasyon, bilim kurgu filmi. Diğer program türleri: Belgesel, tartışma programı, yemek programı, sabah programı, haber programı, kültür-sanat programı. Örnek cümleler: "We watched action film last night with uncle" (Dün gece amcamla birlikte aksiyon filmi izledik). "My father loves detective movies" (Babam polisiye türündeki filmleri çok seviyor). "I like sitcoms because they’re funny" (Durum komedisi programlarını seviyorum çünkü komik). Tercih belirtme: "I like watching cartoons" (Çizgi film izlemeyi seviyorum). "She prefers TV series to quiz shows" (Quiz şovlara kıyasla dizi izlemeyi tercih ediyor). Sebep ve zıtlık bağlaçları: "I watch documentaries because they are educational" (Belgesel izliyorum çünkü eğitici). "He likes cartoons, but I prefer quiz shows" (O çizgi film seviyor, ama ben quiz şovları tercih ediyorum).

Peyami Safa'nın "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" romanı, "ben anlatım" (kahraman anlatıcı) biçimiyle yazılmıştır. Roman, 15 yaşındaki hasta bir çocuğun 1915 yılındaki olayları anlattığı bir hatıra defteri şeklinde kaleme alınmıştır.

Filmde karakter gelişimi şu yöntemlerle anlatılabilir: Arka plan oluşturmak. Motivasyonu belirlemek. Çatışmalar eklemek. Dinamik karakterler kullanmak. İzleyiciyle bağ kurmak. Karakter gelişimi, izleyicinin filmle olan bağını güçlendirir ve hikayenin derinliğini artırır.

Bir hikaye, aşağıdaki unsurlara dikkat edilerek etkili bir şekilde başlayabilir: Çatışma veya gizem. Karakter tanıtımı. Dünya kurulumu. Hedef ve amaç. Hikaye başlangıcını daha etkili hale getirmek için kullanılabilecek bazı teknikler şunlardır: Açılış cümlesi. Soru veya gizem. Duygusal bağ kurma. Büyük bir olay. Hikaye yazmaya başlamak için ayrıca aşağıdaki adımlar izlenebilir: anlatmak istenen konuya karar verme; konuyu nasıl aktarmak istediğinin planlanması; hikayenin örgüsünü ve karakterlerini belirleme; yazmaya başlama.

Edebiyatta kullanılan bazı terimler şunlardır: Akıcılık: Söz, yazı ve anlatımın akıcı olma özelliği. Aliterasyon: Şiir ve nesirde uyum sağlamak için söz başlarında ve ortalarında aynı ünsüzün veya hecelerin tekrarlanması. Ana duygu: Yazı veya konuşmalarda öne çıkan asıl duygu. Beyit: İki mısralık nazım parçası. Divan: İslam devletlerinde askeri, mali ve idari meselelerin görüşülüp karara bağlandığı yer. Epik: Yiğitlik ve kahramanlık konularının işlendiği eserler. Gazel: Beyit sayısı 5 ile 15 arasında olan divan şiiri nazım şekli. Analiz: Bir metni belirli yöntemlere bağlı kalarak gözden geçirme, çözümleme. Anekdot: Kısa veya özlü anlatımı olan öykü. Betimleme: Tasarlama, bir şeyi sözle veya yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma.

Bakış açısı, bir hikayenin anlatıldığı perspektifi ifade eder. Edebî metinlerde üç ana bakış açısı türü bulunur: 1. Kahraman Bakış Açısı: Olayı anlatan kişi, olayın içindedir ve kendi duygu ve düşüncelerini aktarır. 2. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve tarafsız bir anlatım sergiler. 3. İlahi (Hakim, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilen bir konumdadır ve kahramanların iç dünyalarına da hakimdir. Ayrıca, çoğulcu bakış açısı da mevcuttur; bu, tek bir anlatıcının yanı sıra, olay örgüsünde yer alan diğer karakterlerin bakış açılarına da yer verilmesi durumudur. Perspektif ise, anlatıcının kişisel deneyimlerine dayanarak bir olay, kişi veya yer hakkındaki tutumları veya inançlarıdır.

Bakış açısı, bir hikayenin anlatıldığı perspektifi ifade eder. Edebî metinlerde üç ana bakış açısı türü bulunur: 1. Kahraman Bakış Açısı: Olayı anlatan kişi, olayın içindedir ve kendi duygu ve düşüncelerini aktarır. 2. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve tarafsız bir anlatım sergiler. 3. İlahi (Hakim, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilen bir konumdadır ve kahramanların iç dünyalarına da hakimdir. Ayrıca, çoğulcu bakış açısı da mevcuttur; bu, tek bir anlatıcının yanı sıra, olay örgüsünde yer alan diğer karakterlerin bakış açılarına da yer verilmesi durumudur. Perspektif ise, anlatıcının kişisel deneyimlerine dayanarak bir olay, kişi veya yer hakkındaki tutumları veya inançlarıdır.

Michel Butor'un "Değişme" romanı, orta yaş bunalımına girmiş bir adamın iki kadın arasında kalmışlığını konu alır. Paris'te Scabelli şirketinde çalışan Léon Delmont, iş gereği yaptığı Paris-Roma yolculuklarından birinde Romalı genç bir kadın olan Cécile ile tanışır. Roman, Léon'un bu kararı Cécile'e bildirmek üzere Paris-Roma ekspresine binmesiyle başlar ve 22 saatlik yolculuk sonrasında trenden inmesiyle sona erer.

İfade ve bağlantı cümleleri, düşünceler arasında bağlantı kurmayı sağlayan ifadelerdir. Bu ifadeler, cümlelerin veya düşüncelerin yönünü değiştirir, destekler veya açıklar. Bazı ifade ve bağlantı cümleleri: Düşüncenin yönünü değiştiren ifadeler: "ama, fakat, lakin, yalnız, ancak, oysaki, halbuki, buna rağmen, yine de". Destekleyici ve açıklayıcı ifadeler: "özellikle, örneğin, mesela, hatta, üstelik, ayrıca, açıkçası, başka bir deyişle, yani". Özetleyen ve sonuç bildiren ifadeler: "kısacası, özetle, son olarak, sonucunda, böylece, böylelikle, görüldüğü gibi". Bu ifadeler, yazılı veya sözlü dilde duygu ve düşünceler arasında bağlantılar kurar.