• Buradasın

    Aşı nedir ve nasıl çalışır?

    Yazeka

    Arama sonuçlarına göre oluşturuldu

    A smiling Turkish doctor in a white coat gently administers a vaccine to a calm child in a bright clinic, with a detailed illustration of glowing antibodies surrounding the injection site to symbolize immune response.
    Aşı, belirli bulaşıcı hastalıklara karşı bireyleri korumak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla geliştirilmiş biyolojik bir üründür 12.
    Aşıların çalışma prensibi:
    • Aşı, vücuda enjekte edildiğinde veya ağız yoluyla verildiğinde, bağışıklık sistemini uyarır 13.
    • Bağışıklık sistemi, aşıdaki zayıflatılmış veya öldürülmüş mikroorganizma ya da toksinleri bir tehdit olarak tanır ve yok eder 123.
    • Vücut, bu mikropla gelecekte karşılaştığında, önceden geliştirdiği savunma sistemini kullanarak mikropla savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz 13.
    Aşılar, profilaktik (gelecekteki bir enfeksiyonun etkilerini önlemek veya iyileştirmek için) veya terapötik (kanser gibi bir hastalıkla savaşmak için) olabilir 2.
    5 kaynaktan alınan bilgiyle göre:

    Konuyla ilgili materyaller

    Aşı olmak zorunlu mu?

    Türkiye'de çocukluk aşıları dahil, aşı uygulaması zorunlu değildir. Ancak, zorunlu aşı uygulamasının getirilmesi Anayasa, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi kapsamında mümkün görülebilir. Anayasa'nın 17. maddesi, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamayacağını ve rızası olmadan bilimsel veya tıbbi deneylere tabi tutulamayacağını belirtir. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin 8. maddesi, zorunlu aşı uygulamasını özel hayata ve aile hayatına saygı kapsamında değerlendirir. Şu an için, COVID-19 aşısı hakkında aşılamanın herkes için zorunlu olduğuna dair bir açıklama bulunmamaktadır.

    Aşı sertifikası ile aşı kartı aynı mı?

    Aşı sertifikası ile aşı kartı aynıdır. Sağlık Bakanlığı tarafından verilen aşı kartı veya aşı kimliği, en az iki doz aşısını olmuş vatandaşların yurtdışı seyahatlerinde kullandığı bir sertifikadır. Ancak, bazı ülkelerde aşı kartı üzerindeki karekodun online olarak doğrulanabilmesi yeterlidir; bu ülkelerde aşı sertifikasına gerek yoktur.

    Aşılama nedir, nasıl yapılır?

    Aşılama (inseminasyon), doğal yollarla çocuk sahibi olamayan çiftlerde gebelik şansını artırmak için uygulanan bir yardımcı üreme yöntemidir. Aşılama süreci iki aşamadan oluşur: 1. Yumurta büyütme ve çatlatma: Adetin 2. veya 3. gününde yumurta büyütme ilaçları başlanır. 2. Aşılama uygulaması: Spermler hazırlandıktan sonra, ince bir kateter yardımıyla rahim içine aktarılır. Aşılama işleminin aşamaları: 1. Hasta muayene masasına alınır ve vajinaya spekulum takılır. 2. Rahim ağzı veya vajina batikon veya alkol ile yıkanmaz. 3. İnce bir kateter rahim ağzından geçtikten sonra rahim içine ilerletilir. 4. Hazırlanmış sperm bu kateter yardımıyla rahim içine verilir. Aşılama sonrası dikkat edilmesi gerekenler: 15-20 dakika sırtüstü pozisyonda dinlenilmesi önerilir. Sürekli yatmak veya dinlenmek gerekmez. İşlem sonrası 2 hafta sonra gebelik testi yapılabilir. Aşılama, her durumda uygun bir yöntem olmayabilir; bu nedenle bir uzmana danışılması önerilir.

    Aşılar gelecekte ne olacak?

    Gelecekte aşılar şu şekillerde gelişebilir: mRNA aşıları: Grip, kanser, sıtma ve HIV gibi hastalıklara karşı mRNA teknolojisiyle üretilmiş aşılar geliştirilecektir. Ters aşı teknolojisi: Patojenin genomu taranarak aşı hedefi olabilecek proteinler belirlenecektir. Viral ve DNA vektör aşıları: Vibrio cholerae, Salmonella typhi, Listeria monocytogenes gibi patojenler kullanılarak geliştirilen aşılar yaygınlaşacaktır. Mukozal ve bant aşılar: Nazal sprey veya bantlarla uygulanan aşılar, antijen spesifik bağışıklık tepkisini hem lokal hem de sistemik olarak oluşturacaktır. Nanoteknolojik aşılar: Koruyucu, güvenli ve kolay üretilebilen nanopartiküller geliştirilecektir. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın açıklamasına göre, Türkiye'de 2028 yılına kadar tüm aşıların yüzde 100'ü yerli olarak üretilecektir.

    Aşı çeşitleri nelerdir?

    Aşı çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Canlı zayıflatılmış aşılar. İnaktive (ölü) aşılar. Subunit (alt birimli) aşılar. Toksoid aşılar. Viral vektör aşıları. RNA ve DNA aşıları. Aşılar ayrıca tek değerlikli (tek bir antijene karşı) veya çok değerlikli (iki veya daha fazla mikroorganizmaya karşı) olabilir.

    Aşının içinde ne var?

    Aşıların içinde bulunan bazı bileşenler: Aktif içerik. Adjuvanlar. Koruyucular. Stabilizatörler. Antibiyotikler. Seyrelticiler. Aşıların içeriği, türüne ve üretim yöntemine göre değişiklik gösterebilir.

    Aşı yaparken nelere dikkat edilmeli?

    Aşı yaparken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır: Eğitimli personel: Aşı, bu konuda eğitim görmüş yetkili bir sağlık personeli veya hekim tarafından yapılmalıdır. Sağlık kontrolü: Aşı yapılacak kişi, aşı öncesinde sağlık kontrolünden geçirilmelidir. Doğru zamanlama: Aşılar belirli aralıklarla yapılmalıdır. Uygun ortam: Aşı, stresten uzak ve uygun koşullarda, genellikle sabah veya akşam serin saatlerde uygulanmalıdır. Aşı ve malzeme kontrolü: Aşıların son kullanma tarihleri kontrol edilmeli, sulandırma sıvıları tam ve berrak olmalıdır. Hijyen ve güvenlik: Aşı uygulaması sırasında kişisel koruyucu ekipman kullanılmalı ve hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.