Zona

Zona hastalığının kabuk bağlama süresi, 7-10 gün arasında değişmektedir. Döküntüler, içi sıvı dolu kabarcıklara dönüştükten sonra bu kabarcıklar patlayarak kabuk bağlar ve genellikle birkaç hafta içinde iyileşir. Ancak, sinir ağrısı (postherpetik nevralji) bazı kişilerde aylarca sürebilir.

Zona hastalığı, genellikle vücudun tek bir tarafında, özellikle gövde, sırt veya yüz gibi bölgelerde ortaya çıkar. En sık görülen bölgeler: göğüs; sırt; yüz. Döküntüler, sinirlerin geçtiği alanlarda görülür ve belirgin bir yanma veya kaşıntı hissiyle başlar.

Herpes-zoster virüsü, diğer adıyla varicella-zoster virüsü, suçiçeği ve zona hastalıklarına neden olur. Zona hastalığı, virüs sinir hücrelerine yerleşip bağışıklık sistemi zayıfladığında aktif hale geldiğinde ortaya çıkar. Zona hastalığının bazı komplikasyonları: Postherpetik nevralji: Ağrıların uzun süre devam etmesi. Göz enfeksiyonları, işitme kaybı, felç ve cilt enfeksiyonları. Suçiçeği hastalığının bazı komplikasyonları: Bakteriyel enfeksiyonlar. Zona ve suçiçeği, daha önce bu virüsleri geçirmemiş kişilere bulaşabilir.

Zona ve su çiçeği aynı şey değildir, ancak aynı virüsten kaynaklanır. Su çiçeği, varicella-zoster virüsünün ilk enfeksiyonudur ve genellikle çocukluk döneminde geçirilir. Zona geçiren bir kişi, su çiçeği geçirmemiş kişilere su çiçeği bulaştırabilir, ancak zona bulaşıcı değildir.

Gece yanığı, hafif bir zona vakası olabilir. Zona (gece yanığı), daha önce suçiçeği geçirmiş kişilerde varicella-zoster virüsünün yeniden aktifleşmesi sonucu ortaya çıkan, genellikle vücudun tek tarafında şiddetli ağrı, yanma hissi, kızarıklık ve içi sıvı dolu kabarcıklarla seyreden viral bir hastalıktır. Gece yanığı, zonanın bir belirtisi olup, özellikle geceleri artan yoğun bir yanma veya acı hissini tanımlar. Zona hastalığının şiddeti kişiden kişiye değişebilir ve bazı vakalarda belirtiler hafif olabilir. Kesin tanı ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Evet, zona hastalığı yüz felci yapabilir. Zona, özellikle yüz, göz ve kulak bölgesinde görüldüğünde, yüz sinirlerini etkileyerek Ramsay Hunt Sendromu'na yol açabilir. Zona hastalığının belirtileri veya şüphesi durumunda, doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Zona (herpes zoster) aşısı, genellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinlere önerilir. Aşı, aktif zona enfeksiyonu sırasında yapılmamalıdır; iyileşme sürecinin tamamlanması beklenmelidir. En doğru zamanlamayı belirlemek için bir doktora danışılması önerilir.

Zona hastalığı genellikle 2 ila 4 hafta sürer. Döküntü dönemi: Yaklaşık 7-10 gün içinde kabarcıklar kurur ve kabuklanır. İyileşme dönemi: Kabuklar düşer, ancak hafiften şiddetliye doğru değişen ağrılar devam edebilir. Yaş ilerledikçe ağrıların iyileşme süresi uzayabilir. Zona hastalığının süresi, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Hayır, herpes ve zona aynı şey değildir. Herpes, ağız bölgesinde uçuğa ve genital uçuklara neden olan bir virüstür. Zona, genellikle suçiçeği geçirmiş kişilerde, bağışıklık sistemi zayıfladığında ortaya çıkar.

Varicellazoster aşısı, halk arasında su çiçeği aşısı olarak bilinir ve iki ana amaca hizmet eder: 1. Su çiçeği enfeksiyonunu önlemek: Aşı, Varicella-Zoster virüsüne karşı bağışıklık sağlayarak su çiçeği enfeksiyonunu ve bu hastalığın yol açabileceği ciddi komplikasyonları önler. 2. Zona riskini azaltmak: Su çiçeği geçiren kişilerde ilerleyen yaşlarda ortaya çıkabilen zona (herpes zoster) riskini önemli ölçüde düşürür. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler ve risk altındaki gruplar için de koruma sağlar. Su çiçeği aşısı, genellikle çocukluk döneminde iki doz olarak uygulanır; ilk doz 1 yaşına geldiğinde, ikinci doz ise 4-6 yaşları arasında yapılır.

Zona hastası bir kişinin, döküntüler tamamen kabuk bağlayana kadar izole edilmesi önerilir. Zona hastalığı doğrudan bulaşıcı değildir, ancak döküntü döneminde lezyonlara temas edilmesi halinde suçiçeği geçirmemiş kişilere suçiçeği bulaştırabilir.

Zona tedavisi için dermatoloji (cildiye) uzmanına başvurulması önerilir. Zona, hem cilt hem de sinirleri etkilediği için enfeksiyon hastalıkları uzmanı yerine dermatoloji uzmanına gidilmelidir. Gerektiğinde nöroloji veya göz hastalıkları uzmanları da tedavi sürecine dahil olabilir.

Zona hastalığının belirtileri: ciltte yanma, batma veya kaşıntı hissi; tek taraflı, belirli bir bölgede oluşan ağrılı döküntüler; döküntülerin üzerinde sıvı dolu kabarcıklar; kabarcıkların patlaması ve kabuk bağlaması; deride hassasiyet ve ağrı; halsizlik ve yorgunluk; ateş ve titreme; baş ağrısı; ışığa karşı hassasiyet. Zona hastalığının önlenmesi: Zona aşısı: Özellikle 50 yaş üzerindeki bireyler için önerilen aşı, hastalığın ortaya çıkmasını ve sinir ağrılarını büyük ölçüde engeller. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi: Bağışıklık sistemini destekleyen sebze-meyve ağırlıklı beslenme, yeterli uyku ve stres yönetimi zona riskini azaltabilir. Zona belirtileri görüldüğünde bir dermatoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Zona hastalığı için dahiliye (iç hastalıkları) bölümüne başvurulamaz. Zona, cilt ve sinirleri etkileyen bir enfeksiyon olduğundan, teşhis ve tedavi için dermatoloji (cildiye) bölümüne başvurulması önerilir. Zona hastalığının göz veya kulak çevresinde oluşması durumunda, dermatoloji uzmanına ek olarak göz doktoru veya kulak burun boğaz uzmanına da gidilmesi gerekebilir.

Zostavax ve Zostex aynı değildir. Zostavax, zona (herpes zoster) hastalığına karşı koruyucu bir aşıdır. Zostex ise, etken madde olarak brivudin içeren ve zona tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.

Dudak kenarında zona, su çiçeğine neden olan Varicella-Zoster virüsünün (VZV) yıllar sonra tekrar aktif hale gelmesiyle ortaya çıkar. Zona riskini artıran bazı faktörler: ileri yaş; stres; bağışıklık sisteminin zayıflaması; kronik hastalıklar; bazı ilaçlar (bağışıklığı baskılayan veya uzun süreli kortikosteroid kullanımı). Dudak kenarında zona belirtileri arasında ciltte yanma, batma, karıncalanma veya kaşıntı hissi, kırmızı döküntüler ve su dolu kabarcıklar yer alabilir. Zona şüphesi durumunda bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Zona hastalığı, B vitamini eksikliğinden kaynaklanmaz. Ancak, zona tedavisinde B vitamini takviyesi önerilir çünkü B vitaminleri, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur ve sinir sistemi sağlığını destekler. Zona hastalığının diğer vitaminlerle ilişkisi ise şu şekildedir: - C vitamini: Bağışıklık sistemini destekler ve cilt iyileşmesini hızlandırır. - D vitamini: Bağışıklık sisteminin düzenlenmesinde rol oynar ve viral enfeksiyonlara karşı direnci artırabilir.

Zona hastalığı aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. En yaygın yan etkiler şunlardır: Aşı vurulan bölgede ağrı, kızarıklık ve şişlik; Genel kas ağrıları ve baş ağrısı; Yorgunluk ve ateş. Bazı durumlarda daha ciddi yan etkiler de görülebilir, bunlar arasında: Alerji belirtileri (baş dönmesi, sık nefes alma, hızlı kalp atımı); Aşı sonrası zonaya benzer döküntü (bu durum, bağışıklığı çok zayıflamış kişilerde Zostavax aşısında nadiren görülebilir). Aşı öncesi olası yan etkiler ve kişisel sağlık durumunuza uygun olup olmadığı konusunda bir doktora danışmanız önemlidir.

Zona reçetesinin geçerlilik süresi, reçetenin düzenlendiği tarihten itibaren 4 iş günüdür.

Zona aşısını aşağıdaki kişiler yaptırmalıdır: 1. 60 yaş ve üstü kişiler: Uzmanlar, bu yaş grubundaki kişilerin zona aşısı olmasını önermektedir. 2. Daha önce zona geçirmiş kişiler: Hastalığın tekrarlamasını önlemek için aşı olabilirler. 3. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler: Kronik hastalıkları olanlar, HIV, diyabet, lösemi, lenfoma gibi durumlar nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler aşı olmalıdır. 4. 19 yaş ve üzeri yetişkinler: Hastalık veya tedaviler nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar da zona aşısı için adaydır. Aşının yapılmayacağı durumlar arasında ise aktif zona enfeksiyonu, gebelik, aşıya karşı ciddi alerjik reaksiyon öyküsü bulunmaktadır.