Velayet

Türk Medeni Kanunu'nun 348. maddesine göre velayetin kaldırılması sebepleri şunlardır: Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi. Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması. Ayrıca, çocuğun menfaatinin gerektirdiği nedenler (örneğin sağlık, eğitim, ahlâk, güvenlik) de velayetin kaldırılması sebepleri arasında sayılabilir. Velayetin kaldırılması, çocuğun üstün yararını korumak amacıyla alınan ciddi bir hukuki tedbirdir.

Velayetin çocuğa verilmesi, çocuğun bakım, sağlık, eğitim gibi önemli hususlarda karar verme yetkisinin bir ebeveyne veya belirli durumlarda ortak olarak anne ve babaya verilmesi anlamına gelir. Velayetin çocuğa verilmesi durumunda ebeveynlere tanınan hak ve ödevler: Çocukların menfaatini göz önünde tutarak gerekli kararları almak ve uygulamak. Çocukların hayatını düzenleme olanağı sunmak. Çocukların rızasıyla onların adına hukuki işlemler yapmak. Velayetin çocuğa verilmesi, genellikle çocuğun üstün yararı ilkesi doğrultusunda belirlenir ve bu süreçte çocuğun yaşı, sağlık durumu, yaşam standartları, psikolojik durumu, anne ve babanın ekonomik durumu gibi birçok faktör değerlendirmeye alınır.

Velayet davasında sunulabilecek başlıca delil türleri şunlardır: Çocuğun yaşam koşullarını gösteren belgeler: Çocuğun eğitim durumu, sağlık raporları, sosyal çevresi ve genel yaşam standartlarını gösteren belgeler. Uzman raporları: Psikolog veya sosyal hizmet uzmanları tarafından hazırlanan değerlendirme raporları. Tanık ifadeleri: Çocuğun bakımına ve ebeveynlerinin davranışlarına tanıklık edebilecek kişilerden alınan ifadeler. Ebeveynlerin gelir durumu ve yaşam koşulları: Hangi ebeveynin çocuğa daha uygun bir yaşam ortamı sağlayabileceğini gösteren belgeler. Çocuğun kendi görüşü: 12 yaş ve üzeri çocukların hangi ebeveynle yaşamak istedikleri yönündeki talepleri. Ebeveynlerin ebeveynlik yetkinlikleri: Ebeveynlerin çocuğun bakımını, eğitimini ve genel gelişimini sağlama konusundaki yetkinlikleri. Ayrıca, sosyal inceleme raporu da velayet davalarında önemli bir delil olarak kabul edilir ve bu rapor, alanında uzman sosyal hizmet uzmanları, pedagoglar ve psikologlar tarafından hazırlanır. Delillerin geçerliliği, mahkeme tarafından değerlendirilecektir.

Velilerin eğitim ücretini ödememesi durumunda farklı sonuçlar ortaya çıkabilir: Devlet okullarında: Eğitim hakkı engellenemez, ancak bazı okullarda yemek gibi hizmetler yalnızca katkı payı ödeyen öğrencilere sunulabilir. Özel okullarda: Eğitim-öğretim yılı boyunca okul ücretini ödemeyen velinin öğrencisi, ders yılı sonunda kaydı yenilenmeyebilir. Ayrıca, veliler yasal artış oranının üzerindeki zamlar için tüketici hakem heyetlerine başvurabilir ve fazla ödedikleri paraların iade edilmesini talep edebilirler.

Türk Medeni Kanunu (TMK) Madde 353, evlilik sona erdiğinde velayetin kendisinde kalan eşin, hâkime çocuğun malvarlığının dökümünü gösteren bir defter vermek ve bu malvarlığında veya yapılan yatırımlarda gerçekleşen önemli değişiklikleri bildirmek zorunda olduğunu belirtir. Bu madde, İsviçre Medeni Kanunu'nun 318. maddesinin 2. fıkrasına ve eski 291. maddesine denk gelmektedir.

Okullarda öğrenci velisi yerine imza atacak kişi, velinin yazılı iznine bağlı olarak okul yöneticilerindendir. Ayrıca, Çocuk Koruma Kanununa göre hakkında bakım tedbiri kararı ya da Sosyal Hizmetler Kanununa göre koruma kararı alınan çocukların iş ve işlemleri, kurum tarafından resmî yazı ile bildirilen kişiler tarafından yürütülür. Pansiyonlu okullarda ise yatılı öğrencilerin eğitim ve öğretimle ilgili iş ve işlemleriyle sınırlı olmak üzere, velinin yazılı iznine bağlı olarak okul yöneticilerinden biri öğrenci velisi olarak belirlenir.

Ortak velayetin bazı dezavantajları: Ebeveynler arasındaki iletişim ve koordinasyon zorlukları. Farklı ebeveynlik tarzları. Yer değiştirme ve seyahat zorlukları. Hukuki ve mali sorumluluklar. Çocuğun sesinin duyulmaması. Uzun süre ayrı kalma sorunu.

8 yaşındaki bir çocuğun velayeti, çocuğun üstün yararı gözetilerek belirlenir. Bu belirlemede dikkate alınan bazı faktörler şunlardır: Çocuğun yaşı ve gelişim ihtiyaçları. Ebeveynlerin maddi ve manevi durumu. Ebeveynlerin çocuğa sağladığı destek ve ilgi. Çocuğun görüşü. Ebeveynin davranışları. Her çocuğun kendine has gereksinimleri dikkate alınarak yapılan bu değerlendirmelerde, çocuğun sağlıklı, güvenli ve sevgi dolu bir ortamda yetişmesi hedeflenir.

Babanın yanında kalmak için kaç yaşında olmak gerektiği, çocuğun yaşı, gelişim durumu ve üstün yararına bağlıdır. 0-3 yaş arası çocuklar. 4-5 yaş arası çocuklar. 6-12 yaş arası çocuklar. 12 yaş ve üzeri çocuklar. Ayrıca, çocuğun sağlık ve eğitim durumu ile anne ve babanın anlaşması da bu konuda etkili olabilir.

Hepatit B taşıyıcısı olmak, velayeti engellemez. Velayet konusunda karar verirken, hepatit B taşıyıcısının durumu tek başına dikkate alınmaz. Velayet, çocuğun yüksek yararı ve diğer faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir.

Geçici velayet kararı, boşanma davasının sonuçlanmasına kadar geçerlidir. Ancak mahkeme, gerek gördüğü takdirde bu süreyi uzatabilir.

Velayet davasında son durum, çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurularak belirlenir. Velayet davasında bazı güncel hususlar: Yeniden evlenme: Velayetin değiştirilmesi için tek başına yeterli bir sebep değildir. Başka bir yere gitme: Velayet sahibi ebeveynin çocuğu terk edip bakımını ihmal etmesi durumunda velayet alınabilir. Süre kısıtlaması: Velayet davaları için herhangi bir süre kısıtlaması veya hak düşürücü süre öngörülmemiştir. Görevli ve yetkili mahkeme: Velayetin değiştirilmesi davasında görevli mahkeme aile mahkemeleridir.

Velayetin 2 yıl sonra değiştirilmesi davası, her zaman açılabilir. Türk Medeni Kanunu'nda velayetin değiştirilmesi için belirli bir süre öngörülmemiştir. Velayetin değiştirilmesi davası, çocuğun üstün yararının gerektirdiği her zaman açılabilen bir davadır. Velayetin değiştirilmesi davası açmak için bir avukattan danışmanlık alınması önerilir.

Tam velayet sahibi ebeveyn, çocuğu yanında olmadan şehir dışına çıkabilir. Ancak, velayet sahibi ebeveyn, çocuğun menfaatlerini gözeterek hareket etmeli ve diğer ebeveynin kişisel ilişki haklarını ihlal etmemelidir. Bazı ülkelerde ve özel durumlarda, diğer ebeveynin noter onaylı muvafakati gerekebilir.

Hamile bir kadının boşanma durumunda sahip olduğu bazı haklar şunlardır: Nafaka Hakkı: Boşanma davası sürecinde ve sonrasında, kadının ve doğacak çocuğun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla eşten tedbir nafakası talep edilebilir. Maddi ve Manevi Tazminat: Kusurlu tarafın eşitliği bozması veya hamile kadını mağdur etmesi durumunda, kadın maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Velayet Hakkı: Doğacak çocuğun velayeti genellikle anneye verilir, ancak annenin çocuğu bakım yapamayacak durumda olması gibi özel durumlarda mahkeme farklı bir karar alabilir. Sağlık Hakları: Hamile kadın, boşanma sürecinde de gerekli sağlık kontrollerini yaptırma ve psikolojik destek alma hakkına sahiptir. Bu haklar, boşanma davasının türüne (anlaşmalı veya çekişmeli) göre farklılık gösterebilir. Hakların korunması için bir boşanma avukatından profesyonel destek alınması önerilir.

Çocukla şahsi ilişkinin kaç gün olması gerektiği, çocuğun yaşı, boşanma sebebi, ebeveynlerin kişisel durumu ve ihtiyaçları gibi faktörlere bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda şahsi ilişki süresi şu şekilde belirlenebilir: Küçük yaşlarda çocuk: Görüşme süreleri gündüzle sınırlı olabilir veya pedagog raporlarına dayanarak kademeli olarak yatılı görüşmelere geçilebilir. Ayın belirli günleri: Örneğin, her hafta sonu veya dini bayramların bir kısmı gibi dönemlerde şahsi ilişki kurulabilir. Yaz tatili: Yaz tatilinin belirli haftaları gibi dönemlerde de şahsi ilişki kararlaştırılabilir. Şahsi ilişki süresi, çocuğun üstün yararı gözetilerek hakim tarafından belirlenir ve sosyal hizmet uzmanlarından veya pedagoglardan rapor alınması gerekebilir.

Türk hukukuna göre, çocuğun 6-7 yaşına kadar velayeti genellikle anneye verilir.

Bu ifade, Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi'nin 6. maddesinde yer almaktadır. Söz konusu maddenin tamamı şu şekildedir: > “Bir çocuğu ilgilendiren davalarda adli merci, bir karar almadan önce: a) Çocuğun yüksek çıkarına uygun karar almak için yeterli bilgiye sahip olup olmadığını kontrol etmeli ve gerektiğinde özellikle velayet sorumluluğunu elinde bulunduranlardan ek bilgi sağlamalıdır. b) Çocuğun iç hukuk tarafından yeterli idrak gücüne sahip olduğunun kabul edildiği durumlarda, - çocuğun bütün gerekli bilgiyi edindiğinden emin olmalıdır. - çocuğun yüksek çıkarına açıkça ters düşmediği takdirde, gerekirse kendine veya diğer şahıs ve kurumlar vasıtasıyla, çocuk için elverişli durumlarda ve onun kavrayışına uygun bir tarzda çocuğa danışmalıdır. - çocuğun görüşünü ifade etmesine müsaade etmelidir. c) Çocuğun ifade ettiği görüşe gereken önemi vermelidir.”

Hayır, okula anneyle gitmek zorunlu değildir. Milli Eğitim Bakanlığı'nın açıklamasına göre, çocuklarını yüz yüze eğitime göndermek istemeyen veliler, durumlarını yazılı olarak okullara beyan edebilirler.

Türk Medeni Kanunu (TMK) velayet hükümleri, 4721 sayılı kanunun 335 ile 351. maddeleri arasında yer alır. Bazı temel hükümler: Evlilik birliği devam ettiği sürece velayet: Evlilik devam ettiği sürece velayet, anne ve baba tarafından ortak olarak kullanılır. Boşanma veya ayrılık durumunda velayet: Boşanma veya ayrılık halinde velayet, hakim tarafından eşlerden birine verilir. Çocuğun üstün yararı ilkesi: Mahkemeler, velayet konusunda karar verirken çocuğun üstün yararını gözetmek zorundadır. Ebeveynlerin iş birliği: Ortak velayette anne ve baba, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve diğer temel konularına ilişkin kararları birlikte alır ve sorumlulukları eşit şekilde paylaşır. Velayetin devredilemezliği: Velayet hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır ve devredilmesi veya haktan feragat edilmesi mümkün değildir.