Üslup

Poetik üslup, şiirsel dil ve anlatım tarzını ifade eder. Poetik üslup, sadece şiirde değil, roman, deneme, drama eserleri ve günlük konuşmalarda da kullanılabilir. Poetik üslubun bazı özellikleri: Yoğunluk. Sembolizm. Ritim, ölçü ve ahenk. Poetik üslubun kökeni, Yunanca "poiesis" kelimesine dayanır; bu kelime "yaratmak" veya "oluşturmak" anlamına gelir.

Edebi ve sanatsal üsluplardan bazıları şunlardır: Sade üslup. Süslü (müzeyyen) üslup. Yüksek (âli) üslup. Akıcı üslup. Edebi/ağır/yoğun/ağdalı/süslü üslup. Destansı üslup. Şiirsel (lirik) üslup. Mizahi üslup.

Üslup proje örnekleri farklı alanlarda görülebilir: Mimarlık: Uluslararası Üslup (International Style). Tudor Mimarisi. İslam Mimarisi. Edebiyat: Edebi Üslup.

Sohbet türünde yazı yazarken dikkat edilmesi gerekenler: Soru ile başlama: Sohbet yazılarına bir soru ile başlanarak konuşma havası yaratılır. İnandırıcılık ve samimiyet: Yazıdaki inandırıcılığı ve samimiyeti artırmak için farklı yazarların görüşlerine, atasözleri ve özdeyişlere yer verilmelidir. Kısa ifadeler: Okuru sıkmamak için ifadeler kısa tutulmalıdır. Okur kitlesi: Okur kitlesinin eğitim ve yaş özellikleri dikkate alınarak ilgi çekici ve merak uyandırıcı konular seçilmelidir. Güncellik: Günlük hayattan veya güncel olaylardan bahsedilmelidir. Konuşma dili: Konuşma diline yakın bir dil ve nesnel bir üslup kullanılmalıdır. Konu özeti: Yazar, konu ile ilgili görüş ve düşüncesini yazının sonunda özetlemelidir. Plan: Yazı, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine ayrılmalıdır. Doğru yazım: Türk Dil Kurumu'na göre sohbet kelimesinin doğru yazılışı "sohbet"tir, "sohpet" kullanımı yanlış kabul edilir.

Makale ve deneme farklı üsluplarla yazılır: Makale: Ciddi ve açıklayıcı dil kullanılır. Nesnel bir yaklaşım benimsenir; kişisel yargılardan ve duygusal ifadelerden kaçınılır. Kanıtlara dayalı bilgiler sunulur. Giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur. Deneme: Kişisel ve özgür bir anlatı sunulur. Kanıt zorunlu değildir. Samimi ve esnek bir dil kullanılır. Belirli bir yapı gerektirmez, daha serbest bir yazım tarzı vardır.

Tekdüzeliğe örnek olarak verilebilecek bazı durumlar şunlardır: Bir öğretmenin hep aynı anlatım yöntemini kullanarak ders işlemesi. Bir yazarın eserlerinde hep aynı türden cümlelere ve kelimelere yer vermesi. Her gün erkenden uyanıp kahvaltı yapıp, sonra köpeğiyle birlikte yürüyüşe çıkan bir kişinin durumu. Kahraman Don Kişot'un romanın her bölümünde aynı şeyi tekrar etmesi: "Yeryüzündeki bütün kötüler ve kötülükler benden korksun!". İhtiyar bir kadının her gün dükkânın önünden geçerken içeri bakıp, hal hatır sorması. Tekdüze, herhangi bir değişim emaresi göstermeden devam eden durum ve alışkanlıkları ifade eder.

Yazarın kendine özgü benzetmesi, onun üslubunun bir parçasıdır ve "homer üslup" olarak adlandırılır. Sezgin Kaymaz'ın eserlerinde, "gibi" ve "kadar" edatlarıyla yapılan benzetmeler dikkat çeker. Bunun yanı sıra, Sait Faik Abasıyanık'ın eserlerinde, alışılmışın dışında bağlamlarda kullanılan kalıplaşmış benzetmeler ve metafiziksel benzetmeler öne çıkar. Genel olarak, bir yazarın kendine özgü benzetmeleri, onun dil kullanımı ve anlatım tekniğiyle ilgilidir ve okuyucuya benzersiz bir deneyim sunar.

Savunma için delil üslubu kullanılır. Savunma sırasında kullanılan üslubun bazı özellikleri: Dil: Açık, anlaşılır ve profesyonel olmalıdır. Üslup Çeşitleri: Monoton Üslup: Cansız ve hırslı olmayan bir tarzı ifade eder. Ağır Üslup: Uzun cümlelerden ve belirli maddelere ayrılmış ifadelerden oluşur. Çözük ve Ayrık Üslup: Mantıksız ve sıkıcı bir konuşma tarzını tanımlar. Ayrıca, savunma sırasında hitabet gücü ve psikolojik ikna becerileri de önemlidir.

Etkili ve güzel konuşma sanatı, çeşitli türlere ayrılabilir. İşte bazı örnekler: Günlük konuşma: Samimi ve rahat bir iletişim formudur, arkadaşlar arasında sıkça tercih edilir. Akademik konuşma: Bilgi aktarımı için kullanılır, seminer ve konferanslarda tercih edilir. İş konuşması: Toplantı, iş görüşmesi ve sunum gibi profesyonel ortamlarda gerçekleşir. Resmi konuşma: Düğün ve devlet törenleri gibi etkinliklerde yapılır, protokol ve saygı ifadeleri gerektirir. İkna edici konuşma: Görüş değiştirmeyi amaçlar, reklam ve siyaset alanlarında kullanılır. Eğitici konuşma: Bilgi verme amacı taşır, dersler ve atölye çalışmalarında tercih edilir. Hikaye anlatımı: Dinleyiciye deneyim aktarır, masal ve edebiyatta bulunur. Ayrıca, hitabet sanatı da etkili ve güzel konuşma sanatının bir parçasıdır.

Üslup çeşitleri arasında şunlar bulunur: Çenebaz üslup: Hızlı ve plansız konuşma. Çekingen üslup: Duraksayan ve kekeleyen konuşma. Monoton üslup: Cansız ve hırslı olmayan konuşma. Ağır üslup: Uzun ve az mecaz içeren konuşma. Delil üslubu: Mantıksal ve ikna edici konuşma. Çözük, ayrık üslup: Mantıksız ve sıkıcı konuşma. Keskin üslup: Altında öfke barındıran konuşma. Ziyafet üslubu: Eğlenceli ve nazik konuşma. Hisli üslup: Duygusal konuşma. Didaktik üslup: Öğretici metin üslubu. Üslup, ayrıca sade, süslü ve yüksek olarak da üç ana kategoriye ayrılabilir.

Üslupta noktalama işaretlerinin kullanımı, cümlenin yapısına ve anlatılmak istenene göre değişir. İşte bazı kullanım örnekleri: Cümle sonlarında: "Bugün çok şey öğrendik. Yarın daha fazla konuyu ele alacağız". Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra: "Adana’ya yarın gideceğim, dedi". Konuşma çizgisinden önceki ifadenin sonuna: "Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e, 'Bu anahtar köşkü de açar, dedi'". Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren kelimelerden sonra: "Peki, gideriz". Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri ayırmak için: "Yemek yaptık, sofra kurduk, herkes toplandı". Noktalama işaretlerinin doğru kullanımı için Türk Dil Kurumu'nun yazım kurallarına başvurulabilir.

Ağdalı üslup, günlük konuşma veya yazıda aşırı süslü, dolambaçlı ve karmaşık anlatımı ifade eder. Ağdalı üslubun bazı özellikleri: Yabancı kökenli sözcükler: Fazla miktarda yabancı kökenli sözcük kullanılır. Söz sanatları: Söz sanatlarına yer verilir. Arkaik dil unsurları: Günümüzde sık kullanılmayan eski sözcükler ve ifade biçimleri tercih edilir. Ağdalı üslup, yazıyı veya konuşmayı daha etkileyici ve ağır göstermek amacıyla kullanılabilir.

Edebiyatta ağdalı dil, anlaşılması güç ifadelere, deyimlere ve mecazlı bir anlatıma yer verilen bir üsluptur. Ağdalı dilin bazı özellikleri: Yabancı kökenli sözcükler: Aşırı derecede yabancı kelime kullanımı. Söz sanatları: Söz sanatlarına yer verilmesi. Karmaşık cümle yapıları: Cümlelerin gereksiz yere karmaşık tutulması. Arkaik unsurlar: Günümüzde sık kullanılmayan eski sözcükler ve ifade biçimleri. Ağdalı dil, genellikle anlatımı güçlendirmek veya daha etkileyici kılmak amacıyla tercih edilse de, bazen okuyucuyu veya dinleyiciyi zorlayabilir ve asıl mesajın anlaşılmasını güçleştirebilir.

"İtüspuluk" kelimesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "üslup" kelimesinin bazı anlamları şunlardır: Anlatma, oluş, deyiş veya yapış biçimi, tarz. Bir sanatçıya, bir çağa veya bir ülkeye özgü teknik, renk, biçimlendirme ve söyleyiş özelliği, biçem, stil. Sanatçının görüş, duyuş, anlayış ve anlatıştaki özelliği veya bir türün, bir çağın kendine özgü anlatış biçimi, biçem, tarz, stil.

Sürçülisan, dil sürçmesi anlamına gelir ve genellikle meddah gösterilerinde kullanılır. Örnek kullanım: "Meddah gösterisini sürçülisan ettiysek affola diyerek noktaladı". Ayrıca, Karagöz oyununda, meddahın yanlışlıkla seyircileri incitecek laf söylemesi durumunda da kullanılır.

Dilekçe yazarken özlü, resmi ve saygılı bir üslup kullanılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken bazı noktalar: Yazım ve dil bilgisi kurallarına dikkat edilmelidir. İstenen şey yasalara uygun olmalı ve yasal çerçeve aşılmamalıdır. Gereksiz ayrıntılara ve kişiselliğe yer verilmemelidir. Dalkavukluk ve yalvarmacılıktan kaçınılmalıdır. Üst makamlar için "arz ederim", aynı düzey ve alt makamlar için "rica ederim" ifadesi kullanılmalıdır. Ciddi ve resmi bir dil tercih edilmelidir.

Sanat tarihinde üslup ve tarz şu şekilde tanımlanabilir: Üslup. Tarz. Ayrıca üslup, bir sanatçının veya bir dönemin karakteristik özelliklerini yansıtarak, estetik evrimin izini sürer. Üslup ve tarz kavramları, sanat eserlerinde çizgi kullanımı, renk paleti, kompozisyon anlayışı, mekân derinliği, figürlerin ifadesi, ışık-gölge dağılımı gibi görsel tercihleri de kapsar. Üslup ve tarz kavramlarının tanımları, sanat felsefesinin niteliğine, sanat türüne ve teknik yapısına, sanatçının kişisel yeteneklerine bağlı olarak değişebilir.

Mehmet Âkif Ersoy, yazı yazarken şu yöntemleri kullanmıştır: Gözlem ve inceleme: Önce görüp inceler, not alır veya aklında tutar, sonra şiir taslakları kurup üzerinde çalışır. Realizm: Gerçekçi bir dil kullanır, soyut kavramlardan ve süslü ifadelerden kaçınır. Toplumcu yaklaşım: Eserlerinde toplumun dertlerini konu edinir, bireysel üzüntüleri ve arzuları yok gibidir. Farklı anlatım teknikleri: Şiirlerinde tahkiye, tasvir, hitap ve karşılıklı konuşma gibi anlatım yollarını başarıyla kullanır. Dilde sadelik: Halk dilini ve üslubunu kullanır, ancak aşırı sadelikten ve yapma dilden kaçınır.

"Üslupudundaydı" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, üslup kelimesinin anlamları hakkında bilgi verilebilir. Üslup, bir yazarın kendine özgü anlatış biçimidir. Bazı üslup türleri şunlardır: Sade üslup: Söz sanatlarının az kullanıldığı, günlük konuşma diline yakın bir anlatım. Süslü üslup: Kelimelerin mecazi ve terim anlamlarıyla kullanıldığı, dolaylı anlatımın hakim olduğu bir üslup. Yüksek üslup: Anlaşılması güç mazmun ve metaforların sık kullanıldığı bir üslup.

Küçürek (minimal) hikâyelerin dil ve üslup özellikleri şunlardır: Kısalık. Yoğunluk. Birlik. İmgesellik. Sembolizm. Yalın dil. Eksiklik. Karakter ve mekân. Küçürek hikâyeler, şiirsel bir dil kullanır ve gereksiz bir cümle veya kelime, hikâyenin dengesini bozabilir.