TürkHalkOyunları

Şevko halayı, genellikle Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu bölgesine, özellikle Diyarbakır yöresine ait bir halay türüdür.

Rize'nin en güzel horonu olarak değerlendirilebilecek bir horon türü yoktur, çünkü Rize horonu birçok farklı türe ayrılır ve her bir türün kendine özgü bir güzelliği vardır. Rize'de oynanan bazı horon türleri şunlardır: Anzer horonu. Çarşaf horonu. Dik horon. Düz horon. Halka horonu. Kılıç horonu. Yaman horonu.

Tavas Zeybeği, Denizli yöresine aittir. Tavas, Kale, Acıpayam yöreleri başta olmak üzere Denizli il genelinde uygulanmaktadır.

Çökertme'ye giderken oynanacak oyun havası, "Çökertme Zeybeği"dir. "Çökertme Zeybeği", Bodrum yöresinin tipik Ege Bölgesi tınılarına sahip ve Türkiye genelinde bilinen bir türküsüdür.

Zeybek oynayanlara neden "efeler" dendiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, "efe" ve "zeybek" sözcüklerinin kökenine dair bazı teoriler şunlardır: Efe. Zeybek. Ayrıca, "efe" ve "zeybek" sözcüklerinin, Batı Anadolu'da özellikle Aydın, Denizli, Muğla ve Isparta illerinde yaşamış, silahlı ve mevcut düzene başkaldırmış kişilerin liderlerini ve bu kişilerin ekipteki adamlarını ifade ettiği de bilinmektedir.

Çakal Çökerten Zeybeği, genellikle düğünlerde çiftler tarafından tercih edilen bir halk oyunudur. Düğünlerde, Çakal Çökerten Zeybeği genellikle gelin ve damat tarafından karşılıklı olarak oynanır ve genç çiftin mutluluğunu kutlamak, geleceklerine iyi dileklerde bulunmak amacıyla gerçekleştirilir.

Tavas'ın en güzel zeybeği olarak "Dünyanın En Güzel Zeybeği Yağar Yağmur" kabul edilmektedir. Ayrıca, Tavas Zeybeği'nin çeşitli varyantları bulunmaktadır, bunlar arasında "Ağır Tavas", "Eski Tavas", "Yeni Tavas", "Kırık Tavas" ve "İnce Tavas" yer alır.

"Vurun Kaşıkları Benimki Geliyor" ifadesi, Batı Karadeniz, Güney Marmara ve İç Batı Anadolu yörelerine aittir. Ayrıca, bu ifade Melis Fis'in "Misket" adlı şarkısında geçmektedir.

Tavas Zeybeği, kökeninde efelerin kahramanlığını anlatan, haksızlığa karşı çıkan, zenginden topladığını fakire dağıtan, dağları mesken tutan efelerin direniş öyküsünü yansıtan bir halk oyunudur. Dağların siper ettiği bir bölgede kurulan Tavas, bu özelliğinden dolayı yüksekleri mekan edinen efelerin diyarı olmuştur. Tavas Zeybeği, dilden dile, kuşaktan kuşağa geçen bir direniş öyküsü olarak, adı ile özdeşleşen bir halk oyunu olmuştur. Tavas Zeybeği, çeşitli düğün, festival gibi toplantılarda oynanan, kendine has ezgi unsurları ve ağır figürleri olan bir halk dansıdır.

Dik horon, Ordu ve Samsun'un köylerinde yaygın olarak oynanan bir halk oyunudur. Ayrıca, Giresun'un Görele ilçesi ve çevresinde de dik horon oynanmaktadır.

Zeybek, Batı Anadolu yöresine ait bir halk oyunudur. Özellikle İzmir, Aydın, Manisa ve Muğla gibi illerde yaygın olarak oynanır. Zeybek, halkı koruyan cesur bir adamı temsil eder.

Klarnet ve davul eşliğinde oynanan çiftetelli, özellikle İzmir ve Aydın yöresine aittir. Çiftetelli, Türkiye’nin hemen her yerinde oynanmakla birlikte, en bilindik çeşidi ile Akdeniz’de Adana'da görülmektedir. Çiftetelli'nin oynandığı bazı bölgeler şunlardır: Tekirdağ merkez ilçesi; Bilecik'in Bozüyük ilçesi; Ordu il merkezleri; Samsun merkez ilçesi; Tokat'ın Reşadiye ilçesi.

Orta oyununda Kavuklu ve Pişekâr'ın görevleri şunlardır: Kavuklu: Oyunun baş komiğidir. Pişekâr'ı yanlış anlayarak komik durumlar ve yanlış anlamadan kaynaklanan gülmece cevaplar ortaya çıkarır. Sürekli olarak alanda kalır ve oyunun konusuna göre sahneye çıkan çeşitli tiplerle güldürücü konuşmalar yapar. Pişekâr: Hem oyuncu, hem sahneye koyucu, hem de yazar gibi davranır. Kültürlüdür; saray ağzını ve Farsça sözcüklerle bezenmiş bir elit dili konuşur. Oyunu açar ve kapatır. Şakşak adlı aracıyla oyunu yönetir, oyunculara işlerini bildirir. Zaman zaman alana gelerek yeni tipleri Kavuklu ile tanıştırır veya oyunun akışını yönlendirir.

Karadeniz'de oynanan bazı horonlar şunlardır: Düz Horon: Koşmasız horonlardır, tulum ve zurna eşliğinde oynanır. Deli Horon: Agresif, sert ve keskin hareketlerle oynanır, genellikle sadece erkekler tarafından oynanır. Atabarı: Halka şeklinde oynanan bir oyundur, kaynağı aşk ve kahramanlıktır. Orta Batum: Sert figürleri olan, savaş konsepti içeren bir oyundur. Rize Horonu: 5/8 ritmdeki horonların en bilinenidir. Hemşin Horonu: Tulumla oynanan horonlarda omuz titretmelere sık rastlanmaz, hareketler yuvarlak ve ani dönüşler yoktur. Sıksara (Sık Saray): Hareketli ve hızlı tempolu bir oyundur. Sallama: Kemençe, kaval ve davul-zurna eşliğinde oynanır. Kol Havaları: Kolcudan gelmektedir, şehir dışında kırsal kesimde çeşitli davranışları durdurmakla görevli silahlı kuvvetlerin oynadığı oyunlardır. Bu oyunlar, Karadeniz'in farklı bölgelerinde ve alt gruplarında değişiklik gösterebilir.

Hayır, Salur ve Kazan kardeş değildir. Dede Korkut destanında yer alan Salur Kazan, Oğuz boyunun Salur yöresinden bir kahramandır.

Düz horon ve üç ayak horon oynamak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Düz Horon: Başlangıç: Oyun sağ ayakla başlar. Ayak Hareketleri: Ayaklar her defasında üst üste üç defa sert bir şekilde yere iner. Kol Hareketleri: Kollar ön tarafa doğru uzatılır ve havaya kaldırılır. Dizler: Dizler hafifçe eğilip kalkmalıdır. Müzik: Kollar aşağıda veya yarım yukarıdayken türkü söylenir. 2. Üç Ayak Horon: Ayak Hareketleri: Üç ayak horonda, bir ayak diğer ayağın yanına getirilip yere vurulur ve iki ayağın üzerine hafifçe düşülerek dizler kırılır. Kol Hareketleri: Kollar aşağıda ve yarım yukarıdadır. Müzik: 7/8’lik usulde oynanır. Horon oynamak için halk oyunları kurslarına katılabilir veya YouTube gibi platformlarda eğitim videolarını izleyebilirsiniz.

Horon oynamak için şu adımlar izlenebilir: 1. Dizlerin kırılması ve vücudun hafifçe öne eğilmesi. 2. Kolların dirseklerden kırılması. 3. Ayakların seri hareketlerle titretilmesi ve omuzların titremesi. 4. Sola sağa dönülmesi ve sağa sola vurulması. Horon, genellikle kemençe, davul-zurna gibi çalgılarla eşlik edilerek, düz bir sıra veya halka şeklinde oynanır. Horon oynamak için bir eğitmenden yardım almak ve doğru teknikleri öğrenmek önemlidir.

Karadeniz'in en güzel horonu konusunda kesin bir yanıt vermek zordur, çünkü bu subjektif bir değerlendirmedir. Ancak, bazı popüler ve beğenilen horon türleri şunlardır: Sıksara Horonu: Doğu Karadeniz bölgesine özgü, kemençe eşliğinde, canlılık ve kıvraklıkla oynanan bir horondur. Deli Horon: Artvin yöresine özgü, agresif ve keskin hareketlerle oynanan bir horon türüdür. Akçaabat Horonu: Akçaabat ilçesi ile özdeşleşmiş, zor figürleri ve coşkulu oynanışı ile bilinen bir horondur. Atabarı: 1936'da Atatürk tarafından beğenilen ve adı değiştirilen, 3 kişiden fazla kişiyle oynanan bir horon türüdür. Horon türleri, çalma düzenine, oynanış şekline ve cinsiyet ayrımına göre çeşitlilik gösterir.

Türkiye'nin en ünlü zeybeği olarak Çakırcalı Mehmet Efe gösterilebilir. Çakırcalı Mehmet Efe dışında adına türkü yakılan bazı ünlü zeybekler şunlardır: Kamalı Mustafa Efe; Kerimoğlu Eyüp Efe; Gökçen Hüseyin Efe; Çavdarlı Murat Efe; Bakırlı Mehmet Efe; Yörük Ali Efe.

Tavas'ın en güzel zeybeğini kimin oynadığı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Tavas Zeybeği'nin hakkını vererek oynayabilen kişilerin sayısının az olduğu bilinmektedir. Tavas Zeybeği, Denizli yöresine ait, kendine has ezgi ve figürlere sahip bir halk dansıdır.