Tsunami

Deniz dalgası geldiğinde yapılması gerekenler şunlardır: 1. Panik Yapmamak: İlk olarak psikolojik olarak kendini hazırlamak ve sakin kalmak önemlidir. 2. Dalga Geçene Kadar Beklemek: Büyük bir dalga geliyorsa, denizin içine dalıp dalganın sizi aşmasını beklemek en güvenli yoldur. 3. Dalganın Üzerine Yüzmek: Eğer dalış yapamıyorsanız, dalganın tam üzerine doğru yüzerek kıyıya veya bir kayaya çarpmamasını sağlayabilirsiniz. 4. Yüksek Yerlere Gitmek: Deniz kıyısında iseniz, tsunami riski varsa hemen yüksek yerlere doğru gitmelisiniz. Bu önlemler, dalgaların neden olduğu olası zararları en aza indirmeye yardımcı olabilir.

Tsunami, suyun büyük bir kuvvetle yer değiştirmesi sonucu oluşur. Bu yer değiştirme genellikle şu doğal olaylarla tetiklenir: 1. Depremler: Okyanus tabanında meydana gelen depremler, deniz tabanının aniden yükselmesine veya çökmesine neden olarak suyu yukarı iter ve dev dalgalar oluşturur. 2. Volkanik Patlamalar: Deniz altındaki veya kıyıya yakın volkanların patlaması, suyun ani bir şekilde yer değiştirmesine yol açar. 3. Heyelanlar: Büyük kara kütlelerinin denize kayması veya deniz tabanında gerçekleşen toprak kaymaları, suyu ileri iterek tsunami dalgalarını tetikler. 4. Göktaşı Çarpmaları: Nadir de olsa, büyük bir göktaşının okyanusa çarpması devasa dalgalar oluşturabilir. Tsunamiler, açık denizde saatte 800 km’ye kadar ulaşabilir, ancak sığ sulara yaklaştıkça hızları azalır ve yıkıcı hale gelir.

Tidal wave terimi, iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Bilimsel Anlam: Tidal wave, gelgitin tepesi olarak tanımlanır ve Dünya'nın su seviyesinin ay ve güneşin çekim etkisiyle düzenli olarak yükselmesi ve düşmesi sonucu oluşur. 2. Popüler Kullanım: Halk arasında tidal wave terimi, tsunami veya fırtına dalgası gibi büyük ve yıkıcı deniz dalgalarını ifade etmek için de kullanılır.

Tsunami dalgaları 40 metreye kadar yüksekliğe ulaşabilir.

Tsunaminin en büyük felaketi olarak değerlendirilebilecek filmler arasında "The Impossible" ve "Tsunami: The Aftermath" öne çıkmaktadır. - The Impossible, 2004 yılında Tayland'da yaşanan gerçek bir tsunami felaketini konu alır ve Naomi Watts ile Ewan McGregor'un başrollerinde olduğu bir yapımdır. - Tsunami: The Aftermath ise 1994 yılında Tayland'da gerçekleşen tsunamiyi ve felaketinin insanlar üzerindeki etkilerini anlatır.

Tsunaminin en büyük felaketi olarak değerlendirilebilecek filmler arasında "The Impossible" ve "Tsunami: The Aftermath" öne çıkmaktadır. - The Impossible, 2004 yılında Tayland'da yaşanan gerçek bir tsunami felaketini konu alır ve Naomi Watts ile Ewan McGregor'un başrollerinde olduğu bir yapımdır. - Tsunami: The Aftermath ise 1994 yılında Tayland'da gerçekleşen tsunamiyi ve felaketinin insanlar üzerindeki etkilerini anlatır.

"Tsunami: Kıyamet Dalgaları" (Tsunami: Race Against Time) belgeseli, 2004 yılında Hint Okyanusu'nda meydana gelen tarihin en yıkıcı tsunamilerinden birini konu almaktadır. Belgesel, felaketin yıkıcı etkilerini yaşayanların çarpıcı anlatımlarını, dalganın gizemini çözmek için gece gündüz çalışan bilim insanlarının hikayelerini, korku ve kaosun ortasında haberleri dünyaya ulaştıran gazetecilerin çabalarını ve hayat kurtarmak için kendi hayatını riske atan kurtarıcıların kahramanlıklarını bir araya getirmektedir. Ayrıca, belgeselde daha önce kaydedilmemiş arşiv görüntüleri de yer almaktadır.

Tsunamiyi önceden anlamak için aşağıdaki belirtilere dikkat edilebilir: 1. Deniz suyunun çekilmesi: Suya yakın bir noktada suyun hızlıca çekilmesi, tsunaminin habercisi olabilir. 2. Gürültü ve uğultu: Yıkıcı dalgalardan önce okyanus veya denizden gelen gök gürültüsü veya uçak sesini andıran bir uğultu duyulabilir. 3. Deprem hissi: Kıyı bölgelerinde deprem hissi yaşanması, tsunami olasılığını düşündürmelidir. Tsunami erken uyarı sistemleri de önemli bir rol oynar ve bu sistemler, deniz tabanındaki sismik hareketleri algılayarak tsunami dalgalarını önceden tespit eder.

Çernobil ve Fukuşima nükleer kazalarının nedenleri farklılık göstermektedir. Çernobil kazası, 1986 yılında Sovyetler Birliği'ndeki Çernobil Nükleer Santrali'nde meydana geldi ve reaktör personelinin yaptığı büyük bir hata sonucu ortaya çıktı. Fukuşima kazası ise 2011 yılında Japonya'daki Fukuşima Daiichi Nükleer Santrali'nde yaşandı ve 9 büyüklükteki deprem sonrası oluşan tsunami nedeniyle meydana geldi.

"Croc Tsunami", Jiang Peng ve kızı Jiang Xiao Hu'nun Güneydoğu Asya'daki Çin mahallesinde bir tsunamiye yakalanmalarını konu alır. Hikaye, ikilinin ve diğer sakinlerin, takip eden korkunç canavarla mücadele etmelerini ve sonunda doğal bir felaket yerine insan yapımı bir felaketle karşılaşmalarını anlatır.

Akdeniz'de meydana gelen bir deprem, Türkiye'yi çeşitli şekillerde etkileyebilir. 1. Tsunami Riski: Akdeniz kıyıları, tsunami tehdidine açıktır ve 6,5 büyüklüğündeki bir deprem bu riski tetikleyebilir. 2. Volkanik Kül Yağışları: Büyük ölçekli bir volkanik patlama, Türkiye'nin Ege kıyıları ve Batı Anadolu'da kül yağışlarına neden olabilir. Bu durum hava kirliliğine yol açabilir. 3. Deprem Aktivitesi: Depremlerin sismolojik özellikleri, hem volkanik hem de tektonik etkileri içeriyorsa, Türkiye'deki fay hatlarını dolaylı olarak etkileyebilir.

Tsunami en çok Pasifik Okyanusu ve çevresinde görülür. Diğer sık görüldüğü bölgeler arasında Japonya, Endonezya, Filipinler, Şili ve ABD'nin batı kıyıları bulunur.

Tidal dalgası terimi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Gelgit dalgası: Güneş ve ayın çekim kuvvetleri tarafından yaratılan, su kütlelerinin seviyesinde değişikliklere neden olan dalgalardır. 2. Tsunami: Büyük su kütlelerinin yer değiştirmesi sonucu oluşan, genellikle deprem veya denizaltı volkanları patlaması gibi sismik rahatsızlıklardan kaynaklanan bir dizi su dalgasıdır.

Tsunami uyarısında 7 dakika içinde uyarı gelmesi mümkündür.

Bait (2012) filmi, tsunami nedeniyle sular altındaki bir markette mahsur kalan insanların hikayesini anlatıyor. Filmde, kaplan köpekbalıkları ve bir grup soyguncu, markette kapana kısılan insanlara zor anlar yaşatıyor.

Dev bir dalganın kıyıya vurması durumunda şu olaylar meydana gelebilir: 1. Yıkıcı Etkiler: Dalga, kıyıyı ve kıyıdaki yapıları büyük bir güçle çarparak yıkıma neden olabilir. 2. Kıyı Erozyonu: Dalgalar, kıyı şeritlerini aşındırarak erozyona yol açar. 3. Su Baskını: Dalga, deniz seviyesini yükselterek kıyı bölgelerinde su baskınlarına sebep olabilir. 4. Tsunami: Eğer dalga bir tsunamiyse, kıyıya ulaştığında devasa bir su duvarı olarak kendini gösterebilir ve kara içine doğru birkaç dakika boyunca ilerlemeye devam edebilir.

Tsunami temalı filmlerin konuları genellikle doğal afetler ve hayatta kalma mücadeleleri üzerine kuruludur. İşte bazı örnekler: 1. "Tidal Wave" (2009): Kore Yarımadası'nı vuracak tsunami nedeniyle insanların yaşadığı büyük felaketi ve sahile yakın yaşayan insanların hayatta kalma mücadelesini anlatır. 2. "2012": Maya takvimine göre dünyanın sonu gelmiş ve devasa bir tsunami insan ırkını yok etmek üzeredir. Bir yazar ve ailesi hayatta kalmaya çalışır. 3. "The Impossible" (2012): Bir Amerikalı çift ve çocuklarının Tayland'daki tatili, 2004 Hint Okyanusu tsunamisinin ortasında kalır ve birbirlerinden ayrılarak hayatta kalmaya çalışırlar. 4. "San Andreas" (2015): California'da yaşanan büyük deprem ve ardından gelen dev gelgit dalgaları, bir kurtarma pilotunun kızını kurtarma çabalarını konu alır. 5. "Tsunami: Kıyamet Dalgaları" (2024): 2004 Hint Okyanusu tsunamisinin yıkıcı etkilerini ve hayatta kalanların hikayelerini, daha önce görülmemiş arşiv görüntüleriyle anlatır.

2015 yapımı "Bolgen" (Dalga) filmi, Norveç’in Geiranger kasabasında geçen bir felaketi konu alır. Filmin özeti: Jeolog Kristian, işindeki son gününde dağlardan gelen tehlikenin farkına varır: Bölgede büyük bir kaya kayması sonucu tsunami oluşacaktır. Film, doğal afetin yanı sıra kişisel kahramanlıkları ve toplumsal hayatta kalma mücadelesini de işler.

Haeundae (Tidal Wave) filmi, Güney Kore'nin Busan kentindeki Haeundae Plajı'nı vuran büyük bir tsunamiyi konu almaktadır. Filmde, bölgeyi boşaltmak için zamana karşı yarışan karakterlerin hikayesi anlatılmaktadır.

Dünyanın en büyük tsunamisi, 2012 yapımı "Kıyamet Günü" (The Impossible) filminde konu edilmiştir.