Titreşim

Titreşim riski levhası, çalışanların mekanik titreşime maruz kalmaları sonucu ortaya çıkabilecek sağlık ve güvenlik risklerini bilgilendirmek amacıyla kullanılan bir uyarı levhasıdır. Bu levhalarda genellikle maruziyet sınır değerleri ve eylem değerleri yer alır: - El-kol titreşimi için: Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s², eylem değeri 2,5 m/s². - Bütün vücut titreşimi için: Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s², eylem değeri 0,5 m/s². Ayrıca, levhalarda titreşimin neden olduğu riskler ve korunma yöntemleri de belirtilebilir.

Duvarda bardak ses çıkarır çünkü bardak, duvardaki ses titreşimlerini alarak bunları yoğunlaştırır ve kulağa daha net bir şekilde iletir. Bu prensip, bardakla duvar dinleme tekniklerinin temelidir.

Mekanik titreşimler ders notları genel olarak aşağıdaki konuları içerir: 1. Titreşim Kavramı: Denge durumu etrafında periyodik hareket yapan bir cismin tanımı ve titreşim parametreleri (genlik, frekans, faz farkı). 2. Serbest ve Zorlanmış Titreşimler: Serbest titreşimler, dış kuvvet olmadan cismin kendi doğal frekansında salınımı; zorlanmış titreşimler ise sürekli dış kuvvet uygulanması sonucu oluşan titreşimlerdir. 3. Titreşim İzolasyonu: Titreşimin istenmeyen etkilerini azaltmak için yapılan izolasyon yöntemleri, yaylar, lastik, kese ve mantar gibi izolasyon malzemeleri. 4. Matematiksel Modelleme ve Analiz: Titreşim sistemlerinin matematiksel modellenmesi, hareket denklemlerinin oluşturulması ve çözümü. 5. Uygulama Alanları: Köprüler, yapılar, otomotiv endüstrisi ve elektronik cihazlar gibi alanlarda mekanik titreşimlerin kullanımı.

Doğal frekans ve rezonans frekansı farklı kavramlardır, ancak hesaplama yöntemleri benzer prensiplere dayanır. Doğal frekans, bir sistemin kendi kendine titreşme eğilim gösterdiği frekanstır ve aşağıdaki yöntemlerle hesaplanabilir: 1. Rayleigh Metodu: Tek serbestlik dereceli yay-kütle sisteminde, sistemin toplam enerjisinin maksimum olduğu konumdaki kinetik enerji (KE) ve potansiyel enerji (PE) eşitlenerek doğal frekans bulunur. 2. Özdeğer Problemi: Sistemin kütle ve sertlik matrislerinin özdeğerleri hesaplanarak doğal frekanslar elde edilir. Rezonans frekansı, bir sisteme dışarıdan uygulanan kuvvetin frekansının, sistemin doğal frekansına eşit olması durumudur.

Titreşime maruz kalma sınırı, el-kol titreşimi için 5 m/s2 olarak belirlenmiştir.

Titreşim sonucu oluşan meslek hastalığı "beyaz parmak" hastalığıdır. Bu hastalık, ağırlıklı olarak madencilik, ormancılık, inşaat gibi iş kollarında, özellikle titreşimli/elektrikli el aletleri ile çalışırken meydana gelir.

Dalga çeşitleri iki ana kategoriye ayrılır: 1. Titreşim doğrultusuna göre dalgalar: - Enine dalgalar: Titreşim doğrultusu ile ilerleme doğrultusu birbirine dik olan dalgalardır. - Boyuna dalgalar: Titreşim doğrultusu ile hareket doğrultusu birbirine paralel olan dalgalardır. 2. Taşıdığı enerjiye göre dalgalar: - Mekanik dalgalar: Yayılması için bir ortama ihtiyaç duyan ve enerjiyi içinde bulunduğu ortamda taşıyan dalgalardır. - Elektromanyetik dalgalar: Yayılması için ortama ihtiyaç duymayan, boşlukta yayılabilen dalgalardır.

Motor kulağı bozuksa çeşitli olumsuz durumlar ortaya çıkabilir: 1. Aşırı Titreşim: Motor kulağı, motorun titreşimlerini emerek aracın içine iletilmesini azaltır. 2. Motorun Dengesiz Hareketi: Motor, şasiye doğru hareket edebilir ve bu da motorun ve diğer bileşenlerin zarar görmesine yol açabilir. 3. Vites Geçişlerinde Zorluk: Araçta vites geçişleri zorlaşabilir. 4. Güvenlik Riskleri: Bozuk motor kulakları, aracın dengesizliğine ve yol tutuşunun azalmasına neden olarak güvenlik riskleri yaratabilir. Bu tür durumlarda motor kulağının değiştirilmesi gereklidir.

Anti vibrasyon eldivenler, titreşimli el aletlerinin kullanıldığı her sektörde kullanılır. Özellikle aşağıdaki iş kollarında tercih edilir: - İnşaat; - Ağaç kesimi; - Madencilik; - Metal işleme.

Dalgalarda genlik, kaynağın titreşiminin şiddetine bağlı olarak değişir. Yüksek genlik: Kaynak güçlü bir şekilde titreştiğinde, dalganın genliği büyük olur ve bu da daha şiddetli bir sese yol açar. Düşük genlik: Kaynak zayıf titreştiğinde, dalganın genliği küçük olur ve ses daha az şiddetli olur.

Söz konusu sistem için m2 = 0,1m1 ve ω = 1,2ks1m12 verildiğine göre: 1. ks2 yay katsayısını hesaplamak için, sistemin zorlanmış titreşimler altında hareketsiz kalması gerektiği bilgisi kullanılır. Bu durumda, dinamik titreşim absorberi kullanılarak sistemin doğal frekansı, zorlanmış frekansa eşitlenir ve aşağıdaki denklem çözülür: ks2 = (m1 + m2)ω² = (0,1m1 + m1)1,2² = 1,44m1. 2. m2 kütlesinin zorlanmış titreşimlerinin genliğini bulmak için, sistemin hareket denklemi ve sınır koşulları kullanılarak matematiksel analizler yapılır.

Yay tipi izolatör, iki ana kategoride incelenebilir: yaylı titreşim izolatörü ve sismik izolatör. 1. Yaylı Titreşim İzolatörü: Makinelerden kaynaklanan gürültü ve titreşimleri azaltmak için kullanılır. 2. Sismik İzolatör: Deprem gibi doğal afetler sırasında yapılara gelen titreşimleri kontrol ederek, yapının depremden en az etkilenmesini sağlar.

Esnek bir cisim titreştirildiğinde ses oluşur.

Evet, masaya sabitlenmiş esnek bir cetvel serbest bırakıldığında titreşerek ses oluşturur. Bunun nedeni, titreşen cisimlerin çevresindeki havayı sıkıştırıp gevşeterek ses dalgaları yaymasıdır.

Altın ses titreşimi olarak adlandırılan kavram, daha yüksek saf enerji titreşimi olarak tanımlanmaktadır. Bu titreşimin bazı faydaları şunlardır: Depresyon, korku ve fobilerin üstesinden gelme: Bilgeliği ortaya çıkararak iç sakinliği teşvik eder ve durumları olumlu yönde yönlendirmeye yardımcı olur. Sindirim ve enerji uyarımı: Dalak ve pankreası uyarır, kan dolaşımını artırır ve kanı detoksifiye eder. Genel sağlık: Böbrek ve mesanedeki enfeksiyonları yok eder, timusu harekete geçirir ve tiroidi dengeler. Ayrıca, titreşimli vibrasyon teknolojisi, masaj, telefon titreşimi, müzik ekipmanları ve bazı tıbbi uygulamalar gibi alanlarda da kullanılmaktadır.

Titreşimin şiddeti, titreşim genliği olarak ölçülür. Bu ölçüm genellikle aşağıdaki birimlerle yapılır: Yer değiştirme: Mikron veya mils cinsinden ölçülür. Hız: mm/sn veya In/Sec Pk birimleriyle ölçülür. İvme: Genellikle RMS birimi ile ifade edilir ve hızın ne kadar çabuk değiştiğini ölçer. Titreşim ölçümü, ivmeölçer (accelerometer) sensörleri kullanılarak yapılır ve elde edilen veriler özel yazılımlar yardımıyla değerlendirilir.

Osilasyon ve titreşim kavramları benzer olsa da tam olarak aynı şey değildir. Osilasyon, merkezi bir değere (genellikle bir denge noktasına) göre veya iki ya da daha fazla durum arasında, ölçülebilen bir miktarın tekrarlanan değişimini ifade eder. Titreşim ise, bir durumun periyodik ve düzenli olarak dinlenme durumundan saptığı bir süreci tanımlar ve bazen sınırlı olarak mekanik salınımları tarif etmekte kullanılır.

3V mini motorlar, çeşitli elektronik cihazlarda titreşim ve geri bildirim sağlamak için kullanılır. Başlıca kullanım alanları: - Cep telefonları: Titreşimli uyarı ve dokunsal geri bildirim. - Elektrikli diş fırçaları: Ultrasonik titreşimler üreterek dişleri temizlemek. - Giyilebilir cihazlar: Akıllı saatler ve bileklikler gibi. - Oyun kumandaları ve VR cihazları: Dokunsal geri bildirim için.

Kütle-yay ve sönümden oluşan bir sistem, doğal frekansında serbest titreşim yapar. Formül: Doğal frekans (f) = 1 / (2π √(k / m)). Burada: - k: Yay sabiti, - m: Kütle.

Salıncakta sallanan çocuğun hareketi titreşim olarak adlandırılır.