Tezhip

TDV'de (Türkiye Diyanet Vakfı) bulunan sanat eserleri şunlardır: 1. Hat Sanatı: İslâm kitap sanatlarının önemli bir dalı olan hat sanatı, TDV'nin koleksiyonlarında yer almaktadır. 2. Tezhip: Yazma kitap, levha ve murakka'ların süslenmesinde kullanılan tezhip sanatı da TDV'nin geleneksel sanatları arasında yer alır. 3. Ebru: Kitreli su üzerine serpilen boyalarla bezenmiş kâğıt ve bunu hazırlama sanatı, TDV'nin el sanatları arasında bulunmaktadır. 4. Minyatür: Genellikle el yazması kitaplarda yer alan küçük boyutlu renkli resimler de TDV'nin sanat koleksiyonlarında yer alır. 5. Grafik Tasarım ve Baskı: TDV, modern tesislerinde grafik tasarım, mizanpaj, baskı ve montaj gibi alanlarda da faaliyet göstermektedir.

Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver, tezhip ve ebru hat sanatlarını yapmıştır.

Kitap ve levhaların altın ve boya ile süslenmesine "tezhip" denir.

Fatma Rikkat Kunt, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde tezhip ve çini desenleri öğretmeni olarak çalışmıştır.

Tezhipte kare motifine "geometrik motif" denir.

Tezhip sanatında mavi renk, altın ile birlikte kullanılır.

Hatayi üslubu, Türk bezeme sanatlarında sıkça kullanılan stilize edilmiş çiçek örgüsü anlamına gelir. Bu üslup, genellikle dikine alınmış kesitler hâlinde, ince kıvrımlarla birbirine bağlanarak madalyonlar içinde yer alır ve rumi, bulut, yaprak gibi diğer motiflerle birlikte bir kompozisyon oluşturur. Hatayi üslubu, tezhip ve cilt sanatında da kullanılmış olup, Osmanlı döneminde taş, ahşap, dokuma ve seramik gibi çeşitli malzeme yüzeylerine uygulanmıştır.

Tezhip sanatında yarı üsluplaştırma, tabiat elemanlarının belirgin özelliklerinin sanatçı tarafından bilinçli olarak abartılarak vurgulanmasıdır. Bu üslupta, tam olarak üsluplaştırılmış motiflerin aksine, karakteristik özelliklerini kısmen yansıtan ve incelip kalınlaşan çizgilerle hareketlilik kazanmış motifler kullanılır.

17. yüzyılda tezhip sanatı, duraklama devri olarak adlandırılan dönemdeydi.

Süsleme yazıları, çeşitli alanlarda kullanılan ve estetik bir görünüm sağlayan yazı türleridir. İşte bazı örnekler: 1. Osmanlı Yazı Türleri: Osmanlı hat sanatında sülüs, nesih, talik, diwani ve rayhani gibi süslü yazı türleri kullanılmıştır. 2. Pasta Süsleme Yazıları: Doğum günleri için "Yeni Yaşın Kutlu Olsun!", düğünler için "Sonsuza Dek Birlikte!", temalı partiler için "Hadi Parti Zamanı!" gibi yazılar pastaları süslemek için tercih edilebilir. 3. Tezhip Sanatı: Yazma kitaplarda durak (vakfe) tezhibi, sayfa kenarı tezhibi ve hatime tezhibi gibi süslemeler yapılmıştır. 4. Kaligrafi: Güzel yazı stilleri, akıcı ve yapısal harfler içeren estetik yazı türleridir.

Tezhip öğrenmek için dört seviye eğitim programı bulunmaktadır: 1. Tezhip 1. Seviye: Temel tezhip teknikleri ve motiflerin öğrenilmesini içerir. 2. Tezhip 2. Seviye: Daha ileri düzeyde motif çizimleri, tasarım teknikleri ve malzeme bilgisi öğretilir. 3. Tezhip 3. Seviye: Klasik tezhip usulüne uygun desen tasarımı ve levha haline getirme teknikleri üzerine odaklanır. 4. Tezhip Sanatta Yeterlik: Lisansüstü düzeyde, tez ya da eser metni hazırlama ve tez savunma süreçlerini içeren bir programdır.

Mavi tezhip sanatı, el yazması kitapların yapraklarında, hat metinlerinin kenarlarında ve minyatürlerde uygulanan geleneksel bir süsleme sanatıdır. Tezhip kelimesinin kendisi Arapça "zeheb" (altın) kökünden türemiş olup, "altınlama, yaldızlama, bezeme" anlamlarına gelir. Mavi renk, tezhipte kullanılan desen ve kompozisyonlarda sonsuzluğu ve huzuru temsil eder.

Halkâr kelimesi, tezhip sanatında kullanılan bir terim olup, "sulu altınla gölgeli tarzda yapılan süsleme" anlamına gelir.

Rumi ve Hatai motifleri, tezhip sanatında en çok kullanılan ana motifler arasındadır.

Geçme deseni, tezhip sanatında iki çizgi arasında zincirleme halkalar şeklinde işlenen bir motif türüdür.

Halkara terimi, farklı bağlamlarda farklı işlevlere sahip olabilir: 1. "Halkara" (Slime Taoshite 300-nen karakteri): Halkara, "Slime Taoshite 300-nen" adlı anime ve light novel serisinde yer alan bir karakterdir. 2. "Halkar tekniği": Bu terim, metal parçaların düzgünleştirilmesi, parlatılması ve yüzey kalitesinin artırılması için kullanılan bir endüstriyel tekniği ifade eder. 3. "Halkar" (tezhip sanatı terimi): Geleneksel Türk sanatlarının bir dalı olan tezhipte, altın veya boya ile yapılan bir süsleme tekniğini ifade eder.

Tezhipte yazı çeşitleri iki ana gruba ayrılır: 1. Aklam-ı Sitte (Altı Kalem): Bu gruba Muhakkak, Reyhanî, Sülüs, Nesih, Tevki ve Rıka yazıları dahildir. 2. Diğer Yazı Çeşitleri: Talik yazısı da tezhipte kullanılan diğer yazı çeşitlerindendir.

Dendan kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Sanat ve mimari terimi: Yapılan her çeşit eserin kıyısına gelen girintili çıkıntılı askılar. 2. Tezhip terimi: Tezhip sanatında bezemelerin kenarlarındaki diş diş çıkıntılar.

"Şukûfe" kelimesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Şükûfe Nihal Başar'ın Eserleri: Şükûfe Nihal, 1896 doğumlu Türk şair ve yazar olup, "Şükûfe Nihal Başar" imzasıyla şiirler, hikâyeler ve romanlar yazmıştır. 2. Tezhip Sanatında Şükûfe: XVIII. yüzyılın birinci yarısında Avrupa resim sanatı etkisiyle ortaya çıkan çiçek minyatürleri için kullanılan bir terimdir.

Murakka, hat, ebru, tezhip gibi eserlerde yazıların ve diğer sanat eserlerinin uzun yıllar boyunca deforme olmadan muhafaza edilmesi amacıyla yapılır. Murakkanın yapım aşamaları şu şekildedir: 1. Malzemelerin temini: Mukavva, aherli kağıt, altın varak, katlama kumaşı ve tutkal gibi malzemeler kullanılır. 2. Yazının hazırlanması: Yazı, genellikle aherli kağıda, klasik yazı türleri olan sülüs, nesih veya ta'lik üslubuyla yazılır. 3. Tezhip ve süsleme: Yazı tamamlandıktan sonra kenarlarına tezhip uygulanır ve minyatür desenler, çiçek motifleri veya geometrik süslemeler yapılır. 4. Murakkanın hazırlanması: Yazı parçası düzgün şekilde kesilerek kenarlarından biraz boşluk bırakılır ve altın varaklı veya desenli bir fon kağıdına yapıştırılır, ardından arka yüzeyi mukavva ile desteklenir. 5. Katmanların yapıştırılması: Yazının çevresi farklı renklerde şemseler ve bordürlerle süslenir ve tüm katmanlar dikkatlice tutkallanarak düzgün bir şekilde yapıştırılır. 6. Presleme ve kurutma: Murakka, hava kabarcığı kalmaması için preslenir ve düzgün bir şekilde kurutulur. 7. Ciltleme (isteğe bağlı): Birden fazla murakka yaprağı hazırlandıysa, albüm şeklinde ciltlenebilir.