Tezhip

Tezhip sanatında kullanılan başlıca malzemeler şunlardır: 1. Altın: Tezhipin ana malzemesidir ve varaklar halinde kullanılır. 2. Boya: Eskiden kök ve toprak boyalar kullanılırken, günümüzde akrilik veya guaj boyalar tercih edilmektedir. 3. Fırça: Samur kılından yapılan fırçalar kullanılır. 4. Mühre: Altın uygulandıktan sonra yüzeyi parlatmak için kullanılır. 5. Kağıt: En eski kağıt malzemesi parşömendir, daha sonra papirüs ve kağıt çeşitleri kullanılmıştır. 6. Arap Zamkı: Altın varakların birbirine yapışmasını sağlayan maddedir.

Tezhip sanatını bu alanda eğitim almış müzehhipler yapar. Tezhip, klasik sanatların bir dalı olup, usta-çırak ilişkisi içinde devam etmektedir.

Minyatür ve tezhip sanatları, bazı benzerlikler taşımalarına rağmen farklı özelliklere sahiptir: Minyatür: - Tanım: Küçük ve ince işlemelerin kullanıldığı, ışık, gölge, perspektif ve hacim gibi kriterlerin kullanılmadığı bir resim sanatıdır. - İçerik: Bitki, hayvan, insan ve mekân tasvirleri içerir. - Amaç: Genellikle kitap süslemelerinde kullanılarak konuların daha iyi anlaşılmasını sağlar. Tezhip: - Tanım: Arapça "zeheb" (altın) kökünden türemiş olup, kitap bezeme sanatıdır. - Özellikler: Stilize edilmiş bitki formları veya desenlerden oluşan, simetrik tasarımlardır. - Kullanım: Hat sanatının etrafını süslemek için kullanılır, günümüzde ise tek başına pano olarak da tercih edilir.

İran tezhip sanatı, ilk olarak 8. yüzyılda İran'da ortaya çıkmıştır.

Tezhip sanatının en önemli özelliği, altınla süsleme olarak bilinir. Diğer önemli özellikleri ise şunlardır: - Geometrik ve simetrik desenler: Tezhipte genellikle bu tür motifler kullanılır. - Sabır ve ince işçilik: Sanatın icra edilmesi, uzun zaman alan ve titiz bir çalışma gerektirir. - Çeşitli boya ve motifler: Tezhipte sadece altın değil, gümüş ve çeşitli boyalar da kullanılır.

İran'da Türk tezhip ve hat sanatı üzerine konferanslar, Tahran Yunus Emre Enstitüsü tarafından düzenlenmiştir. Bu konferanslar, 26 Şubat 2018 tarihinde Tahran Allame Tabatabai Üniversitesi'nde ve 27 Şubat 2018 tarihinde Tahran Sanat Akademisi'nde gerçekleştirilmiştir.

Ahmet Yakupoğlu'nu yetiştiren başlıca kişiler şunlardır: 1. Süheyl Ünver: Yakupoğlu, İstanbul Üniversitesi profesörlerinden Süheyl Ünver ile tanıştıktan sonra ondan minyatür ve tezhip dersleri almıştır. 2. Neyzen Halil Dikmen: Yakupoğlu, neyzen Halil Dikmen'den ney dersleri almıştır. 3. Feyhaman Duran: İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde Resim Bölümü'nde Feyhaman Duran'ın atölyesinde eğitim almış ve buradan mezun olmuştur.

Dal terimi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. Eğitim ve Mesleki Terimi: Mesleki ve teknik ortaöğretim programlarında, belirli konularda uzmanlaşmaya yönelik bilgi ve beceriler gerektiren işkollarını ifade eder. 2. Tezhip Terimi: Tezhip motiflerinde, levhaların köşelerine yapılan çiçek demetine verilen addır. 3. Yan Dal Programı: Lisans eğitiminde, öğrencilerin ana uzmanlık alanları dışındaki bir alanda daha derinlemesine bilgi sahibi olmalarını sağlayan bir öğrenim programıdır. 4. Gıda Maddesi: Özellikle Hindistan ve Güney Asya mutfaklarında, mercimek, nohut, fasulye gibi baklagillerin pişirilmesiyle elde edilen püre veya çorba tarzı bir yemek çeşididir.

Tezhip sanatı, çeşitli nedenlerle yapılır: 1. Dini ve Manevi Değer: Tezhip, özellikle Kuran-ı Kerim gibi kutsal kitapların ve el yazmalarının süslenmesi amacıyla yapılır. 2. Estetik Amaçlar: Tezhip, muhteşem renkler ve desenlerle süslenmiş dekoratif objeler oluşturarak estetik bir ifade biçimi sunar. 3. Eğitim ve Terapi: Tezhip, öğrencilere el becerilerini geliştirme fırsatı sunar ve sanat terapisi olarak kullanılarak zihinsel rahatlama ve duygusal ifade yeteneklerini geliştirmeye yardımcı olur. 4. Modern Uygulamalar: Günümüzde tezhip, çağdaş eserlere uyarlanarak ve diğer sanat formlarıyla birleştirilerek yeni ve yaratıcı eserler üretmek için kullanılır.

Tezhip sanatını, tezhip yapan sanatçıya "müzehhib" adı verilen kişiler icra eder.

Osmanlı sanatına örnek olarak şu alanlar ve eserler verilebilir: 1. Hat Sanatı: Arap alfabesiyle yapılan yazı sanatıdır. 2. Tezhip: Kitap sayfalarını, fermanları ve beratları altın ve boya ile süsleme sanatıdır. 3. Minyatür: Küçük boyutlu resimlerle yapılan bir resim sanatıdır. 4. Çini: Mimari yapıların iç ve dış kısımlarını süslemek amacıyla killi toprağın yüzeyinin süslenmesiyle oluşan sanattır. 5. Ebru: Su üzerine yapılan bir resim sanatıdır.

Tezhip sanatında kullanılan başlıca motifler şunlardır: 1. Rumi Motifleri: Kıvrımlı ve organik şekillerden oluşur, İslam sanatında sıkça görülür. 2. Hatayi Motifleri: Doğadan ilham alınarak oluşturulan bitkisel motiflerdir, lale, karanfil, gül ve sümbül gibi çiçekleri içerir. 3. Geometrik Motifler: Daire, kare ve üçgen gibi temel geometrik şekillerin kombinasyonlarından oluşur, düzen ve simetriyi simgeler. 4. Bulut Motifleri: Çin sanatından esinlenerek Türk sanatına uyarlanmış, sakinlik ve huzuru temsil eden motiflerdir. 5. Tığ Motifleri: Ana süslemeler arasındaki geçişleri tamamlamak için kullanılan ince süslemelerdir. Ayrıca, çintemani ve zencerek gibi motifler de tezhip sanatında yaygın olarak kullanılır.

Tezhip öğrenme süresi, eğitim kurumunun programına ve içeriğine bağlı olarak 3 ila 6 ay arasında değişebilir. Ayrıca, geleneksel sanatlarda eğitim ve öğrenme süreci yaşam boyu devam eden bir süreç olarak kabul edilir.

Tezhip sanatını üniversitelerin Güzel Sanatlar fakültelerinde eğitim almış kişiler yapabilir. Tezhip sanatı ile ilgilenmek için gerekli olan diğer nitelikler şunlardır: - Tasarım ve çizim yeteneğine sahip olmak; - Yaratıcı kompozisyonlar yaratabilmek; - Geleneksel Türk sanatlarına karşı ilgili olmak. Tezhip yapan sanatçıya "müzehhib" denir.

Tezhip sanatı, Osmanlı İmparatorluğu'na aittir.

16. ve 17. yüzyıl tezhip sanatının en önemli temsilcisi olarak Karamemi kabul edilir.

17. yüzyılda tezhip sanatında duraklama üslubu hakim olmuştur. Bu dönemde tezhip, 16. yüzyılın birikimlerini korumuş ve altın kullanımı biraz artmıştır.

Üniversite tezhip dersi, Güzel Sanatlar Fakülteleri'nde verilen ve tezhip sanatı üzerine eğitim içeren bir dersdir. Bu derste öğrenciler, tezhip için desen hazırlama, motif oluşturma, kâğıt ve altın hazırlama gibi konuları öğrenirler. Ders kapsamında, öğrenciler tasarım dersleri ile yeni ve özgün tasarımlar yapabilmenin yanı sıra, restorasyon eğitimi de alırlar.

Tezhipte yaprak deseni, genellikle stilize edilmiş bitki formları veya desenler kullanılarak oluşturulan süslemelerdir. Bu desenlerde yer alan yapraklar, küçük ve sade, parçalı ve dilimli veya ikiye katlanmış gibi çeşitli şekillerde olabilir.

Stilize ve natüralist bitki motifleri, tezhip sanatında kullanılan iki temel bitki motifi grubudur. Natüralist bitki motifleri, doğadaki bitkilerin görünümüne yakın bir şekilde stilize edilmesiyle ortaya çıkar. Stilize bitki motifleri ise bitkilerin büyük, küçük, alttan üstten, yandan çeşitli kesitlerinin stilize edilmesiyle elde edilir.