SPSS

SPSS ile biyoistatiksel analiz yapmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Veri hazırlama: Araştırma problemine uygun olarak veriler toplanmalı, düzenlenmeli ve girilmelidir. 2. İstatistiksel teknik seçimi: Biyoistatistik alanında yapılabilecek analizler arasından uygun olan seçilmelidir. 3. Analizin gerçekleştirilmesi: Seçilen istatistiksel teknik uygulanarak analiz yapılır. 4. Çıktının yorumlanması: Analiz sonucunda elde edilen çıktı doğru bir şekilde yorumlanmalıdır. 5. Raporlama: Elde edilen bulgular araştırma problemi ile ilişkilendirilerek raporlanmalıdır. Biyoistatistik ve SPSS kullanımı karmaşık olabileceğinden, bir uzmandan destek alınması önerilir.

SPSS programının Türkçe yapılması mümkün değildir, çünkü SPSS Türkçe'yi desteklememektedir ve işlemler İngilizce yürütülmektedir. SPSS kullanırken, özellikle istatistiksel süreçlerin anlatılması ve çıktıların sunulması orijinal dilinde, yani İngilizce olarak yapılmaktadır.

Wilcoxon testi, özellikle parametrik test varsayımlarının karşılanmadığı durumlarda kullanılır. Wilcoxon işaretli sıralar testinin kullanıldığı bazı durumlar: Aynı kişilerden oluşan bir grubun iki farklı zamandaki ölçüm skorlarının karşılaştırılması. Sıralı veya sürekli verilerde hipotez testleri yapılması. Müdahale veya tedavi etkisinin ölçülmesi. Zaman içindeki değişimlerin analiz edilmesi. Farklı değerlendiricilerin aynı ölçüm aracıyla aynı bireyleri aynı değerde ölçüp ölçmediğinin test edilmesi. Wilcoxon sıra sayıları işaret testinin kullanıldığı bir durum: Tek bir grup için uygulanan Wilcoxon işaretli sıralar testinin genişletilmiş şekli olarak, eşleştirilmiş ve her birinde n bireyin bulunduğu iki grubun farklılıklarının test edilmesi.

Korelasyon tablosu oluşturmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. SPSS ile korelasyon analizi yapmak için: "Analyze" menüsünden "Correlate" ve ardından "Bivariate" seçeneğine tıklayın. Değişkenleri "Variables" kutusuna ekleyin. "Correlation Coefficients" bölümünde "Pearson" seçeneğini işaretleyin. "Test of Significance" bölümünde "two-tailed" seçeneğini işaretleyin. "OK" butonuna basarak analizi başlatın. 2. Elle korelasyon tablosu oluşturmak için: Her iki değişkeni de içeren bir veri tablosu oluşturun ve bu değişkenleri "x" ve "y" olarak etiketleyin. Tablonun yanına "xy", "x²" ve "y²" için üç ek sütun ekleyin. Temel çarpma işlemlerini yaparak tabloyu doldurun. Tüm sütunları toplayın. Korelasyon formülünü kullanarak değerleri girin. Korelasyon katsayısı, -1 ile 1 arasında değer alır ve değişkenler arasındaki ilişkinin gücünü gösterir. Korelasyon analizi yapmadan önce, verinin uç değerlere sahip olmaması ve ilişkinin doğrusal olması gibi bazı ön şartları sağlaması gerekir.

PASW (Predictive Analytics Software) istatistik programında yapılan bazı testler: Tek örneklem t testi (one-sample t test). T-testi. Varyans analizi (analysis of variance). Doğrusal regresyon ve sıralı regresyon. Faktör analizi, küme analizi, en yakın komşu analizi ve diskriminant fonksiyon analizi gibi boyut küçültme, sınıflandırma ve segmentasyon teknikleri. Önyükleme (bootstrapping). Standart hataların ve güven aralıklarının tahmin edilmesi için kullanılır. Uygunluk analizi dahil olmak üzere optimal ölçeklendirme prosedürleri (categories). Karmaşık örnekleme (complex samples). Karmaşık örnekleme tasarımlarının veri analizine dahil edilmesini sağlar. Sinir ağları (neural networks). Karmaşık ilişkiler veya veri kalıplarını modellemek için kullanılır. Amos (analysis of moment structures). Davranışları etkileyen faktörleri içeren kavramsal modelleri doğrulamak ve açıklamak için yapısal eşitlik modellemesi kullanır.

SPSS veri dosyasını kaydetmek için şu adımlar izlenir: 1. Dosya menüsünden "Save" veya "Save As" seçeneği seçilir. 2. "Save As" seçeneği seçildiyse, bir iletişim kutusu açılır ve buradan dosyanın ismi ve kaydedileceği konum seçilir. 3. Dosya hâlihazırda verilmiş olan isimle kaydedilecekse, "Save" seçeneği kullanıldığında SPSS, dosyayı otomatik olarak kaydeder. SPSS dosyaları, ".sav" uzantısıyla kaydedilir. Ayrıca, SPSS analiz sonuçlarını farklı formatlarda (Word, PDF, Excel, PowerPoint, HTML) dışa aktarmak da mümkündür.

SPSS analizinde önemli sonuçlar, araştırmanın amacına uygun olan bulgulardır. SPSS analizinde önemli kabul edilebilecek bazı sonuçlar şunlardır: İstatistiksel anlamlılık değerleri (p-değerleri). Ortalamalar. Test sonuçları. Analiz sonuçlarının doğru yorumlanması için bir uzmana danışılması önerilir.

SPSS'te veri silme işlemi, "liste bazında veri silme (listwise deletion)" veya "kayıtları filtreleme (filter)" yöntemleri ile yapılabilir. Liste bazında veri silme: Bu yöntemde, bir veya birden fazla değişkende kayıp değerlere sahip bireyler analizden çıkarılır; tam veriye sahip bireyler analize dahil edilir. Kayıtları filtreleme: "Data View" seçeneği kullanılarak, her bir vakanın doğru girildiğinden emin olmak için kontrol yapılabilir ve "Find and Replace" seçeneği ile hatalar düzeltilebilir. Ayrıca, aykırı değerleri tespit etmek ve işlemek için "Explore" seçeneği kullanılabilir. SPSS'te veri silme işlemi, uzman biri tarafından yapılmalıdır.

Google formlardan SPSS'e veri aktarmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Verileri Excel'e Aktarma: - Google formlardan alınan veriler, "İndir" seçeneği ile XLSX formatında indirilir. - Excel'de "Metin Ayırma" (Text to Columns) özelliği kullanılarak veriler ayrı sütunlara ayrılır. 2. SPSS'e Aktarma: - Excel'deki veriler, SPSS'e kopyalanıp yapıştırılır. - SPSS'te "Analiz Et" menüsünden "Çoklu Yanıt" seçeneği seçilir ve değişken setleri tanımlanır. Alternatif olarak, "eistatistik" Facebook sayfasında Google formlardan SPSS'e veri aktarma üzerine bir video bulunmaktadır. Ayrıca, ResearchGate platformunda da Google formlardan alınan çoklu yanıt verilerinin SPSS'e nasıl aktarılacağına dair bir gönderi mevcuttur. Bu süreçte, verilerin uyumlu hale getirilmesi için bazı kodlama ve yeniden düzenleme işlemleri gerekebilir.

Google Formlar, SPSS ile uyumludur ve Google Formlardan elde edilen veriler, SPSS'e aktarılabilir. Ancak, Google Formlardaki kategorik değişkenlerin (örneğin, "Evet-Hayır" soruları) SPSS'te kullanılan sürekli değişkenlere (örneğin, 0-1 formatı) otomatik olarak dönüştürülmesi mümkün olmayabilir. Bu tür durumlarda, verilerin manuel olarak dönüştürülmesi gerekebilir.

SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programını aşağıdaki kişiler kullanabilir: Akademisyenler ve öğrenciler. İşletmeler. Kamu kurumları. Sağlık profesyonelleri. Veri analistleri, psikologlar, sosyologlar. SPSS, özellikle sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılsa da, uygulama alanı yalnızca bu alanla sınırlı değildir; eğitim, sağlık, ekonomi ve pazar araştırmaları gibi birçok disiplinde de kullanılır.

Aracılık analizinde kullanılan modeller arasında Baron ve Kenny'nin nedensel adımlar yaklaşımı ve Preacher ve Hayes'in bootstrap tekniğine dayanan yeni yaklaşımı bulunmaktadır. Baron ve Kenny Yöntemi: Bu yöntem, dört regresyon modeline dayanır ve a, b ve c yollarının test edilmesini içerir. Preacher ve Hayes'in Yaklaşımı: Bu yöntem, bootstrapping testine dayanır ve dolaylı etki, doğrudan etki ve toplam etki değerlerinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test eder. Son yıllarda, bootstrap tekniğine dayanan yeni yaklaşımın daha geçerli ve güvenilir sonuçlar verdiği kabul edilmektedir.

HKÜ'de (Hong Kong Üniversitesi) kullanılan SPSS sürümü, SPSS Statistics 28, 29 veya 30 olabilir. HKÜ'nün, SPSS'in hangi sürümüne sahip olduğunu kesin olarak öğrenmek için üniversitenin bilgi teknolojileri servisiyle iletişime geçilmesi önerilir.

SPSS'te veri ters çevirme, anketlerde veya ölçüm araçlarında kullanılan çoktan seçmeli soruların yanıtlarının anlamını değiştirmek için kullanılan bir tekniktir. Bu işlem, özellikle bazı maddelerin olumlu, bazılarının ise olumsuz yönde değerlendirilmesi gerektiğinde yapılır. SPSS'te veri ters çevirme işlemi, "Transform" menüsünden "Recode into Different Variables" seçeneği ile yapılır.

Evet, SPSS Amos ücretlidir. SPSS Amos'un ücretli sürümleri şunlardır: Perpetual lisans: Windows için masaüstü uygulamasını süresiz olarak kullanma hakkı verir ve 12 aylık teknik destek içerir. Aylık veya yıllık otomatik yenilenebilir abonelik: Kullanıcı başına aylık 99 dolardan başlayan fiyatlarla sunulur. Ayrıca, 30 günlük ücretsiz deneme sürümü de mevcuttur.

SPSS'te normal dağılımın anlaşılmasına yardımcı olan bazı yöntemler: Histogram Grafiği: Verilerin frekanslarını temsil eden çubukların orta noktaları birleştirildiğinde, dağılım normal ise simetrik bir çan eğrisi oluşur. Çarpıklık ve Basıklık Değerleri: Skewness ve kurtosis değerlerinin ±2 arasında olması normal dağılıma işaret eder. Q-Q Grafiği: Gerçekleşen değerler kuramsal dağılımın değerleriyle örtüştüğünde, yatayla 45 derecelik açı yapan bir doğru ortaya çıkar. Kolmogorov-Smirnov veya Shapiro-Wilk Testleri: Bu testlerin p değeri (Significance) 0,05'ten büyük olmalıdır. Merkezi Eğilim Ölçüleri: Ortalama, mod ve medyan değerlerinin birbirine yakın olması normal dağılıma işaret eder. Normallik testi yapılırken, veri sayısının 30'dan az olması durumunda Shapiro-Wilk, 30'dan fazla olması durumunda ise Kolmogorov-Smirnov testi tercih edilir.

Hiyerarşik Regresyon ve Stepwise Regresyon, çoklu regresyon analizinde kullanılan iki yöntemdir. Hiyerarşik Regresyon, bağımsız değişkenlerin araştırmacının belirlediği sıraya göre modele dahil edilmesini sağlar. Stepwise Regresyon, bağımsız değişkenlerin modele dahil edilme sırasını istatistiksel bir kritere göre belirler. Stepwise regresyon, genellikle iki şekilde uygulanır: İleri Seçim (Forward Selection). Geri Seçim (Backward Elimination).

SPSS'te toplam puan hesaplamak için "Compute Variable" komutu kullanılabilir. Bunun için şu adımlar izlenir: 1. Menüyü açın: `TRANSFORM` > `COMPUTE VARIABLE`. 2. "Target Variable" kutusuna hesaplanacak yeni değişken için bir isim girin. 3. "Numeric Expression" kutusuna hesaplama denklemini yazın. Ayrıca, "COUNT VALUES WITH CASES" menüsü kullanılarak belirli sorulara verilen "evet" yanıtlarının sayısı da hesaplanabilir. Bunun için: 1. `TRANSFORM` > `COUNT VALUES WITH CASES` yolunu izleyin. 2. Sol taraftaki değişken listesinden uygun olanları "Numeric Variables" kutusuna taşıyın. 3. Oluşturulan yeni değişken için bir isim girin. 4. "Define Values" tuşuna tıklayarak sayılacak değerleri belirleyin. Daha detaylı bilgi ve örnekler için SPSS kullanım kılavuzlarına başvurulması önerilir.

Atatürk Üniversitesi, SPSS sertifikası vermemektedir. Ancak, SPSS eğitimi ve veri analiz hizmetleri sunmaktadır. SPSS eğitimi almak isteyen kişiler için çevrimiçi sertifika programları da bulunmaktadır, örneğin akademiksertifika.com üzerinden SPSS eğitimi ve sertifika programı alınabilir.

SPSS'te şablon kullanarak grafik oluşturmak için Graphboard Template Chooser aracı kullanılabilir. Şablon kullanarak grafik oluşturmak için adımlar: 1. Verileri hazırlama: Grafik için veri setini hazırlayın ve değişkenleri belirleyin. 2. Graphboard Template Chooser'ı açma: Menüden "Graphs" sekmesine tıklayın ve ardından "Graphboard Template Chooser" seçeneğini seçin. 3. Şablon seçimi: İhtiyaca uygun bir şablon seçin. 4. Değişkenleri tanımlama: Şablonu seçtikten sonra, grafikte hangi değişkenlerin kullanılacağını belirleyin ve bunları uygun yerlere sürükleyin. 5. Grafiği özelleştirme: Oluşturduktan sonra renkler, eksenler ve etiketler gibi detayları özelleştirin. 6. Grafiği kaydetme ve dışa aktarma: Son olarak, grafiği kaydedin veya raporlarınıza entegre edin. Ayrıca, SPSS'te Legacy Dialogs ve Chart Builder gibi diğer grafik oluşturma yöntemleri de mevcuttur.