SPSS

Kocaeli Üniversitesi'nde bilgisayar destekli istatistiksel karar analizi, SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programı kullanılarak yapılan veri analizlerini ifade eder. Bu analizler kapsamında: - Veri girişi ve düzenleme yapılır, veriler SPSS'e eksiksiz ve hatasız olarak aktarılır. - Tanımlayıcı istatistikler kullanılarak verilerin genel özellikleri ve dağılımları analiz edilir. - Hipotez testleri (t-testi, ANOVA, ki-kare testi vb.) ile araştırma sorularının yanıtları aranır. - Regresyon ve korelasyon analizleri ile bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiler incelenir. - Çok değişkenli analizler (faktör analizi, MANOVA vb.) kullanılarak karmaşık veri setleri değerlendirilir. Öğrenciler ve akademik personel, bu analizleri üniversitenin resmi web sitesinden indirilebilen SPSS programı üzerinden gerçekleştirebilirler.

SPSS öğrenci lisansı almak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz: 1. Satıcı Firmayı Bulun: SPSS lisansları, çeşitli satıcı firmalardan büyük akademik indirimlerle temin edilebilir. 2. Lisans Satın Alın: Kurumunuza veya SPSS analitik yazılımlarının resmi bir distribütörüne giderek lisansınızı satın alın. 3. Kurulumu Tamamlayın: Lisansınızı aldıktan sonra, SPSS yazılımının masaüstü uygulamalarını (Basic, Standard veya Premium) indirip kurun. 4. Bölge Ayarlarını Yapın: SPSS programını çalıştırabilmek için bilgisayarınızın bölge ayarlarının İngilizce (ABD) olarak ayarlanmış olması gerekmektedir. 5. Ağ Lisansını Etkinleştirin: Eğer lisansınız ağ lisansı gerektiriyorsa, lisans yönetim sunucusunun IP adresini girerek ağı etkinleştirin. Ayrıca, bazı üniversiteler kendi öğrencilerine SPSS lisansları sağlayabilir; bu durumda üniversitenin bilgi işlem veya yazılım destek birimiyle iletişime geçmek faydalı olabilir.

Yüzey frekans analizi iki farklı şekilde yapılabilir: 1. SPSS Frekans Analizi: İstatistiksel analizler için kullanılan SPSS yazılımı ile yapılır. Bu analiz şu adımlarla gerçekleştirilir: - SPSS programında sırasıyla "analyze", "descriptive statistics" ve "frequencies" adımları takip edilir. - Açılan pencerede analiz için kullanılacak değişkenler seçilir ve frekansları hesaplanır. - Frekans tablolarının görüntülenebilmesi için ekranda sol altta bulunan "display frequency tables" seçeneğindeki tik işareti aktif hale getirilir. 2. SOLIDWORKS Frekans Analizi: Sonlu elemanlar yöntemi ile yapılan statik analizlerde kullanılır. Bu analiz için: - Model üzerindeki yükler belirlenir ve modal özellikleri etkileyen faktörler dikkate alınır. - Frekans iletişim kutusu açılarak istenilen seçenekler ayarlanır. - Analiz sonucunda doğal (rezonans) frekanslar ve ilişkili mod şekilleri hesaplanır.

Evet, Gazi Üniversitesi'nde SPSS dersi bulunmaktadır. Üniversite, "Sosyal Bilimlerde IBM SPSS Uygulamaları Eğitimi" adı altında SPSS üzerine eğitimler sunmaktadır.

SPSS öğrenmek için gereken süre, kişinin başlangıç seviyesine ve öğrenme hızına bağlı olarak değişir. Temel SPSS eğitimi, genellikle 1 ay gibi bir sürede tamamlanabilir. Ayrıca, 20 ders saati süren ve SPSS'in temel kullanım ve analiz yöntemlerini öğreten programlar da mevcuttur.

İstatistik tablosu oluşturmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Verilerin Toplanması: Analiz için gerekli veriler anketler, gözlemler, deneyler veya diğer kaynaklardan elde edilir. 2. Verilerin Temizlenmesi ve Düzenlenmesi: Verilerdeki hatalı, eksik veya yanlış girişler düzeltilir ve veriler standart bir formata getirilir. 3. Görselleştirme: Verilerin dağılımı, eğilimleri ve anormallikleri hakkında görsel bir fikir edinmek için histogramlar, seriler, dağılım grafikleri gibi araçlar kullanılır. 4. İstatistiksel Analiz: Temel istatistiksel ölçümler (ortalama, ortanca, mod) ve ileri düzey istatistiksel teknikler (hipotez testleri, regresyon analizi) uygulanır. 5. Sonuçların Yorumlanması: Analiz edilen verilerin sonuçları yorumlanır ve elde edilen bulguların geçerliliği ve güvenilirliği değerlendirilir. Kullanılabilecek programlar arasında Excel, SPSS, R Studio, Minitab ve Tableau bulunmaktadır.

SPSS veri analizi için yapılandırılmış veri setleri kullanılır. Bu setler arasında en yaygın olanlar: 1. SAV formatı: IBM SPSS Statistics'in kendi veri dosyası formatıdır. 2. CSV formatı: Virgülle ayrılmış değerler formatında olup, verileri Excel veya Google Sheets gibi programlarda düzenlemek için kullanışlıdır. 3. XLS ve XLSX formatları: Microsoft Excel formatlarıdır ve Excel ile oluşturulan tabloların doğrudan SPSS'e içe aktarılması için kullanılır. 4. DAT formatı: Metin tabanlı veri dosyaları olarak bilinen düz metin dosyalarıdır. Ayrıca, hazır veri setleri SPSS'in resmi sayfasından, üniversitelerin açık kaynak arşivlerinden veya hocaların çalışmalarından temin edilebilir.

Atatürk Üniversitesi'nde SPSS dersi bulunmaktadır. Üniversite, IBM SPSS Statistics yazılımının lisanslı ürünlerini öğrencilere sunmaktadır.

SPSS'te ters puanlama, anket (ölçek) maddelerinin puanlamasının tersine çevrilmesi sürecini ifade eder. Bu işlem, genellikle şu durumlarda yapılır: - Okumadan cevap işaretleyenleri tespit etmek. - Kabul etme eğilimini kontrol etmek. - Yanıt önyargısını kontrol etmek. SPSS'te ters puanlama yapmak için Transform menüsünden Recode into Different Variables seçeneği kullanılır.

SPSS'te yaş grubu belirlemek için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Değişkenlerin Tanımlanması: Yaş değişkeni, SPSS'in "Variable View" ekranında tanımlanır. 2. Yaş Gruplarının Belirlenmesi: "Transform" menüsünden "Recode into Different Variables" seçeneği seçilir. 3. Old and New Values: "Old Value" mevcut yaşları, "New Value" ise yeni kodlanacak yaş gruplarını belirtir. 4. Değişikliğin Onaylanması: "Continue" ve "OK" butonlarına basıldıktan sonra, SPSS Data View bölümünde eski yaş değerlerinin yeni değişkende gruplandırıldığı görülebilir.

Aracılık etkisi (mediation effect) iki şekilde hesaplanabilir: 1. Tam Aracılık (Full Mediation): Bağımsız değişkenin (X) bağımlı değişken (Y) üzerindeki doğrudan etkisi, aracı değişken (M) eklendiğinde anlamlılığını kaybederse gerçekleşir. 2. Kısmi Aracılık (Partial Mediation): Bağımsız değişkenin (X) bağımlı değişken (Y) üzerindeki etkisi, aracı değişken (M) eklendiğinde azalır ancak tamamen kaybolmazsa gerçekleşir. Hesaplama yöntemleri arasında SPSS Hayes Process Macro ve AMOS gibi yazılımlar kullanılır.

SPSS'te sütun toplamı yapmak için "Sum" fonksiyonu kullanılabilir. Bunun için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. "Transform" menüsünden "Compute" komutunu seçin. 2. Açılan pencerede, hesaplama sonuçlarının kaydedileceği "hedef değişken"i belirleyin. 3. Değişkenler ve işlem düğmeleri yardımıyla hesaplamada kullanılacak formülü, "formül" kutusuna yazın. 4. "OK" düğmesine tıklayarak işlemi tamamlayın. Bu şekilde, veri tabanının son sütununda toplam değerler otomatik olarak görünecektir.

SPSS veri dosyasını açmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Menüden "Dosya" (File) seçeneğini seçin. 2. "Aç" (Open) alt menüsüne girin. 3. "Veri" (Data) seçeneğini tıklayın. Bu adımları takip ettiğinizde, dosyaları açmak için bir iletişim kutusu görüntülenecektir.

HKÜ'de SPSS kullanımı ücretlidir.

SPSS'te örneklem seçimi, "Analyze" menüsünden "Compare Means" alt menüsüne girilerek yapılır. İki ana örneklem seçimi yöntemi şunlardır: 1. Tek Örneklem T Testi: Bir örneklem veri setinin, popülasyonun genel ortalamasıyla karşılaştırılması için kullanılır. Bu testi yapmak için: - Veri setini SPSS'e yükleyin. - "One-Sample T Test" seçeneğini seçin. - Karşılaştırmak istediğiniz değişkeni seçin. - "Test Value" bölümüne popülasyon ortalaması hipotezini girin. - Ayarları yaptıktan sonra "OK" tuşuna basarak analizi başlatın. 2. Bağımsız İki Örneklem T Testi: İki ayrı örneklem grubunun ortalamalarının karşılaştırılması için kullanılır. Bu testi yapmak için: - İlk olarak karşılaştırmak istediğiniz iki örneklem grubunun veri setlerini SPSS'e yükleyin. - "Independent-Samples T Test" seçeneğini seçin. - Bağımsız ve bağımlı değişkenleri seçin. - Ayarları yaptıktan sonra "OK" tuşuna basarak analizi başlatın.

SPSS ANOVA testi, aşağıdaki durumlarda kullanılır: 1. Çoklu grup karşılaştırmaları. 2. Kategorik değişkenlerin etkisi. 3. Deney tasarımları. 4. Varyans analizi.

Anket analizinde yapılan bazı testler şunlardır: 1. Frekans Dağılımı Analizi: Anket sorularının her bir yanıt seçeneğinin kaç kez seçildiğini gösterir. 2. Çapraz Tablolar (Cross-Tabulation): İki veya daha fazla soru arasındaki ilişkiyi analiz eder. 3. Factor Analizi: Anket verileri içerisindeki yapısal ilişkileri keşfetmek ve ölçeklerin altında yatan faktörleri belirlemek için kullanılır. 4. Güvenilirlik Analizi (Cronbach’s Alpha): Anketin güvenirliğini ve tutarlılığını ölçmek için kullanılır. 5. Korelasyon Analizi: Anket verileri arasındaki ilişkinin yönünü ve şiddetini ölçmek için kullanılır. 6. Regresyon Analizi: Değişkenler arasındaki ilişkileri ve bir değişkenin diğerini nasıl etkilediğini incelemek için kullanılır. Bu testler, SPSS gibi istatistiksel analiz yazılımları kullanılarak uygulanır.

"SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri" kitabı 426 sayfadan oluşmaktadır.

SPSS Hayes Process Macro'yu kullanmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Hayes Process Macro'yu indirin: Andrew F. Hayes'in resmi web sitesinden PROCESS macro dosyasını (.spd) indirin. 2. SPSS'e ekleyin: SPSS'i açın ve "Extensions > Utilities > Install Custom Dialog" seçeneğine gidin. 3. Kurulumu doğrulayın: SPSS'i yeniden başlatın ve "Analyze > Regression > PROCESS v3.5" seçeneğinin göründüğünden emin olun. Analiz yapmak için: 4. PROCESS makrosu ile analiz yapmak için bağımlı değişkeni (Y), bağımsız değişkeni (X) ve moderatörü (M) tanımlayın. 5. "Model 1 (moderasyon)" seçeneğini seçin ve etkileşim çizimlerini ve bootstrap güven aralıklarını etkinleştirin. 6. Analizi çalıştırın ve çıktıda etkileşim etkisini ve koşullu etkileri inceleyin. Ek bilgiler: Hayes Process Macro, karmaşık hesaplamaları basitleştirir, daha doğru sonuçlar için bootstrap güven aralıkları sağlar ve yüksek dereceli modelleri destekler.

Deniz D., Küçük B., Cansız Ş., Akgün L. ve İşleyen T. (2014) tarafından yapılan "Ortaöğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Üstbiliş Farkındalıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi" başlıklı çalışmada, ortaöğretim matematik öğretmeni adaylarının üstbiliş stratejilerini kullanma farkındalıkları araştırılmıştır. Örneklem olarak, Erzurum Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Ortaöğretim Matematik Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören 117 öğretmen adayı seçilmiştir. Veri toplama aracı olarak, 52 maddeden oluşan Likert tipi Üstbiliş Farkındalık Envanteri kullanılmıştır. Bulgular göre, üstbiliş farkındalık puanları ile sınıf düzeyleri arasında ve cinsiyet farklılığı arasında anlamlı bir fark yoktur.