SözcükTürleri

"Söz et-" ifadesi fiil değildir, çünkü fiil olabilmek için bir sözcüğe "-mek/-mak" mastar ekini getirmek gerekir ve bu ek "söz et-" ifadesine anlamlı bir şekilde eklenemez.

"Yukarı" kelimesi hem zarf hem de sıfat olarak kullanılabilir. Zarf olarak kullanıldığında, yer-yön zarfı olarak fiile "nereye" sorusunu yöneltir. Sıfat olarak kullanıldığında ise ismin önüne gelerek onu niteler.

İsim ve sıfat tamlamalarının özellikleri şu şekilde özetlenebilir: 1. İsim Tamlamaları: İki veya daha fazla ismin bir araya gelerek oluşturduğu yapıdır. - Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek alır (örneğin, "öğrencinin defteri"). - Belirtisiz İsim Tamlaması: Sadece tamlanan ek alır, tamlayan ek almaz (örneğin, "kitap kapağı"). - Zincirleme İsim Tamlaması: Birden fazla isim tamlamasının bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık yapılardır (örneğin, "öğrencinin kitaplarının kapağı"). - Takısız İsim Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek almaz (örneğin, "altın bilezik"). 2. Sıfat Tamlamaları: Bir ismi niteleyen veya belirten sıfatların oluşturduğu yapıdır. - Niteleme Sıfatlarıyla Oluşan Tamlama: İsmin niteliğini belirtir (örneğin, "yeşil yaprak"). - Belirtme Sıfatlarıyla Oluşan Tamlama: İsmi belirgin hale getirir (örneğin, "bu kitap").

Değerlendirme cümlesi, bir durum, olay, nesne veya kişi hakkında yapılan subjektif yargıları içeren cümledir. Bu tür cümlelerde genellikle şu unsurlar bulunur: - Analiz ve yargı: Bir şeyin ne kadar iyi veya kötü olduğu belirtilir. - Olumlu veya olumsuz yön: Değerlendirilen şeyin olumlu veya olumsuz tarafları ele alınır. - Kriterler: Değerlendirme, belirli kriterler veya standartlar doğrultusunda yapılır. Örnek değerlendirme cümleleri: - "Bu kitap, genç yazarlar için mükemmel bir rehber". - "Filmin konusu, oldukça sıkıcı ve tahmin edilebilirdi". - "Yeni restoran, lezzetli yemekleri ve hızlı servisiyle beğenildi".

Durum zarfları, fiillerin veya fiilimsilerin nasıl yapıldığını belirten zarflardır ve cümlede fiile sorulan "nasıl?" sorusuna cevap verir. Durum zarflarını ayırt etmek için şu yöntemleri kullanabilirsiniz: 1. Fiile soru sormak: Cümlede eylemin nasıl yapıldığını anlamak için fiile "nasıl?" sorusunu yöneltin. 2. Anlam özelliklerine bakmak: Durum zarfları, cümleye kesinlik, dilek, olasılık gibi anlamlar da katabilir. Diğer durum zarfı türleri arasında niteleme, yineleme, yaklaşıklık gibi çeşitler de bulunur.

Arı ve zarf-fiil kavramları farklı alanlarda kullanılan terimlerdir: 1. Arı: - Arı, böcekler sınıfında yer alan ve bal üreten bir canlıdır. - Arılar, çiçeklerden nektar toplayarak bal yapar ve kovanlarında yaşar. 2. Zarf-fiil: - Zarf-fiil, bir fiilin cümlede zarf (belirteç) görevinde kullanılan hâlidir. - Zarf-fiiller, fiillere getirilen "-ip, -arak, -madan, -ince, -ken" gibi eklerle oluşturulur ve cümleye zaman veya durum anlamı katar. Özetle, arı doğal bir canlıyken, zarf-fiil dilbilgisi terimi olup, fiillerin zarf olarak kullanılmasını sağlar.

Çiftleşen fiiller, fiil kök veya gövdelerine "-ş" ekinin getirilmesiyle oluşturulur. Örnekler: - Güvercinler suya üşüşmüştü. - Seyirciler bu olaya gülüştü. - Apartman görevlisiyle tartışmış. - İki ülke sonunda anlaştı.

"Ne zaman" zarfına örnek olarak şu cümleler verilebilir: 1. "Bugün" sabah erkenden yola çıkacaklardı. 2. "Yarın akşam" gelirken markete uğramayı unutma. 3. "Haftaya" etkili olacak soğuk hava. 4. "Demin" geldi, henüz gitmedi. 5. "Her bayram" köye gidip akrabalarımızı ziyaret ederiz.

Sıfat ve zamirleri bulmak için aşağıdaki ipuçlarına dikkat edilebilir: Sıfatlar: 1. İsmin önüne gelerek onu niteleyen veya belirten sözcüklerdir. 2. İki ana grupta incelenir: - Niteleme sıfatları: Varlığın nasıl olduğunu bildirir (örneğin, "yeşil yapraklar"). - Belirtme sıfatları: İsimleri işaret, sayı, soru ve belgisizlik yoluyla belirtir (örneğin, "o ev", "beş öğrenci"). Zamirler: 1. İsimlerin yerini tutan ek veya sözcüklerdir. 2. Beş ana grupta sınıflandırılır: - Kişi zamirleri: Şahıs isimlerinin yerine geçer (örneğin, "ben", "sen", "o"). - İşaret zamirleri: İsimleri yerlerini işaret ederek karşılar (örneğin, "bu", "şu", "onlar"). - Belirsiz zamirler: Belirli bir kesinlik taşımayan grupları karşılar (örneğin, "biri", "hiçbiri"). - Soru zamirleri: İsimlerin yerlerini soru yoluyla tutar (örneğin, "kim", "ne", "nerede"). - Dönüşlülük zamiri: "Kendi" sözcüğüdür.

İki ana grupta incelenebilen dört çeşit sıfat tamlaması vardır: 1. Nitelik sıfatları ile yapılan tamlamalar: Tek bir özelliği (örneğin, "uzun yol") veya birden fazla özelliği (örneğin, "yeşil ve güzel çiçek") ifade eden sıfatlar kullanılır. 2. Nicelik sıfatları ile yapılan tamlamalar: Bir nesnenin miktarını veya sayısını belirten sıfatlar kullanılır (örneğin, "yarım elma", "üç kitap"). 3. Takısız isim tamlaması: Tamlayanın ve tamlananın ek almadığı tamlamalardır (örneğin, "taş masa", "lastik ayakkabı"). 4. Zincirleme isim tamlaması: Birbirine isimden anlamca bağlı en az üç ismin oluşturduğu tamlamalardır (örneğin, "öğrencilerin sınav heyecanı").

Fiilimsinin püf noktası, fiillere getirilen özel eklerle fiillerin isim, sıfat veya zarf haline gelmesi ve bu şekilde cümlede farklı görevlerde kullanılabilmesidir. Fiilimsilerin bazı önemli özellikleri şunlardır: - Olumsuzluk eki alabilirler: "-ma, -me" gibi eklerle olumsuz yapılabilir. - Fiil çekim eklerini almazlar: Kip ve kişi ekleri gibi fiil çekim eklerini kullanamazlar. - Cümlede doğrudan yüklem olamazlar: Yüklem olabilmeleri için ek fiil almaları gerekir.

Soyut ve somut isimler, varlıkların duyu organlarıyla algılanabilme özelliğine göre ayırt edilir: 1. Somut İsimler: Beş duyu organından en az biriyle algılanabilen, elle tutulup gözle görülebilen varlık ve nesneleri ifade eder. 2. Soyut İsimler: Beş duyu organından hiçbiriyle algılanamayan, var olduklarını akıl ve düşünce yoluyla bildiğimiz kavramları karşılar.

Verilen parçada 5 tane fiilimsi bulunmaktadır: 1. Sıyrılıp (zarf fiil); 2. Yapan (sıfat fiil); 3. Bağışlamayı (isim fiil); 4. Beklerken (zarf fiil); 5. Bükmüş (sıfat fiil).

"Im" ve "im" ekleri Türkçede farklı bağlamlarda kullanılır ve ayırt edilmeleri şu şekilde mümkündür: 1. İyelik Eki: "Im", "im", "um", "üm" ekleri, isimlere gelerek onların kime veya neye ait olduğunu belirtir. 2. Yapım Eki: Aynı ekler, fiil kök veya gövdelerinden isim türetmeye yarayan yapım eki olarak da kullanılabilir. 3. Ek Eylem Eki: Bu ekler, isim ve isim soylu kelimeleri yüklem yapmaya yarar. 4. 1. Tekil Şahıs Eki: Çekimli fiillere gelerek yapılan eylemin kim tarafından yapıldığını belirtir.

Yardımcı fiil ve yardımcı eylem aynı şeyi ifade eder. Yardımcı fiil, isim soylu kelimelerin ve bazen de fiilimsilerin ardından gelerek bileşik fiil oluşturan sözcük olarak tanımlanır.

Şiirde sıfat ve zarfları bulmak için şu ipuçlarına dikkat edilebilir: 1. Sıfatlar: İsimleri niteleyen veya belirten kelimelerdir. 2. Zarflar: Fiilleri, sıfatları veya diğer zarfları niteleyen kelimelerdir.

Sıfat ve edat arasındaki fark, kullanım bağlamına göre değişir. Sıfat (ön ad), isimleri niteleyen veya belirten kelimelerdir. Örnek cümleler: - Niteleme sıfatı: "Akıllı öğrenci" (Nasıl öğrenci?). - Unvan sıfatı: "Gazi Mustafa Kemal Paşa". Edat (ilgeç), tek başına anlamı olmayan, diğer kelimeler arasında anlam ilişkisi kuran kelimelerdir. Örnek cümleler: - Karşılaştırma edatı: "Köye doğru ilerlemeye başladık" (Yönelme). - Benzerlik edatı: "Kesilmiş limon dilimleri gibiydi güneş".

"Bambaşka" kelimesi durum zarfı olarak kullanılır.

Renk, şekil, durum, sayı gibi yönlerden isimleri niteleyen sözcüklere sıfat denir.

Yer yön ve zaman zarfları fiilleri belirtme yönlerine göre farklılık gösterir: 1. Yer Yön Zarfı: Fiillere "nereye" sorusunu sorarak belirlenir. Örnek: "Çocuk aşağı indi" (yer yön zarfı). 2. Zaman Zarfı: Fiillere "ne zaman" sorusunu sorarak belirlenir. Örnek: "Dün size uğramıştım" (zaman zarfı).