Soygazlar

Radon, en tehlikeli soygaz olarak kabul edilir. Radon, radyoaktif bir gazdır ve yüksek düzeyde solunması durumunda akciğer kanseri riskini artırabilir.

Elementleri metal, ametal ve soygaz olarak ayıran bazı özellikler: Metaller: Elektrik ve ısıyı iyi iletirler. Kendi aralarında alaşım oluşturabilirler. Elektron vermeye yatkındırlar. Parlak ve şekil vermeye müsaittirler. Cıva hariç, oda sıcaklığında katı haldedirler. Ametaller: Elektriği ve ısıyı iletmezler. Kendi aralarında kovalent bağ oluştururlar. Elektron alıp verebilirler. Mat ve kırılgandırlar. Hidrojen elementi hariç, periyodik cetvelin sağ tarafında bulunurlar. Soygazlar: İyonlaşma enerjileri çok yüksektir. Kararlı yapıdadırlar, bu yüzden bağ yapmaz ve bileşik oluşturmazlar. Oda sıcaklığında gaz halindedirler. Periyodik cetvelde hepsi 8A grubunda bulunur.

Soyve kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Kimya terimi olarak soygazlar, periyodik tablonun 18. grubunda yer alan ve kimyasal olarak tepkimeye girme eğilimleri çok düşük olan elementlerdir. Soygazların bazı kullanım alanları şunlardır: Aydınlatma: Argon, ksenon ve neon içerikli tabelalar, lambalar ve ampullerde kullanılır. Dalgıçlık: Dalgıç tüplerinde oksijenle birlikte kullanılır. Tıp: Gaz balonlarında ve kriyojenik araştırmalarda kullanılır. Mimari bir terim olarak söve, binaların dış cephesinde, özellikle pencere ve kapı gibi açıklıkların etrafını saran, estetik ve koruyucu bir elemandır.

Elektron vermeyen metaller, pasif ve soy metallerdir. Pasif metaller: Elektron verme eğilimi hidrojenden küçük olan Cu, Hg, Ag, Au, Pt gibi metallerdir. Soy metaller: Pasif metallerden olan Au ve Pt'ye denir. Ayrıca, yarı soy metallerden olan Cu, Hg ve Ag, oksijence içeriği zengin olan HNO3 ve H2SO4 gibi kuvvetli oksijenli asitlerle tepkimeye girerler fakat H gazı açığa çıkmaz. Platin ve altın, kullanılan aside bağlı olarak farklılık gözlense de hiçbir asit ile tepkime göstermeyen soy metallerdir.

8. grup elementleri, yani soy gazlar, kararlı yapıdadır çünkü son enerji seviyelerinde 8 elektron (helyum için 2 elektron) bulunur ve bu, elektron kabuklarının tam olarak dolmasını sağlar. Soy gazlar, elektron alıp vererek ya da elektron ortaklığı yaparak elektron düzenini bozmayı istemezler.

Soy gazların kendi başlarına, yani bağ yapmamış hallerinde elektronegatiflik değerleri oldukça düşüktür. Ancak, özellikle daha ağır olan ksenon (Xe) ve radon (Rn), uygun koşullar altında bazı diğer elementlerle bileşikler oluşturabildiklerinde, atomlar arasındaki elektron çekme gücü, yani elektronegatiflik, bu bileşikler bağlamında ölçülebilir hale gelir. Soy gazların elektronegatifliği, Pauling Ölçeği'ne göre ksenon için yaklaşık 2,6 olarak kabul edilir. Soy gazların elektronegatifliği hakkında şu da söylenebilir: Dolu son enerji katmanları nedeniyle soy gazların elektronegatifliği çok düşüktür. Elektron çekmek için çok az motive olurlar. Elektron ilgisi endotermik bir işlemdir, yani bir elektronun atoma eklenmesi için enerji gerekir. Soy gazlar için elektron ilgisi özellikle yüksek olduğundan, elektron eklemek için önemli miktarda enerji gereklidir. Sonuç olarak, soy gazların elektronegatifliği, bağ yapma durumlarına göre değişkenlik gösterebilir.

Tek atomlu (monatomik) elementler, atomları birbirine bağlı olmayan elementlerdir. Standart sıcaklık ve basınç altında bütün soygazlar monatomiktir. Bunlar: helyum (He); neon (Ne); argon (Ar); kripton (Kr); ksenon (Xe); radon (Rn). Bütün elementler yeterince yükseltilmiş sıcaklıklarda gaz halindeyken monatomiktir. Ayrıca, atomik yapılı elementler de tek atomlu olarak kabul edilebilir.

8A grubunun özel adı soygazlar veya asal gazlardır.

Helyum (He) ve neon (Ne) soygazdır çünkü: Kimyasal reaktivite çok düşüktür. Kararlı elektron dizilimi. Tek atomlu yapı.

Soy gazlar çeşitli yöntemlerle elde edilir: Neon, argon, kripton ve ksenon: Havanın sıvılaştırılması ve ayrımsal damıtma yöntemleri kullanılarak havadan elde edilir. Helyum: Doğalgazdan kriyojenik gaz ayırma teknikleri ile üretilir. Radon: Çözünmüş radyum, toryum veya uranyum bileşiklerinin radyoaktif bozunumundan izole edilerek elde edilir.

Soygazlar, tam değerlik elektron kabuğuna sahip oldukları için renk vermezler. Soygazların her biri, tamamen dolu değerlik elektron kabuğuna sahiptir ve bu durum, kararlı bir yapı oluşturur. Tamamen dolu değerlik elektron kabuğuna sahip atomlar kararlıdır ve bu yüzden kimyasal bağ oluşturma eğilimi göstermedikleri gibi elektron kaybetmeye ya da kazanmaya daha az meyillidirler.

8A grubu elementlerinin (soygazlar) bazı özellikleri: Kimyasal kararlılık: Son katmanlarında 8 elektron (helyumda 2 elektron) bulunduğu için bileşik oluşturma eğilimleri çok düşüktür. Tepkisizlik (inertlik): Çoğu başka elementlerle reaksiyona girmez. Tek atomlu yapı: Doğada tek atomlu olarak bulunurlar, molekül oluşturmazlar. Renk, koku ve tat yokluğu: Renksiz, kokusuz ve tatsız gazlardır. Düşük erime ve kaynama noktaları: Atomlar arası çekim kuvvetleri çok zayıf olduğu için erime ve kaynama noktaları düşüktür. Suda çözünmezlik: Sadece çok az miktarda çözünürler. Isı ve elektrik iletkenliği: Elektrik iletkenlikleri yok denecek kadar azdır, ancak helyum ve neon gibi bazıları çok düşük sıcaklıklarda iletkenlik gösterebilir. 8A grubu elementleri: Helyum (He), Neon (Ne), Argon (Ar), Kripton (Kr), Ksenon (Xe) ve Radon (Rn).

Soy gazlar (asal gazlar), hiçbir elementle birleşmeyen gazlardır. Soy gazlar, periyodik tablonun 18. grubunda yer alırlar. Bu elementler, doğal hâlde gaz formundadır ve aşağıdaki özelliklere sahiptir: Kimyasal tepkimeye girmeye karşı dirençli. Tek atomlu moleküller. Düşük kaynama noktaları. Renksiz ve kokusuz. Soy gazlar arasında helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radon bulunur.

Neon ve helyum gazları aynı değildir, ancak bazı ortak özellikleri vardır. Benzerlikler: - Her ikisi de periyodik tablonun 8A grubunda yer alan soy gazlardır. - Dış elektron kabukları doludur, bu nedenle diğer elementlerle reaksiyona girme eğilimleri yoktur. Farklılıklar: - Helyumun atom numarası 2, neon ise 10'dur. - Helyum havadan hafiftir ve balonlarda kullanılır, neon ise neon ışıklarında parlak kırmızı-turuncu renk üretmek için kullanılır.

Soygazların elektron ilgisi yoktur. Soygazlar, dolu dış kabukları nedeniyle ek bir elektron için çok az yer bırakır ve bu yüzden elektron almak istemezler.

Oda sıcaklığında gaz halinde bulunan ve hiçbir elementle tepkimeye girmeyen elementler, soy gazlar (asal gazlar) olarak adlandırılır. Soy gazlar, periyodik tablonun 18. grubunda (VIII-A grubu) yer alırlar. Soy gazlar şunlardır: helyum (He); neon (Ne); argon (Ar); kripton (Kr); ksenon (Xe); radon (Rn).

Tam dolu kararlılık gösteren elementler, genellikle soy gazlar olarak bilinen ve periyodik cetvelin 8A grubunda yer alan elementlerdir. Bu elementler şunlardır: Helyum (He); Neon (Ne); Argon (Ar); Kripton (Kr); Ksenon (Xe); Radon (Rn); Ununoktiyum (Uuo). Bu elementler, son katmanlarında tam elektron sayısına sahip oldukları için diğer atomlarla elektron alışverişi yapmazlar ve kimyasal reaktivite göstermezler.

Hayır, soygaz ve ametal aynı şey değildir. Soygazlar, periyodik tablonun en sağında yer alan ve iyonlaşma enerjileri çok yüksek olan elementlerdir. Ametaller ise, metal ve yarı metal olmayan elementlerdir. Soygazlar, ametallerin bir alt sınıfı değildir; ametaller arasında yer alan halojenler gibi diğer gruplarla birlikte periyodik tablonun sağ tarafında bulunurlar.

Tek atomluluk (monoatomik), aşağıdaki elementlerde görülür: Soy gazlar: Helyum (He), Neon (Ne), Argon (Ar), Kripton (Kr), Ksenon (Xe), Radon (Rn), Oganesson (Og). Diğer tek atomlu elementler: Bakır (Cu), Kurşun (Pb), Çinko (Zn), Altın (Au), Alüminyum (Al). Bu elementler, doğada tek başlarına bulunan aynı cins atomlardan oluşur.

Soygazlar, periyodik tablonun 18. grubunda yer alan ve kimyasal olarak tepkimeye girme eğilimleri çok düşük olan elementlerdir. Doğal olarak bulunan altı soygaz: 1. Helyum (He). 2. Neon (Ne). 3. Argon (Ar). 4. Kripton (Kr). 5. Ksenon (Xe). 6. Radon (Rn) (radyoaktif). Ayrıca, oganeson (Og) da soygaz olarak kabul edilir, ancak metalik görünümlü reaktif bir katı olduğu öngörülmektedir.