Rüzgâr

Bâd-ı sabâ, "sabah yeli" veya "sabah rüzgarı" anlamına gelir. Ayrıca, Osmanlıca kökenli bir sözcük olan bâd-ı sabâ, edebiyatta haberci bir özellik taşır. Bâd-ı sabâ, aynı zamanda tazelik, yenilik, doğanın uyanışı ve ferahlık gibi anlamları da sembolize eder.

Yarıkkaya rüzgarı, İskenderun'da Amanos Dağları'nın eteklerinde, kıyıya dik uzanan iki dağ arasında oluşan derin bir yarığın iki yanındaki dağlar arasındaki basınç farkından kaynaklanır. Bu rüzgar, Soğuk Amanos Dağları'nın tepesinden gelip yerçekimi kuvvetiyle yamaçlardan hızla sahile inen soğuk ve yoğun bir hava hareketidir. Bazen bu rüzgarlar, yamaçlardaki boğaz ve yarıklar tarafından kanalize edildiğinde daha şiddetli ve yıkıcı bir şekilde esebilir.

Kutup rüzgarlarının sıcaklığı, kutuplardaki çok düşük hava sıcaklıkları nedeniyle oldukça düşüktür. Kutup rüzgarları, kutuplardaki termik yüksek basınç alanlarından, 60° enlemlerindeki dinamik alçak basınç alanına doğru eser. Bu nedenle, kutup rüzgarlarının sıcaklığı, bulundukları enleme ve yarımküreye göre değişiklik gösterebilir. Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynakları inceleyebilirsiniz: ansiklopedi.tubitak.gov.tr; novakid.com.tr; sualtigazetesi.com.

Estiği ortamlar arasında sıcaklık ve basınç değişimi nedeniyle yön değiştiren rüzgara "devirli (mevsimlik) rüzgar" denir. Bu tip rüzgarlar, kara ve denizlerin mevsime dayalı farklı ısınma özelliklerinden doğar ve yıl içinde yaklaşık altı aylık sürelerle yön değiştirir. Devirli rüzgarlara örnek olarak muson rüzgarları verilebilir.

Meltem rüzgârları, gün içinde farklı yönlerden eser. Deniz meltemi, gündüzleri denizden karalara, geceleri ise karadan denizlere doğru eser. Kara meltemi, güneş battığında karadan denize doğru eser. Vadi meltemi, gündüzleri vadilerden dağlara, geceleri ise dağlardan vadilere doğru eser. Dağ meltemi, gece dağlık alanlardan vadilere doğru eser.

İmbat, yazın, gündüz denizden karaya doğru esen mevsim rüzgârına verilen addır. İtalyanca kökenli bir kelime olan imbat, deniz yeli veya deniz meltemi olarak da bilinir.

Fırtına kelimesi, TDK'ye göre dört farklı anlama gelir: 1. Meteoroloji terimi: Rüzgâr çizelgesinde hızı 34-40 deniz mili olan ve kuvveti 8 ile gösterilen, yağmur ve kasırga getiren çok güçlü rüzgâr. 2. Denizde veya kum çöllerinde yarattığı dalgalanma: Bu rüzgârın denizde veya kum çöllerinde meydana getirdiği büyük dalgalar. 3. Güç atlatılan kötü durum: Karşıt düşünce veya durumların yarattığı karışıklık ve sıkıntı. 4. Mecaz: Zıt fikir veya durumların meydana getirdiği karışıklık, sıkıntı.

Obrezyon, rüzgârların oluşturduğu bir dış kuvvettir.

Alçak basınçtan yüksek basınca doğru esen rüzgara ters alize denir. Ters alizeler, yılın bir yarısında belirli bir yönden, diğer yarısında ise tam tersi yönden esen rüzgarlardır. Ayrıca, muson rüzgarları da yaz ve kış atmosfer basıncında ters yönde değişiklik olması ve basınç alanları arasında büyük fark olmasından meydana gelir.

Yeli kelimesi farklı anlamlara gelebilir: Yele. Dağın doruğa yakın bölümü. Akşamları esen serin rüzgâr (akşam yeli). Ayrıca, "yeli" kelimesi "yel" kelimesine "-i" eki eklenerek oluşturulmuştur.

Tipi kar, yoğun kar yağışı ile birlikte meydana gelen ve rüzgarın etkisiyle karın havada sürüklenmesiyle oluşan bir hava olayıdır. Tipi karın bazı özellikleri: Görüş mesafesinin azalması. Kar birikintileri. Karın yer yüzeyine düşmeden savrulması, bazı bölgelerde yoğun birikintilere yol açabilir. Tipi karın görüldüğü bölgeler: Yüksek dağlar. Denizlere yakın bölgeler. Okyanus akıntılarının etkisi altındaki bölgeler. Tipi karın tehlikeleri: Ulaşım sorunları. Elektrik kesintileri. Yapısal hasarlar. Hipotermi ve donma gibi sağlık sorunları.

Balon uçuşları, 11 km'den fazla rüzgâr olması durumunda iptal edilir.

Meltem kelimesinin Türkçesi "yaz mevsiminde karadan denize doğru esen rüzgâr" olarak ifade edilir.

Bise rüzgârı, Fransa ve İsviçre'nin dağlık bölgelerinde genellikle kuzeyden kuzeydoğuya doğru esen soğuk ve çok kuru bir rüzgardır.

En güçlü meltem rüzgârı, deniz meltemi olarak kabul edilir.

Ani hava değişimlerine bağlı olarak oluşan şiddetli rüzgârlara "fırtına" denir. Ayrıca, bazı şiddetli rüzgâr türleri: Kasırga: Hızı saatte 120 km'yi bulan rüzgârlardır. Tornado (Hortum): Genellikle tropikal kuşakta, sıcak hava kütlelerinin hızlı bir şekilde dönerek yükselmesiyle oluşur.

Meltem yeli, gün içinde zıt yönlerde eser. - Gündüzleri denizden karaya doğru eser, bu rüzgara deniz meltemi denir. - Geceleri ise karadan denize doğru eser, bu rüzgara kara meltemi denir.

Poyraz rüzgarı kuzeydoğu yönünden eser.

Rüzgardan korkan kişiye "anemofobi" veya "ancraofobi" denir.