Popülasyon

Varyansı hesaplarken n-1 kullanılmasının nedeni, örneklemin ana kütlenin sadece bir tahmini olmasıdır. Örneklem varyansını hesaplarken n yerine n-1 kullanmanın, daha büyük ana kitlenin varyansının daha iyi bir tahminini sağladığı kabul edilir. Formül şu şekilde açıklanır: - Örneklemin ortalaması hesaplanır. - Her veri değeri için, ortalamadan farkı bulunur ve bu farkın karesi alınır. - Bu karesi alınmış farkların ortalaması alınır. Elde edilen bu sayı, yani karesi alınmış farkların ortalaması, varyanstır.

Protokol popülasyonu ve tedavi edilen popülasyon kavramları farklı anlamlara sahiptir. Protokol popülasyonu: Tedavi protokollerinin uygulandığı belirli bir hasta grubunu ifade eder. Bu, hastaların demografik özelliklerini, sağlık durumlarını ve tedaviye yanıt verme özelliklerini içerebilir. Tedavi edilen popülasyon: Belirli bir tedavi veya terapiden yararlanan tüm bireyleri kapsar. Bu, protokol popülasyonunun bir alt kümesi olabilir ve genellikle daha geniş bir grubu ifade eder. Örneğin, bir klinik çalışmada protokol popülasyonu, belirli bir hastalığı olan ve çalışmaya dahil edilen hastalar olabilirken, tedavi edilen popülasyon bu hastaların tümü veya bir alt grubu olabilir.

Per-protocol population (PP population), yani protokol popülasyonu, genellikle bir çalışmayı büyük protokol sapmaları olmadan tamamlayan tüm hastalar olarak tanımlanır; yani, çalışmanın kurallarına tam olarak uyan hastalar. PP analizi, bir müdahalenin optimal koşullar altında ne kadar etkili olduğunu belirlemek için kullanılır. PP analizi, diğer analiz yöntemlerinden farklı olarak, yalnızca protokole sıkı sıkıya bağlı kalan katılımcıları içerir ve bu nedenle, uyumlu olmayan verilerin hariç tutulmasıyla tedavi etkisinin fazla tahmin edilmesine yol açabilir. PP popülasyonu, aynı zamanda "intention to treat (ITT) population" olarak bilinen, randomize edilen tüm hastaların yer aldığı popülasyonun daha küçük bir alt kümesidir.

Bir popülasyonda çoğalmanın artması, doğum oranının artması ve göçlerin içe yönlü olması ile mümkündür. Doğum oranının artması, birim zamanda üreme yoluyla popülasyona katılan birey sayısının yükselmesi anlamına gelir. Göçlerin içe yönlü olması, popülasyona dışarıdan yeni bireylerin katılması demektir. Ayrıca, kaynakların sınırsız olduğu durumlarda popülasyonlar üstel büyüme gösterebilir; ancak birey sayısı arttıkça kaynaklar tükenir ve büyüme hızı yavaşlar.

Nüfus, bir ülkede, bir bölgede, bir evde yaşayan kişilerin oluşturduğu toplam sayı anlamına gelir. Türk Dil Kurumu'na göre nüfusun üç anlamı vardır: 1. Kişi. 2. Ortak bir özellik gösteren kimselerin bütünü. 3. Bir anda belirli bir yerde yaşayanların oluşturduğu toplam sayı, popülasyon. Ayrıca, "NUFU" kısaltması şu anlamlara gelebilir: National Urban Forestry Unit (UK); Nasjonalt Utvalg for Utviklingsrelatert Forskning og Utdanning (Norveççe: Ulusal Kalkınma ile İlgili Araştırma ve Eğitim Komitesi).

Popülasyonun bazı özellikleri: Belirli bir bölgede yaşama: Aynı türe ait bireylerin, belirli bir bölgede yaşaması. Genetik çeşitlilik: Popülasyon içinde farklı genetik özelliklere sahip bireyler bulunması. Birey sayısının değişimi: Doğum, ölüm ve göçler gibi faktörlere bağlı olarak birey sayısının değişmesi. Yoğunluk: Birim alan veya hacimdeki birey sayısı. Dağılım: Bireylerin kümeli, düzenli veya rastgele yerleşme biçimi. Yaş dağılımı: Bireylerin üreme öncesi, üreme dönemindeki ve üreme sonrası yaş gruplarına ayrılması. Taşıma kapasitesi: Çevre şartlarında değişiklik olmadığı varsayıldığında, bir bölgede yaşayabilecek maksimum birey sayısı. Çevresel tepki: Biyotik ve abiyotik faktörlerin, popülasyon bireyleri üzerindeki etkisi.

Ekoloji ile ilgili çıkmış sorulara aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: YouTube: "4. TYT EKOLOJİ ÇIKMIŞ SORULAR / 2010-2022" videosu. AÖF Soru: Ekoloji ve Çevre Bilgisi dersi ara, dönem sonu, üç ders ve yaz okulu soruları. AOF.SORULAR.NET: Ekoloji ve Çevre Bilgisi dersi çıkmış sorular, denemeler ve ünite özetleri. FRMTR: Ekoloji ile ilgili çıkmış sorular ve çözümleri.

Türlerin popülasyonları, belirli bir bölgede yaşayan ve aynı türe ait olan bireylerden oluşan topluluklardır. Bazı popülasyon örnekleri: Ceylanpınar'da bulunan geyikler; Van Gölü'nde yaşamını sürdüren sazan balıkları; Karadeniz açıklarında yer alan hamsi balıkları; Hint Okyanusu'ndaki bir adada büyüyen Hindistan cevizi palmiye ağaçları. Bir popülasyonda sadece bir tür bulunabilir.

Polimorfik varyasyon, biyolojide iki veya daha fazla farklı fenotipin (fiziksel form veya tip) aynı türün popülasyonunda bulunması anlamına gelir. Bu terim, Latince "çok" (poly) ve "biçim" (morphismos) kelimelerinden türetilmiştir. Polimorfik varyasyon, farklı seviyelerde incelenebilir: Gen seviyesi: Bir genin farklı alellerinin (değerlerinin) popülasyonda bulunması. Organizma seviyesi: Bir canlının erkek ve dişisinin birbirinden farklı görünmesi gibi durumlar. Polimorfizm, biyoçeşitlilik, genetik varyasyon ve adaptasyon ile ilişkilidir.

Farelerin hızlı çoğalmasının birkaç nedeni vardır: Üreme sıklığı: Fareler, genellikle yılda 4-6 defa ürerler ve her seferinde 10-12 yavru doğururlar. Kısa gebelik süresi: Gebelik süreleri ortalama 19-21 gün sürer, bu da hızlı bir şekilde yeni nesillerin oluşmasını sağlar. Erken üreme yeteneği: Yavru fareler, doğumdan hemen sonra üreme yeteneğine sahiptir. Uygun yaşam koşulları: Besinlerin bol olduğu ve sıcaklığın uygun olduğu ortamlarda üreme hızları artar. Sürekli üreme: Ev fareleri tüm yıl boyunca üreyebilirken, dışarıda yaşayan fareler için üreme ilkbahar, yaz ve sonbahar aylarında gerçekleşir.

Popülasyon çeşitleri şunlardır: Basit popülasyon (Mendeleyev popülasyonu, dem). Coğrafi popülasyon. Yerel popülasyon. Metapopülasyonlar. Ayrıca, popülasyonlar yaş yapısı, cinsel yapı ve mekansal yapı gibi özelliklere göre de sınıflandırılabilir.

J ve S tipi nüfus artışı, popülasyonların zaman içindeki büyüme şekillerini ifade eder. S Tipi Büyüme: Pozitif artış evresi: Popülasyon yeni bir alana yerleşirken, birey sayısı az olduğu için büyüme yavaş olur. Logaritmik artış evresi: Popülasyon çevreye alıştıkça, doğum oranı ölüm oranından fazla olur ve birey sayısı geometrik olarak artar. Negatif artış evresi: Çevre direnci (rekabet, hastalık) nedeniyle büyüme yavaşlar. Denge evresi: Popülasyon taşıma kapasitesine ulaşır ve büyüme durur. J Tipi Büyüme: Kuruluş evresi: Birey sayısı hızla artar. Logaritmik artış evresi: Birey sayısı geometrik olarak artar. Düşüş: Çevre direnci nedeniyle birey sayısı hızla düşer. Denge evresi yoktur. J tipi büyüme, genellikle hızlı üreyen canlılarda (bakteriler, böcekler) görülür.

Nokta tahmini, bir örneklemden hesaplanan bir X parametresini, ana kütle parametresi Y değerine eşit kabul eden tahminleme yöntemidir. Nokta tahmini hesaplamak için kullanılan bazı formüller: Ortalama için nokta tahmini: μ = μˆ (ana kütle ortalaması, örneklem ortalaması ile tahmin edilir). Varyans için nokta tahmini: σ² = s² (örneklem varyansı ile tahmin edilir). Oran için nokta tahmini: P = pˆ (örneklem oranı ile tahmin edilir). Nokta tahminlerinin tutarlılığını ortaya koyan bazı özellikler: Yansızlık (sapmasızlık): Örnek verilerinden elde edilen bir tahminin beklenen değeri anakütle değerine eşit ise bu nokta tahmini yansızdır. Kararlılık: Örnekteki birim sayısının artmasıyla nokta tahmini anakütle değerine daha da yakınsıyorsa ilgili tahmin kararlıdır. Etkinlik: Varyansı en küçük olan nokta tahmini en etkin tahmindir. Yeterlilik: Örnekteki bilgileri en fazla kullanan nokta tahmini en yeterli nokta tahminidir. Nokta tahmininin anakütle değerine eşit olması beklenemez; bunun için anakütle parametresini belirli bir olasılıkla içinde bulunduracak bir aralık tahmini (güven aralığı) yapılır.

İnbreeding (akraba çiftleşmesi), genetik olarak yakın akraba bireylerin çiftleşmesi ve yeni bireyler oluşturması sonucu ortaya çıkar. Bu durumun bazı nedenleri: Kuzen evliliği gibi yakın akrabalar arasında yapılan evlilikler. Genetik çeşitliliğin azalması. Tehlike altındaki türlerin korunması. İnbreeding, genetik çeşitliliğin azalmasıyla ilişkilidir ve birçok canlı türünde bağışıklık sistemi zayıflığı, doğurganlık sorunları ve yaşam süresinin kısalması gibi olumsuz etkilere yol açabilir.

Popülasyon ve topluluk (komünite) arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Popülasyon, belirli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireylerden oluşan topluluktur. Topluluk (komünite), belirli bir alanda yaşayan, iki veya daha fazla farklı türden oluşan popülasyonların tamamıdır. Örneğin, bir ormanda bulunan farklı ağaç türleri, bu ağaç türlerinde veya çevresinde yaşayan canlılar, bu ağaç türlerinin köklerinin bulunduğu toprakta yaşayan bakteriler ve mantarlar bir biyolojik komüniteyi oluşturur.

Türkiye'nin en büyük eşek popülasyonu, Konya ilinde bulunmaktadır. 2023 yılı verilerine göre, Konya'da 3.739 eşek bulunmaktadır. Türkiye'deki eşek sayısı son yıllarda büyük bir düşüş göstermiştir. 1991 yılında 943 bin 751 olan eşek sayısı, 2023 yılında 74 bin 704'e gerilemiştir.

Deniz domuzu (Scotoplanes) yok olma tehlikesiyle karşı karşıya değildir. Ancak, bu hayvanların açık deniz trolleri nedeniyle tehdit altında olduğu belirtilmektedir.

Dodecad K12b hesaplayıcısında kullanılan 12 popülasyon (bileşen) şunlardır: 1. Gedrosia. 2. Sibirya. 3. Kuzeybatı Afrika. 4. Güneydoğu Asya. 5. Atlantik Med. 6. Kuzey Avrupa. 7. Güney Asya. 8. Doğu Afrika. 9. Güneybatı Asya. 10. Doğu Asya. 11. Kafkasya. 12. Sub-Saharan.

Örnekleme muayenesi şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Amaç ve verilerin belirlenmesi. 2. Örnekleme yönteminin seçimi. 3. Numune hacminin saptanması. 4. Numune alma. 5. Ölçüm ve muayene. 6. Değerlendirme. Örnekleme muayenesinde, hatalı karar verme riski olduğundan, numune hacminin artırılması bu riski azaltır ancak maliyetleri artırabilir.

Popülasyon (evren), bir araştırmada ilgilenilen konu ile ilgili, ortak özellikleri olan gözlemlerin tümüdür. Temel farklar: Kapsam: Popülasyon, tüm gözlemleri içerirken, örneklem daha sınırlı bir grubu temsil eder. Ölçülebilir özellikler: Popülasyonun ölçülebilir özelliklerine parametre, örneklemin ölçülebilir özelliklerine ise istatistik denir. Veri toplama: Popülasyondan veri toplamak genellikle daha zor ve maliyetlidir, örneklem ise daha hızlı ve uygun maliyetlidir. Temsiliyet: Örneklemin popülasyonu temsil etmesi, yapılan analizlerin ve çıkarımların güvenilir olması açısından önemlidir.