Organeller

9. sınıf biyoloji organeller, üç ana gruba ayrılır: 1. Zarsız organeller: Ribozom ve sentrozom. 2. Tek zarlı organeller: Endoplazmik retikulum, Golgi aygıtı, lizozom, koful ve peroksizom. 3. Çift zarlı organeller: Mitokondri ve kloroplast. Ayrıca, prokaryot hücrelerde zarlı organeller bulunmaz; genetik materyal sitoplazmada serbest halde bulunur.

Lizozom, ökaryot hücrelerde bulunan, zarla çevrili küçük organellerdir. Görevleri şunlardır: 1. Hücresel Sindirim: Hücreye alınan büyük moleküller (proteinler, karbonhidratlar, lipitler) ve yabancı maddeler lizozom içinde parçalanarak basit bileşenlere dönüştürülür. 2. Otofaji (Hücre Yenilenmesi): Eski, hasarlı veya işlevini yitirmiş organeller lizozom tarafından sindirilerek geri dönüştürülür. 3. Hücre Savunması: Bağışıklık hücreleri, lizozomları kullanarak zararlı bakteri ve virüsleri yok eder. 4. Apoptoz (Programlı Hücre Ölümü): Gerektiğinde hücrenin kendi kendini yok etmesi sürecinde yer alır. Bitki hücrelerinde klasik anlamda lizozom bulunmaz; bunun yerine lizozomlara benzer görevleri yerine getiren vakuoller ve peroksizomlar vardır.

Bitki ve hayvan hücrelerinde ortak olan organeller şunlardır: 1. Çekirdek: Genetik materyali barındırır ve hücrenin faaliyetlerini kontrol eder. 2. Mitokondri: Enerji üretiminde önemli rol oynar. 3. Endoplazmik Retikulum: Protein ve lipid sentezinde görev alır. 4. Golgi Aygıtı: Hücre içinde proteinlerin ve lipitlerin paketlenmesi ve dağıtımında rol oynar. 5. Ribozomlar: Protein sentezinin gerçekleştiği organellerdir.

Ribozom, tüm hücrelerde bulunan ve protein sentezinde hayati rol oynayan zarsız bir organeldir.

Endoplazmik retikulum (ER), ökaryotik hücrelerde bulunan ve çeşitli önemli işlevleri yerine getiren bir organeldir. Başlıca görevleri şunlardır: 1. Protein sentezi: Rough endoplazmik retikulum (RER), üzerinde bulunan ribozomlar sayesinde protein sentezini gerçekleştirir. 2. Lipid sentezi: Smooth endoplazmik retikulum (SER), lipid ve steroidlerin sentezinden sorumludur. 3. Kalsiyum depolaması: SER, kalsiyum iyonlarını depolayarak kas kasılması ve hücre sinyalizasyonu gibi süreçlerde hayati bir rol oynar. 4. Detoksifikasyon: SER, ilaçları ve toksinleri detoksifiye eder. 5. Vezikül oluşumu: ER, proteinleri ve diğer hücresel ürünleri taşıyan veziküllerin oluşumunda yer alır.

Ribozomlar ve endoplazmik retikulum (ER) birlikte, hücrenin temel işlevlerini yerine getirmek için gerekli olan proteinlerin ve diğer biyomoleküllerin üretimini, modifikasyonunu ve taşınmasını koordine ederler. Spesifik görevleri şunlardır: Ribozomlar: Amino asitleri birleştirerek protein sentezini gerçekleştirirler. Kaba ER (granüllü ER): Ribozomlar tarafından sentezlenen proteinleri alır, bu proteinleri uygun üç boyutlu şekillerine katlar ve daha fazla modifikasyona uğratır. Pürüzsüz ER: Lipit ve steroidlerin sentezinde, karbonhidrat metabolizmasında ve ilaçların ve diğer zararlı maddelerin detoksifikasyonunda rol oynar. Bu organeller, hücre sağlığını ve işlevini korumak için uyumlu bir şekilde çalışırlar.

Canlılarda hücresel yapı, tüm canlıların yapısal ve işlevsel en küçük birimi olan hücrelerden oluşması anlamına gelir. Bir hücre, çeşitli organellerden oluşur: - Çekirdek (Nükleus): DNA'nın bulunduğu kontrol merkezidir. - Sitoplazma: Hücre zarının içinde yer alan jel benzeri sıvıdır. - Mitokondri: Enerji üretiminin gerçekleştiği yerdir. - Endoplazmik Retikulum (ER): Protein ve lipidlerin sentezlendiği ve taşındığı yapıdır. - Golgi Aygıtı: Proteinlerin işlendiği ve paketlendiği yerdir. - Lizozomlar: Hücre içindeki atık maddeleri parçalayan organellerdir. Bu yapılar, hücrelerin büyüme, beslenme, solunum, üreme gibi çeşitli görevlerini yerine getirmelerini sağlar.

5. sınıf fen bilimleri hücre ve organeller şunlardır: Hücre Zarı: Hücreye şekil verir, dış etkilerden korur ve madde alışverişini kontrol eder. Sitoplazma: Hücrenin büyük bir kısmını oluşturur, yarı saydam ve akışkandır; yaşamsal olaylar burada gerçekleşir. Çekirdek: Hücrenin yönetim ve denetim merkezidir, kalıtsal özellikleri taşır. Organeller: Mitokondri: Hücrenin enerji santralidir, enerji üretir. Ribozom: Protein sentezinden sorumludur. Koful: Su, besin ve atık maddeleri depolar. Golgi Cisimciği (Aygıtı): Salgı maddelerinin üretilmesini ve paketlenmesini sağlar. Lizozom: Hücre içindeki maddelerin sindirilmesini sağlar. Sentrozom: Hücre bölünmesinde görevlidir. Kloroplast: Sadece bitki hücrelerinde bulunur, fotosentez yaparak besin ve oksijen üretir. Ayrıca, bitki ve hayvan hücreleri arasında bazı organellerin varlığı veya yokluğu açısından farklılıklar bulunur.

Hücrenin en büyük organeli kloroplast iken, en küçük organeli ribozom olarak kabul edilir.

Hayvan hücresinde bulunan bazı organeller ve çizimleri şunlardır: 1. Çekirdek (Nucleus): Hücrenin yönetim merkezi olup, ortasında yer alır. 2. Hücre Zarı (Plasma Membrane): Hücreyi dış etkilere karşı korur, esnek bir yapıya sahiptir. 3. Endoplazmik Retikulum (ER): Hücre içine maddelerin taşınmasını sağlar, kanal sistemidir. 4. Golgi Aygıtı (Apparatus): Salgı maddelerinin üretilmesini ve paketlenmesini sağlar. 5. Mitokondri (Mitochondria): ATP üreterek hücre için gerekli enerjiyi sağlar. 6. Ribozomlar (Ribosomes): Protein üretimini gerçekleştirir, en küçük organeldir. 7. Lizozomlar (Lysosomes): Sindirim enzimleri içerir, büyük yapılı besinleri küçük parçalara ayırır. Bu organellerin çizimleri, biyolojik yapıları anlamak için eğitimsel ve bilimsel amaçlar doğrultusunda yapılabilir.

9. sınıf biyoloji ders kitabı sayfa 78'de yer alan içerikler, kullanılan ders kitabı yayınevine göre değişiklik gösterebilir. Ez-De Yayıncılık: 9. sınıf biyoloji ders kitabı sayfa 78 cevapları için YouTube'da bir video bulunmaktadır. Meb Yayınları: 9. sınıf biyoloji ders kitabı sayfa 78 cevapları için derskitabicevaplarim.com ve evvelcevap.com sitelerinde bilgiler mevcuttur. Ayrıca, OGM Materyal platformunda 9. sınıf biyoloji için etkileşimli kitaplar bulunmaktadır.

Hücre çalışma kağıdı, hücre ve organelleri konusunu çalışmış öğrenciler için hazırlanmış bir çalışma materyalidir. Bu tür çalışma kağıtları genellikle şunları içerir: Hücrenin temel kısımları ve organellerin diyagramları. Etiketleme egzersizleri. Her organelin işlevini açıklamaya yönelik sorular. Ayrıca, bazı kaynaklarda hücre ile ilgili deneyler ve pratik uygulamalar da yer alabilir.

Lizozom organeli, besinleri küçük moleküllere ayırır.

Sitosolde bulunan organeller şunlardır: 1. Ribozomlar: Protein sentezinin yapıldığı zarsız organellerdir. 2. Endoplazmik Retikulum (ER): Protein ve lipid sentezini düzenleyen, membranla çevrili kanal sistemidir. 3. Lizozomlar: Sindirim enzimleri içeren, hücre içi sindirim fonksiyonlarını yerine getiren organellerdir. 4. Golgi Cisimciği: Proteinleri işleyen, ayıran ve paketleyen organeldir. 5. Peroksizomlar: Katalaz enzimi ve hidrojen peroksit içeren, hücre içindeki zararlı oksijeni ayarlayan organellerdir. Ayrıca, sitosolde hücre iskeleti elemanları ve çeşitli inklüzyonlar da bulunur.

Bitki ve hayvan hücresinde çift zara sahip organeller aynıdır: mitokondri ve kloroplast.

Sentriyol, hayvan hücrelerinin sitoplazmasında bulunan ve hücre bölünmesinde önemli rol oynayan bir organeldir. Görevleri şunlardır: 1. Kromozomların Taşınması: Sentriyoller, hücre bölünmesi sırasında kromozomları kutuplara çekerek her iki yeni hücrenin de orijinal kromozomdan parça almasını sağlar. 2. İğ İplikleri: Sentriyoller, mikrotübül adı verilen ipliklerin oluşumunu sağlayarak iğ ipliklerinin düzenlenmesini yapar. 3. Hücre Hareketi: Kamçı ve sil gibi hücre hareketini sağlayan yapıların oluşumunda rol alır.

Salgılama yapan hücrelerde golgi cisimciği daha fazla bulunur.

Ribozom ve lizozom farklı organellerdir. Ribozom, hücrede protein sentezini sağlayan zarsız bir organeldir. Lizozom ise, hücre içi sindirimi gerçekleştiren, sindirim enzimleri içeren tek zarla çevrili bir organeldir.

Organel ve organ arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Boyut ve Konum: Organeller, hücrenin içinde bulunan çok küçük alt birimlerdir. 2. İşlev: Organeller, hücre için belirli bir işlevi yerine getirir ve hücrenin çalışmasını sağlar. 3. Görünürlük: Organlar çıplak gözle görülebilirken, organeller mikroskop altında incelenir.

Ribozom ve sentrozom gibi bazı organeller, diğer organellerin içinde bulunur. - Ribozomlar, endoplazmik retikulumların üzerinde, çekirdek zarında veya sitoplazmada serbest olarak yer alır. - Sentrozomlar, hayvan hücrelerinde ve ilkel bitki hücrelerinde, çekirdeğe yakın bir konumda bulunur.