NükleerTıp

Nükleer tıp, birçok hastalığın teşhis ve tedavisinde kullanılan bir tıbbi alandır. Öne çıkan bazı hastalık grupları şunlardır: Kanser: Kanser tespiti, evreleme ve bazı kanser türlerinin tedavisi için kullanılır. Tiroid hastalıkları: Tiroid bezinin fonksiyonlarını değerlendirmek ve tiroid nodüllerini belirlemek için kullanılır. Kemik hastalıkları: Kemik sintigrafisi gibi yöntemlerle kemik yapılarının değerlendirilmesinde kullanılır. Kalp ve damar hastalıkları: Koroner arter hastalığı ve kalp yetmezliği gibi durumların teşhisinde kullanılır. Nörolojik hastalıklar: Alzheimer, Parkinson ve epilepsi gibi hastalıkların değerlendirilmesinde yardımcı olur. Akciğer hastalıkları: Akciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve akciğer embolilerinin teşhisinde kullanılır. Nükleer tıp, ayrıca gastrointestinal, genitoüriner ve ortopedik hastalıkların teşhisinde de rol oynar.

Nükleer tıp genellikle güvenli kabul edilir, ancak bazı riskler taşır. Nükleer tıpta kullanılan radyoaktif maddelerin dozları genellikle düşüktür ve ciddi bir zarar verdiğine dair kanıt bulunmamaktadır. Olası riskler arasında: Radyasyon maruziyeti. Alerjik reaksiyonlar. Geçici yan etkiler. Organ yükü. Hamilelik riski. Nükleer tıp prosedürleri, uzmanlar tarafından titizlikle planlanır ve yönetilir.

Sintigrafi, organların işlevlerini ve yapısını incelemek amacıyla yapılan bir görüntüleme yöntemidir. Sintigrafinin yapıldığı bazı durumlar: Kalp hastalıkları: Kalp kasının kan akışını, işlevini ve olası hasarları tespit etmek için kalp sintigrafisi yapılır. Böbrek rahatsızlıkları: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için dinamik böbrek sintigrafisi kullanılır. Tiroid hastalıkları: Tiroidin işlevlerini incelemek amacıyla tiroid sintigrafisi yapılır. Kanser teşhisi: Kanserlerin kemiklere yayılıp yayılmadığını ve vücuttaki kan akışını görmek için sintigrafiden yararlanılır. Kemik sorunları: Kemiklerdeki tümörler, enfeksiyonlar, kırıklar veya metabolik hastalıkların teşhisinde kemik sintigrafisi kullanılır. Ayrıca, sintigrafi gizli primer tümörler, inflamatuar ve enfeksiyöz hastalıkların tespiti için de kullanılır.

Nükleer tıp, hastalıkların teşhis ve tedavisinde radyoaktif maddelerin ve görüntüleme yöntemlerinin kullanıldığı bir bilim dalıdır. Nükleer tıbbın bazı işlevleri: Organ ve dokuların fonksiyonlarını değerlendirme. Erken tanı koyma. Hedefe yönelik tedavi uygulama. Tedavi süreçlerini izleme. Nükleer tıbbın kullanıldığı bazı alanlar: Nörolojik uygulamalar. Onkolojik uygulamalar. Ortopedik uygulamalar. Böbrek uygulamaları. Kalp uygulamaları. Akciğer uygulamaları. Diğer uygulamalar (guatr, mide, safra kesesi hastalıkları vb.).

Bianco Sağlık, radyoloji, nükleer tıp ve radyasyon onkolojisi alanlarında hizmet veren bir firmadır. Başlıca faaliyetleri: Radyoloji: Gelişmiş radyolojik görüntüleme sistemleriyle (MR, BT, röntgen) detaylı görüntüleme ve doğru tanı. Nükleer Tıp: PET/CT ve SPECT gibi teknolojilerle hastalıkların erken teşhisi ve kişiye özel tedavi. Radyasyon Onkolojisi: İleri radyoterapi teknikleriyle kanser tedavisi, sağlıklı dokulara zarar vermeden. Firma, Türkiye genelinde kamu ve özel hastaneler ile iş ortaklarına yüksek standartlarda sağlık hizmetleri sunmaktadır.

Girişimsel radyoloji ve nükleer tıp gibi yüksek radyasyon riski taşıyan alanlarda çalışan radyoloji görevlileri, iki dozimetre kullanmalıdır. İki dozimetre kullanılması gereken radyolojik modalitelerden bazıları şunlardır: Yoğunlaştırılmış radyoterapi. Kardiyak kateterizasyon. Endovasküler girişimler. Radyolojik modalitelerde çalışan görevlilerin iki dozimetre kullanması gerekip gerekmediği, her bir modaliteye ve ilgili radyasyon risklerine özgü faktörlere bağlı olarak belirlenmelidir.

Görüntüleme merkezlerinde bulunan bazı bölümler şunlardır: Radyoloji. Nükleer Tıp. Girişimsel Radyoloji. Pediatrik Radyoloji. Radyasyon Onkolojisi. Ayrıca, tıbbi görüntüleme merkezlerinde Tıbbi Görüntüleme Teknikleri Bölümü mezunları da çalışmaktadır.

Nükleer tıp bölümüne girmek için tıp eğitimi almış ve nükleer tıp alanında uzmanlaşmış hekimler olmak gerekmektedir. Nükleer tıp uzmanları, tıp, eczacılık, fizik, biyoloji gibi bilimlerle ve nükleer fizik, medikal fizik, biyofizik, radyoloji, radyofarmasi, radyoterapi, radyobiyoloji gibi dallarla işbirliği halinde çalışmaktadır. Nükleer tıp bölümüne girmek için gereken özel nitelikler hakkında daha fazla bilgi almak için bir sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.

MIRD (Medical Internal Radiation Dose) yöntemi, nükleer tıpta radyoaktif maddelerin vücut içindeki radyasyon dozlarını hesaplamak için kullanılan bir yöntemdir. MIRD yönteminin temel prensipleri: Kaynak ve hedef organlar: Vücutta bir veya daha fazla kaynak organdan yayılan radyasyonun hedef organlardaki soğurulan miktarını hesaplar. Parametreler: Radyoaktif bozunmada salınan enerjiyi, çeşitli hedef organlarda absorbe edilen enerjinin fraksiyonunu, organların kütlesini, radyoaktif maddenin fiziksel bozunmasını ve biyolojik klirensini içerir. Hesaplama: Standart fantomlar ve matematiksel formülasyonlar kullanılarak yapılır. MIRD yöntemi, özellikle hamile ve emziren hastalarda radyonüklid uygulamasının zorunlu olduğu durumlarda daha da önem kazanır.

Gama kameranın çalışma prensibi şu şekildedir: 1. Radyoaktif Madde Enjeksiyonu: Hastaya, görüntülenecek bölgeye özel, radyoaktif madde içeren bir ajan enjekte edilir. 2. Gama Işınlarının Algılanması: Uygun bir süre geçtikten sonra, görüntüleme sistemi radyoaktif ışınımı aramaya başlar. 3. Kolimatör ve Kristal: Organdan yayılan gama fotonları, kolimatör tarafından yönlendirilir ve NaI(TI) kristali üzerine düşürülür. 4. Sintilasyon ve Elektrik Sinyali: Gama fotonları, kristal tarafından durdurulur ve enerjileri oranında sintilasyon fotonlarına dönüştürülür. 5. Sinyal İşleme: PMT'den çıkan sinyaller, X, Y ve Z boyutlarından gelir. Gama kamera, bir nevi normal kamera gibi çalışır ancak cisimlerden yansıyan görünür bölgedeki ışınlar yerine gama ışınlarını kaydeder.

Miyokard perfüzyon SPECT (MPS) gated, miyokard perfüzyon sintigrafisinin bir türüdür ve kalbin kanlanma durumu ile fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. MPS gated ile elde edilen bilgiler: Miyokard perfüzyon bilgileri. Duvar kalınlaşması. Bölgesel duvar hareketleri. Sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonu (kalp sol duvarının kasılma gücü). Uygulama süreci: 1. Efor testinin son periyodunda, damardan radyofarmasötik madde enjekte edilir. 2. Gama kamera ile sintigrafik görüntüleme yapılır. 3. Stres ve dinlenme görüntülerinde kalbin kanlanma durumu değerlendirilir. Miyokard perfüzyon sintigrafisi, koroner arter hastalığı teşhisinde ve tedavi etkinliğinin takibinde yaygın olarak kullanılır.

Tc-99m kompleksleri, nükleer tıpta kullanılan radyofarmasötiklerin yapısında yer alan teknesyum-99m izotopunun çeşitli bileşiklerini ifade eder. Bazı Tc-99m kompleksleri: Tc-99m MİBİ (sestamibi). Tc-99m perteknetat. Tc-99m ile işaretli kurkumin yüklü katı lipit nanopartiküller. Tc-99m etiketli beyaz kan hücreleri (WBC). Tc-99m ile işaretli kükürt kolloid veya Tilmanocept. Tc-99m kompleksleri, vücuttaki çeşitli organ ve dokuların görüntülenmesi için tıbbi ekipmanlar tarafından tespit edilebilecek gamma ışınları yayar.

Ticari radyofarmasötikler, spesifik fizikokimyasal ve radyasyon özelliklerine bağlı olarak iki ana sınıfa ayrılır: 1. Teşhis amaçlı radyofarmasötikler: Gama (γ) veya pozitron (β+) yayan radyonüklidlerle hazırlanır. 2. Tedavi amaçlı radyofarmasötikler: Beta (β-) veya alfa (α) partiküler radyasyon yayan radyonüklidlerle hazırlanır. Ayrıca, radyofarmasötikler uygulama yollarına göre de sınıflandırılabilir: Gazlar: Kripton-85 (85Kr), Ksenon-133 (133Xe). Çözeltiler: İyot-131 sodyum iyodür çözeltisi (131I), 99mTeknesyum-dietilen triamin penta asetik asit (99mTc-DTPA). Kapsüller: 131 I-sodyum iyodür, 198Au, 192Ir veya 125I. Kolloidler ve süspansiyonlar: 99mTc sülfür kolloit (99mTc-SC), 99mTc MAA. Radyofarmasötikler, ayrıca kullanım öncesi hazırlık süreçlerine göre de sınıflandırılabilir: Kullanıma hazır radyofarmasötikler. Yarı hazır ürünlerden elde edilen radyofarmasötikler. Kullanım öncesi doğrudan hazırlanan radyofarmasötikler. Hastadan alınan örneklere dayanan radyofarmasötikler (otolog işaretli ürünler).

Endokrin sistem sintigrafisi, özellikle tiroid bezinin işlevlerini değerlendirmek için kullanılan bir nükleer tıp görüntüleme yöntemidir. Tiroid sintigrafisi olarak da bilinir ve şu durumlarda uygulanır: Hipertiroidi: Tiroid bezinin fazla hormon üretmesi durumunda, bezin hangi bölgelerinin aşırı aktif olduğunu belirlemek için. Hipotiroidi: Tiroid bezinin yeterince hormon üretemediği durumlarda, bezde yapısal sorunlar olup olmadığını incelemek için. Tiroid nodülleri: Nodüllerin fonksiyonel durumunu, sıcak (hormon üreten) veya soğuk (hormon üretmeyen) olup olmadığını tespit etmek için. Tiroid kanseri: Nodüllerin kanser riski taşıyıp taşımadığını belirlemek ve kanserin yayılımını değerlendirmek için. İşlem sırasında hastaya düşük dozda radyoaktif madde enjekte edilir ve bu maddenin tiroid bezindeki dağılımı özel bir gama kamera ile görüntülenir.

Nükleer tıpta kalp filmi (kalp sintigrafisi) şu şekilde çekilir: 1. Hazırlık: - Randevu saatinden önce en az 4 saat bir şey yiyip içilmemesi önerilir. - Kullanılan ilaçlar ve sağlık durumu hakkında doktor bilgilendirilmelidir. - Rahat kıyafet ve ayakkabılar giyilerek dinlenilmiş bir şekilde hastaneye gidilmelidir. - Çay, kahve, çikolata gibi gıdalardan birkaç gün öncesinden kaçınılmalıdır. 2. Uygulama: - Stres Testi: Efor kapasitesi, ritm bozukluğu ve kan basıncı gibi değerler için koşu bandı veya bisiklet ergometresi ile egzersiz yapılır. - Enjeksiyon: Egzersizin son periyodunda damar yoluyla radyoaktif madde enjekte edilir. - Görüntüleme: Özel bir kamera ile maddenin kalpte nasıl dağıldığı gözlemlenir. - Karşılaştırma: Yaklaşık 4 saat sonra aynı cihazla madde tutulumu yeniden sayılır ve efor sonrasındaki görüntülerle karşılaştırılır. Not: Fiziksel egzersiz yapılamayan durumlarda, damardan ilaç verilerek kalbe stres uygulanır. Kalp sintigrafisi, hasta için ciddi bir risk içermeyen, güvenilirliği kanıtlanmış bir görüntüleme yöntemidir.

Muammer Gür, Nevşehir Devlet Hastanesi'nde Nükleer Tıp alanında çalışmaktadır. İletişim Bilgileri: Adres: 15 Temmuz Mah. 148. Sok. No: 1, Merkez, Nevşehir. Telefon: (0384) 228 50 50.

Tıpta ve radyolojide "Q" kelimesi farklı anlamlara gelebilir: Q Metodolojisi: Tıp etiği alanında kullanılan bir araştırma yöntemidir. Radyonüklid Görüntüleme (Nükleer Tıp): Dünyanın birçok ülkesinde tanısal radyolojinin alt alanı olarak kabul edilir. Q Dalgası (EKG): R dalgasından önce gelen negatif sapmadır.

NC tıpta iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Normal Cephalic Atraumatic (Normal Baş Travmasız). 2. Nükleer Tıp.

MUGA (Multiple Gated Acquisition) yöntemi, kalp odacıklarındaki kan hareketlerinin değişikliklerini değerlendirerek kalp fonksiyonlarını belirlemek için kullanılan bir nükleer tıp tekniğidir. MUGA yönteminin bazı kullanım alanları: koroner arter hastalığı; kapak kalp hastalığı; konjenital kalp hastalıkları; kardiyomiyopati; diğer kalp rahatsızlıkları. MUGA yönteminin aşamaları: 1. Hastaya radyoaktif bir madde olan 9 Technetium enjekte edilir. 2. Radyoaktif madde ile etiketlenmiş kırmızı hücreler tarafından doldurulan kalp odacıkları incelenir ve kalp atışlarının filmi elde edilir. MUGA yönteminin avantajları: Doğruluk. Tekrarlanabilirlik. MUGA yönteminin dezavantajları: Düzensiz kalp ritimlerinde doğruluk. Sınırlı bulgular. Gebelik şüphesi olan veya çocuk emziren kadınların MUGA taramasından önce doktorlarını bilgilendirmeleri gerekmektedir.

İzmir Nükleer Tıp Merkezi, İzmir Tınaztepe Üniversitesi Özel Galen Hastanesi'nde bulunmaktadır. Ayrıca, İzmir'de Nükleer Tıp hizmeti veren diğer bir kurum, 1976 yılında Prof. Dr. Nail Tartaroğlu ve Prof. Dr. Taylan Kabalak tarafından kurulan İzmir Nükleer Tıp Laboratuvarı'dır. Bunun yanı sıra, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde de Nükleer Tıp polikliniği bulunmaktadır.