Nöroloji

Bipolar nöronlar, genellikle retinada veya koku alma epitelinde bulunur. Unipolar nöronlar ise, beynimizde veya gözlerimizdeki retina tabakasında bulunan gangliyon yapılarındaki duyusal nöronlarda görülür. Unipolar nöronlar, vertebralılarda seyrek olarak bulunur.

Bazal çekirdeklerin yeri, beynin orta kısmında, prefrontal korteks ve alt motor ve duyu bölgeleri arasında yer alan bir yapıdır. Bazal çekirdeklerin görevleri şunlardır: Beden hareketlerinin planlanması ve kontrolü. Göz hareketlerinin kontrolü. Bilişsel ve duygusal işlevlerin kontrolü. Sıralı davranışların öğrenildiği devrelerin yönetimi. Uygun hareket planının seçilmesi ve uygulanması. Kişinin duygusal durumu ile hareketlerin eşleştirilmesinin sağlanması. Bazal çekirdeklerde dopamin, GABA, asetilkolin ve glutamat gibi sinir ileti maddeleri kullanılır.

Horizontal korteks ifadesi, Türkçe'de yaygın olarak kullanılan bir terim değildir. Ancak, "korteks" kelimesi tıp dilinde "kabuk" veya "dış katman" anlamına gelir. Horizontal ise yatay anlamına gelir. Bu bağlamda, "horizontal korteks" ifadesi, muhtemelen yanlış bir kullanım veya terimdir. Eğer başka bir konuda yardımcı olabilirim veya terimi açıklayabilirseniz, lütfen daha fazla bilgi verin.

Nörologların hastaları hastaneye yatırma durumları, hastalığın türüne ve ciddiyetine bağlı olarak değişir. Nörologlar genellikle aşağıdaki durumlarda hastaları hastaneye yatırır: Epilepsi ve nöbetler: Kontrol edilemeyen epileptik nöbetler. İnme ve felç: Ani yüz, kol veya bacakta güç kaybı veya uyuşma, konuşma bozuklukları. Multipl skleroz (MS): Bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine saldırması sonucu gelişen durumlar. Beyin ve omurilik iltihaplanmaları. Uyku apnesi: Uyku sırasında solunumun durması. Kronik ağrılar: Boyun, sırt veya omurga ağrıları. Hareket bozuklukları: Parkinson hastalığı belirtileri. Bu durumlar dışında, nörolojik hastalıkların tedavisi için de hastaneye yatış gerekebilir. Kesin karar, hastanın durumu ve nörologun değerlendirmesine bağlıdır.

Piriformis sendromu için aşağıdaki doktorlara başvurulabilir: Ortopedi uzmanı; Fizik tedavi ve rehabilitasyon (FTR) uzmanı; Nöroloji uzmanı (gerekli durumlarda). Ağrının şiddetine göre ilk muayeneyi ortopedi doktorları ve nörologlar yapabilir.

Oksipital nevralji için beyin ve sinir cerrahisi uzmanına başvurulmalıdır.

Çocuklarda demans hastalığı genellikle nadir ve erken başlangıçlı olarak görülür. Bu durumun başlıca nedenleri arasında şunlar yer alır: Genetik mutasyonlar ve ailesel yatkınlık. Travmatik beyin hasarı. Otoimmün hastalıklar. Enfeksiyonlar ve bazı nörolojik hastalıklar. Demans, genellikle 65 yaş ve üzeri bireylerde daha sık görülür, ancak erken başlangıçlı demans vakaları da mevcuttur. Çocuklarda demans belirtileri fark edildiğinde, doğru tanı ve tedavi için uzman bir sağlık profesyoneline başvurulması önemlidir.

Parkinson hastalığında istemsiz hareketler, genellikle hastalığın ilk belirtilerinden biri olarak ortaya çıkar. İstemsiz hareketlerin (titreme - tremor) başladığı zamanlar: Dinlenme hali: Titreme, genellikle hasta istirahat halindeyken ortaya çıkar. Stres ve heyecan: Sinirlilik, yürüme, stres ve heyecan titremeyi artırabilir. İstemsiz hareketler, zamanla hastalığın ilerlemesiyle birlikte diğer vücut bölgelerine de yayılabilir. Parkinson hastalığının belirtileri genellikle yavaş başlar ve zamanla ilerler. Kesin teşhis ve tedavi için bir nöroloji uzmanına başvurulması önerilir.

Vertebrobaziler yetmezlik (VBY), vertebrobaziler arterlerin suladığı alanda az kanlanmaya bağlı geçici nörolojik bulguları tanımlayan, açık ve net tanı kriterleri olmayan tartışmalı bir klinik antitedir. Vertebral arter, beyin dokusunun beslenmesinden sorumlu olan karotis, vertebral ve baziler arterler arasında yer alır. VBY'nin bazı belirtileri: bulanık veya çift görme; baş dönmesi; denge bozukluğu; konuşma bozukluğu; bulantı ve kusma. VBY'nin bazı nedenleri: ateroskleroz; emboli; vaskülit; romatizmal hastalıklar; diseksiyon (duvarda yırtılma). VBY tanısı, doppler ultrason, tomografi veya MR anjio ile konulabilir.

Dizartri, konuşmaya yardımcı olan kasların zayıflaması veya hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir motor konuşma bozukluğudur. Dizartriye neden olabilecek bazı durumlar: Sinir sistemindeki bozukluklar; Aşırı yorgunluk; Sarhoşluk; Yakın zamanda anestezi alınması; Diş eksikliği; İnme ve travmatik beyin hasarı; Serebral Palsi, Multiple Skleroz (MS), Parkinson, Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) gibi hastalıklar; Bazı ilaçlar. Dizartri riski taşıyan kişiler arasında daha önce inme veya atak geçirmiş, dejeneratif hastalıklara sahip, çevresel veya merkezi sinir sistemi hastalıklarına sahip, aşırı alkol, sigara ve uyuşturucu tüketen kişiler bulunur. Dizartri belirtileri gözlemlendiğinde bir dil ve konuşma terapistine başvurulması önerilir.

Trigeminal nevraljinin bazı nedenleri: Trigeminal sinire beyincik sapı tarafından baskı yapılması. Multipl skleroz veya sinirleri koruyan miyelin kılıfına zarar veren benzer durumlar. Trigeminal sinire baskı yapan tümörler. Felç veya yüz travmaları. Sigara tüketimi ve yüksek tansiyon. Genetik faktörler. Diyabet ve bazı romatolojik rahatsızlıklar. Enfeksiyonlar (örneğin, herpes, suçiçeği). Kronik hastalıklar. Bazı kemoterapi ilaçlarının yan etkileri. Dışarıdan maruz kalınan kimyasallar. Trigeminal nevraljinin nedeni bazen belirlenemeyebilir.

COMT (katekol-O-metiltransferaz) inhibitörleri, Parkinson hastalığının tedavisinde, levodopa ve bir aromatik L-amino asit dekarboksilaz inhibitörü (örneğin, karbidopa veya benserazid) ile birlikte kullanılır. COMT inhibitörlerinin temel işlevleri: Levodopanın biyoyararlanımını artırmak. Motor dalgalanmalarını azaltmak. COMT inhibitörlerinin bazı yan etkileri arasında bulantı, ortostatik hipotansiyon, konfüzyon, halüsinasyonlar ve diskinezi (istemsiz kas hareketleri) bulunur. Tolkapon, kan-beyin bariyerini geçebildiği için karaciğer hasarına yol açma riski taşır ve bu nedenle nadiren reçete edilir.

Türk Nöroloji Derneği, nörolojik hastalıkların tanınması, tedavisi ve önlenmesi için çalışmalar yürütür. Bu kapsamda: Kongreler, konferanslar ve eğitim kursları düzenler. Uluslararası platformlarda Türkiye'yi temsil eder ve benzeri derneklerle iş birliği yapar. Araştırma, inceleme ve yayın faaliyetleri yürütür. Tıp öğrencileri ve uzmanlara eğitim desteği, burs ve ödüller verir. Mesleki bilgi ve görgüyü artırmak amacıyla üyelerin yurt dışına gitmelerini destekler. Eğitim merkezleri, lokal ve misafirhane gibi yerler açar. Yazılı, sesli ve görüntülü materyaller yayınlar. Maddi yardım sağlar (vefat veya iş göremezlik durumu gibi durumlarda).

Beyindeki dil merkezleri, genellikle sol yarımkürede bulunur. Broca alanı, sol ön (frontal) lobda yer alır. Wernicke alanı, sol temporal lobda bulunur. Sağ yarımkürede de dil işlemeye dahil olan bölgeler vardır, ancak sol yarımküre dil işlevlerinde daha baskın bir rol oynar.

Prof. Dr. Öget Öktem Tanör, halen özel bir klinikte nöropsikolog olarak çalışmaktadır. 2002 yılında emekli olduktan sonra, 2016 yılına kadar Bilim Üniversitesi'nde ders vermeye devam etmiş, aynı zamanda İÜ Tıp Fakültesi Nöropsikoloji Laboratuvarı'nda ücretsiz hasta görmüş, afazi rehabilitasyonu yapmış ve stajyer yetiştirmiştir.

Kas tonus bozukluklarının nedenleri arasında şunlar yer alır: Genetik yatkınlık. Otoimmün hastalıklar. Travma veya yaralanmalar. Enfeksiyonlar. Toksinlere veya kimyasal maddelere maruz kalma. Vitamin eksiklikleri. Metabolik bozukluklar. Hormon dengesizlikleri. İlaç yan etkileri. Kan dolaşımı problemleri. Kas tonus bozukluklarının kesin nedeni net olarak bilinmeyebilir.

Bacaklardaki uyuşma için yapılan tahliller, uyuşmanın nedenine bağlı olarak değişir. Bacak uyuşmasının bazı nedenleri şunlardır: Şeker hastalığı: Kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için kan testi yapılabilir. B12 vitamini eksikliği: B12 vitamini seviyelerini ölçmek için B12 vitamini testi yapılabilir. Dolaşım bozuklukları: Kan akışını değerlendirmek için doppler ultrason veya anjiyografi yapılabilir. Sinir hasarı: Sinirlerin durumunu değerlendirmek için EMG (elektromiyografi) testi yapılabilir. Tümör veya enfeksiyon: MR veya tomografi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bacak uyuşması durumunda, doğru teşhis ve tedavi için bir nörolog, fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı veya damar cerrahisi uzmanına başvurulması önerilir.

Aşil klonusu, diz hafif fleksiyona getirildikten sonra ayak tabanının sağ elle tutularak aniden dorsifleksiyona getirilmesi ve bu pozisyonda tutulması sonucu ortaya çıkan, ardışık fleksiyon-ekstansiyon hareketleridir. Bu refleks, omurilikte inen yollarda bulunan üst motor sinirlerini etkileyen lezyonlar nedeniyle ortaya çıkar ve genellikle spastisite ile birlikte görülür.

Holoprozensefali ve sintelensefali arasındaki temel fark, beyin yarıkürelerinin gelişimindeki bozuklukların şiddetinde ve yapısında yatmaktadır. Holoprozensefali, beynin ön bölgesinin (prosencephalon) gelişiminin aksaması ve loblarına ayrılamaması durumudur. Üç ana tipi vardır: 1. Alobar: Sağ ve sol yarılar arasında hiçbir ayrım yoktur. 2. Semilobar: İki yarının bir bölümü oluşmuştur. 3. Lobar: Beynin büyük bir kısmı sağ ve sol tarafa ayrılmıştır, ancak tam bir bölünme yoktur. Sintelensefali ise, beyin ön loblarının hipoplazik olduğu, ancak parietal loblarla arasında bulunması gereken oluğun seçilemediği bir durumdur. Bu nedenle, sintelensefali, holoprozensefalinin daha hafif bir formu olarak kabul edilebilir.

Nöro-kardiyoloji, kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisiyle ilgilenen kardiyoloji alanının bir alt dalıdır. Kardiyoloji bölümünün baktığı bazı hastalıklar şunlardır: Kalp yetmezliği. Kalp krizi. Kalp ritim bozuklukları (aritmiler). Kalp kapak hastalıkları. Hipertansiyon (yüksek tansiyon). Doğuştan gelen kalp hastalıkları. Aort damarı hastalıkları. Kardiyomiyopati (kalp kası hastalıkları). Perikardit (kalp zarı iltihabı). Kardiyoloji uzmanları, hastalıkların tanısını koymak için elektrokardiyografi (EKG), ekokardiyografi, anjiyografi gibi tanı yöntemlerini kullanır.