Noktalamaİşaretleri

Sıra bildiren sayılarda nokta, sağına konularak kullanılır. Nokta, "-(i)nci" diye okunur. Örnekler: 3. (üçüncü); 15. (on beşinci); II. Mehmet; XV. yüzyıl.

Parantez çeşitleri: Yay parantez (ayraç). Köşeli parantez. Çengelli parantez. Yatık V şeklinde parantez. Ayrıca, parantezler içinde parantezler (iç içe parantezler) de kullanılabilir.

Uzun çizgi (konuşma çizgisi) kullanım alanları ve örnek cümleler: Düz yazılarda karşılıklı konuşmalar. Oyun metinlerinde. Tek taraflı konuşmalar. Uzun çizgi kullanılmadığı durumlar: Konuşmalar tırnak işareti içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.

Kısa çizginin diğer adı tiredir.

Virgül (,), yazılı metinlerde birçok farklı anlama gelir. İşte bazı kullanım alanları: Eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasında kullanılır. Sıralı cümleleri ayırmak için konur. Ara söz ve ara cümlelerin başında ve sonunda kullanılır. Tırnak içine alınmamış aktarma cümlelerinden sonra konur. Sayı yazımında kesirlerden önce kullanılır. Virgül, cümle başı ve sonu, soru cümlesi sonu ve ikilemeler arasında kullanılmaz.

İki noktanın bazı görevleri: Açıklama veya örnek belirtmek: Kendisinden sonra açıklama yapılacak veya örnek verilecek cümlenin sonuna konur. Konuşma belirtmek: Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konulur. Alıntı cümle veya söz göstermek: Bir cümleden sonra alıntı bir cümle veya söz gelirse iki nokta kullanılır. Ses biliminde uzun ünlüyü göstermek: Uzun okunması gereken ünlüden sonra kullanılır. İnternet adreslerinde kullanmak: Genel ağ (web) adreslerinde protokol ile asıl adresi ayırmak için kullanılır. Matematikte bölme işareti olarak kullanmak: Bölme işleminin yapılacağını belirtir.

Parantez ve köşeli ayraç arasındaki temel farklar şunlardır: Kullanım Amacı: Parantez (yay ayraç), cümle içinde ek, genellikle açıklayıcı bilgiler için kullanılır. Köşeli ayraç, parantez içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda veya metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda ek veya düzeltme yapılması gerektiğinde kullanılır. Görünüm: Parantez, "(" ve ")" olarak gösterilir. Köşeli ayraç, "[ " ve " ]" olarak gösterilir. Örnek Kullanım: Parantez: "Çevre Koruma Ajansı (EPA) dün yeni kılavuzlar yayınladı". Köşeli ayraç: "Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır".

Kesme işaretinin kullanıldığı yerlere örnek cümleler: Özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için: "Gülsüm'ün arkadaşları ona sürpriz doğum günü hazırlamışlar". Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için: "TBMM’nin koltukları güzelmiş". Sayılara getirilen ekleri ayırmak için: "1985'te gittiğim denizin hali şimdi çok kötü olmuş". Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için: "Başvurular 17 Aralık’a kadar sürecektir". Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için: "Bir ok attım karlı dağın ardına / Düştü m'ola sevdiğimin yurduna". İstisna durumlar: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: "Bursalı, Ahmetler, Mehmetler". Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: "Türkiye Büyük Millet Meclisine".

Ulamada noktalama işareti kullanılmaz. Ulama, ünsüz ile biten bir sözcüğü ünlü ile başlayan bir sözcük takip ettiğinde, birinci sözcüğün ikinci sözcüğe bağlanarak söylenmesidir. Örnek: "Dün akşam eve geç geldim". Ancak, virgül, noktalı virgül ya da benzer noktalama işaretleri bulunan kelimeler birlikte okunmaz; bu kelimeler arasında bir duraksama vardır ve bu nedenle ulama meydana gelmez.

Ünlem ve soru işareti arasındaki temel farklar şunlardır: Soru işareti (?): Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih gibi durumlar için kullanılır. Ünlem işareti (!): Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır.

İki noktanın kullanıldığı cümlelerden bazıları şunlardır: Açıklama yapılacak yerlerde. Alıntı bir cümle veya söz geldiğinde. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerin sonuna. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna. Ses biliminde uzun okunması gereken ünlüden sonra. Matematikte bölme işareti yerine. İnternet sitelerinde (genel ağ adreslerinde). Kütüphanecilikte yazar ve eser adı arasında. İki noktadan sonra gelen bölüm, bağımsız bir cümle ise bu cümlenin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.

Mesajda üç nokta kullanılmasının bazı nedenleri: Düşüncenin veya anlatının devam edeceğini belirtmek. Eksik veya tamamlanmamış cümleleri ifade etmek. Söylenmek istenmeyen veya gizli tutulan ifadeleri yerine kullanmak. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek. Alıntılarda atlanan kısımları belirtmek. Mesaja gizemli veya dramatik bir hava katmak.

Noktalama işaretleri ile ilgili PDF dosyalarını indirebileceğiniz bazı siteler: orduodm.meb.gov.tr. web2.bilkent.edu.tr. yeninesilturkce.com. ogmmateryal.eba.gov.tr. sonerhoca.net.

Ünlem işareti (!), kullanıldığı bazı yerler: Sevinç, kıvanç, acı, korku, heyecan gibi duyguları ifade eden cümlelerin sonuna konur. Seslenme, hitap ve uyarı bildiren sözlerden sonra kullanılır. Alay, iğneleme, kinayeli cümlelerden sonra kullanılır. Vay, oh, bre, ah, vay canına gibi ünlem bildiren ifadelerden sonra kullanılır. Matematikte faktöriyel işlemlerinde kullanılır.

Evet, ünlem ve soru işareti aynı cümlede kullanılabilir. Örnekler: "Ne demek 'siktir git'!"; "Hey, beni duydun mu!?". Ayrıca, önce soru işareti, sonra ünlem işareti kullanıldığında, bu ifade bir soruyu vurgulayabilir. Ancak, soru işaretinden sonra virgül kullanılmaz.

Yazım kurallarında ele alınan bazı konular şunlardır: Büyük harflerin kullanıldığı yerler. Sayıların yazımı. Birleşik kelimelerin yazımı. Yer belirten ifadelerin yazımı. Kurum ve kuruluş adları. Tarih ve gün adları. Tabela ve levha yazıları. Kitap ve makale başlıkları.

Noktalama işaretleri çalışma kağıtlarının sayfa sayısı, içeriğine ve türüne göre değişiklik gösterebilir. turkceci.net sitesinde yer alan "Noktalama İşaretleri Çalışma Kağıdı" 2 sayfadan oluşmaktadır. turuncusinif.com sitesinde yer alan 1. sınıf noktalama işaretleri çalışma kağıdı 5 sayfadan oluşmaktadır. ilkokulluyum.com sitesinde yer alan 2. sınıf noktalama işaretleri çalışma kağıdı 1 sayfadır.

Kapalı ayraç (parantez) kullanım alanlarından bazıları şunlardır: Cümlede açıklama yapma. Eş anlamlı kelimeler. Tarih ve sayı ifadeleri. Alay ve kesin olmayan ifadeler. Alıntı ve kaynak gösterimi. Tiyatro metinleri. Listeleme. Matematik.

Düzeltme işaretinin diğer adı, şapka işaretidir. Ayrıca, uygulamada "şapkalı kelimeler" olarak da bilinir.

Evet, köşeli ayraç ve köşeli parantez aynı şeydir. Köşeli parantez, köşeleri olan “[ ]” işareti olarak tanımlanır ve bir noktalama işareti olarak kullanılır.