NobelÖdülü

Orhan Pamuk, Nobel Edebiyat Ödülü'nü alırken yaptığı konuşmada, yazmanın sırrını başkalarına kendileri hakkında yazdıklarını düşündürerek aslında kendini yazmak olarak tanımladı. Pamuk, siyasi ödül algısı konusunda, Nobel Ödülü'nün yazı yazma alışkanlıklarını veya siyasi görüşlerini değiştirmeyeceğini vurguladı. Konuşmasının tam metnine şu kaynaklardan ulaşılabilir: nobelprize.org; bbc.com.

Şevket Pamuk, Nobel Ödülü'nü alamadı çünkü Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan ekip arasında yer almadı. 2024 Nobel Ekonomi Ödülü, Daron Acemoğlu ve ekibinin çalışmalarına verildi ve bu ödül, piyasa yanlısı politikaların sorgulanmasına yol açtı.

2025 yılı itibarıyla, Nobel Ekonomi Ödülü en son 2024 yılında Türk ekonomist Daron Acemoğlu tarafından alınmıştır. 2024 Nobel Ekonomi Ödülü, Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson'a kurumların oluşumu ve refah üzerindeki etkileri konusundaki araştırmaları nedeniyle verilmiştir.

Wilhelm Conrad Röntgen, 1901 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü, X-ışınlarını keşfettiği için almıştır. Röntgen, 8 Kasım 1895 tarihinde, katot ışınları üzerine çalışırken, bazı maddelerin bu ışınlara maruz kaldığında görünmez bir ışık yaydığını fark etmiştir. Röntgen, bu yeni tür ışınların birçok maddenin içinden geçebildiğini ve özellikle kemik gibi yoğun yapıları net bir şekilde görüntüleyebildiğini keşfetmiştir. Bu keşif, tıp alanında çığır açmış ve Röntgen'in Nobel ödülü diplomasında da belirtildiği gibi, "yeni bir radyasyon türünün, yani X-ışınlarının, doğasını ve kullanımlarını araştırması" nedeniyle ödüllendirilmiştir.

En genç Nobel Edebiyat Ödülü alan yazar, Rudyard Kipling'dir. Kipling, 1907 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldığında 42 yaşındaydı. Nobel Edebiyat Ödülü'nü en yaşlı alan yazar ise 2007 yılında ödülü alan 88 yaşındaki Doris Lessing'dir.

Albert Einstein, 1921 yılında Nobel Fizik Ödülü'ne, "teorik fiziğe yaptığı hizmetlerden ve özellikle fotoelektrik etki yasasını keşfetmesinden dolayı" layık görülmüştür. Einstein, 1905 yılında yayımladığı bir makalede, ışığın metal yüzeylerde elektronları nasıl çıkardığını açıklayarak fotoelektrik etkinin kuantum teorisini desteklemiştir.

John Steinbeck, aykırı ve öfkeli bir kişiliğe sahip olarak tanımlanır. Bazı özellikleri: Çalışma azmi: Üniversite eğitimi sırasında çeşitli işlerde çalışmış, mezun olmadan okulu bırakmıştır. Meraklı yapısı: Biyoloji ve tarih gibi farklı alanlara ilgi duymuş, sürekli okuyarak kendini geliştirmiştir. İnsancıl bakış açısı: Eserlerinde genellikle işçi yaşamını ve toplumsal sorunları işlemiştir. Aykırılığı: Politik konularda da eleştirel bir tutum sergilemiş, örneğin Vietnam Savaşı'nı desteklemesi bazı çevrelerce yadırganmıştır. Duygusallığı: Evcil faresinin ölümü dışında ağladığı tek anın, ikinci eşi tarafından belirtildiği şekilde, nadir olduğu ifade edilir. Steinbeck, 1962 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür.

Aziz Sancar'ın evinin "Türk Evi" olarak adlandırılmasının nedeni, okumak için ABD'ye gelen Türk öğrencilerine yardım etme amacıyla kurulmuş olmasıdır. Sancar, ABD'ye ilk gittiğinde barınma sıkıntısı yaşamış ve kendi yaşadığı zorlukları diğer Türk öğrencilerin yaşamaması için 2008 yılında Chapel Hill, North Carolina'da 260 metrekarelik bir villa satın alarak Türk Evi'ni açmıştır. Sancar, Türk Evi'ni genişletebilmek için 2015 yılında Nobel Ödülü'nden kazandığı parayı da bu amaca aktarmıştır.

Knut Hamsun, "Açlık" adlı romanı nedeniyle Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır. Hamsun, romanında kendi açlık ve yoksulluk serüvenini otobiyografik bir şekilde anlatmıştır.

1999 yılında yaşayan bazı ekonomistler: Milton Friedman. Fischer Black. Gary Becker. Bu liste kapsamlı değildir.

Feza Gürsey'in bilime katkılarından bazıları şunlardır: Grup teorisi: Gürsey, teorik fizik alanında özellikle grup teorisi üzerine çalışmalar yapmıştır. Temel parçacıklar fiziği: Temel parçacıkların grup özellikleri ve kuvvetli-zayıf etkileşmelerin simetrileri hakkında ilk çalışmaları gerçekleştirmiştir. Kiral simetri: Kuvvetli etkileşmelerde "kiral" adı verilen yeni bir simetri bulunduğunu ortaya koymuştur. SU(6) simetrisi: Kuarklar için düşük enerjilerde geçerli bir yaklaşık simetri grubu olduğunu öne sürmüştür. Mach prensibi ve genel görelilik: Bu konular üzerine çalışmalar yapmıştır. Matematiksel fizik: Doğadaki simetrileri ayırt etme ve bunları matematiksel olarak ifade etme yeteneği ile dikkat çekmiştir. Feza Gürsey'in çalışmaları, Nobel Fizik Ödülü'ne iki kez aday gösterilmesini sağlamıştır.

Wolfgang Pauli'nin hayatı kısaca şu şekilde özetlenebilir: Doğum ve Eğitim: 25 Nisan 1900'de Viyana'da doğdu. Akademik Kariyeri: 1923-1928 yılları arasında Hamburg Üniversitesi'nde, 1928'den itibaren ise ETH Zürih'te profesör olarak görev yaptı. Önemli Katkıları: 1925'te Pauli Dışlama İlkesi'ni formüle etti ve 1930'da nötrinonun varlığını öngördü. Ödüller ve Tanınma: 1945'te Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. Kişisel Hayat: 1934'te Franca Bertram ile evlendi.

Aziz Sancar'ın Türkiye'ye yaptığı hizmetlerden bazıları şunlardır: Eğitim projeleri: Eşi Gwen Sancar ile birlikte kurdukları Aziz ve Gwen Sancar Vakfı aracılığıyla Amerika'da eğitim gören Türk öğrencilerine destek sağlamakta ve onları bilimsel çalışmalara teşvik etmektedir. Gençlere ilham kaynağı olması: Nobel ödülünü kazanmasının ardından Türkiye'de gençlerin bilim alanına olan ilgisinin artmasına katkıda bulunmuş, Türkiye'nin dört bir yanında gençlerle buluşarak onlara ilham vermiştir. Bilimsel araştırmalara destek: Türkiye'deki bilimsel araştırmaların gelişmesine katkıda bulunmuş, Türkiye'deki bilim kurumları ve üniversitelerle işbirliği yaparak bilgi birikimini Türk bilim insanlarıyla paylaşmıştır. Onursal profesörlük: Türkiye'deki bazı üniversitelerde onursal profesörlük unvanı alarak akademik dünyaya katkı sağlamıştır.

En çok okunan Nobel kitabı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Nobel Edebiyat Ödülü almış bazı popüler kitaplar şunlardır: Gabriel Garcia Marquez - Yüzyıllık Yalnızlık. John Steinbeck - Fareler ve İnsanlar. Albert Camus - Düşüş. Orhan Pamuk - Masumiyet Müzesi. Toni Morrison - En Mavi Göz. Kazuo Ishiguro - Beni Asla Bırakma. Ödülün, kitabın tek bir eserinin başarısından ziyade, yazarın genel kariyerine de verildiği göz önünde bulundurulmalıdır.

Aziz Sancar, 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü, hücrelerin hasar gören DNA'ları nasıl onardığını ve bu onarım sırasında genetik bilginin nasıl korunduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde almıştır. Orhan Pamuk, 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü, İstanbul'un melankolik ruhunu araştırarak kültürler arasındaki çatışmaları ve etkileşimleri yeni sembollerle ortaya koyduğu eserleri nedeniyle almıştır. Her iki ödül de, ilgili alanlarda insanlığa önemli katkılarda bulunan kişilere verilmektedir.

Rudyard Kipling'in önemli olmasının bazı nedenleri: Eserleri: Özellikle "Cengel Kitabı" (The Jungle Book), "Kim" romanı ve "If..." isimli şiiri ile tanınır. Çocuk Edebiyatı: Çocuk kitapları ile Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan ilk yazardır. Edebi Tarzı: Hindistan'da geçirdiği çocukluk ve gençlik yılları, edebi tarzını ve konularını büyük ölçüde etkilemiştir. Ödülleri: 1907 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür. Etkisi: Robert A. Heinlein, Jorge Luis Borges ve Roald Dahl gibi yazarları etkilemiştir.

Daron Acemoğlu'nun önemli olmasının bazı nedenleri: Akademik çalışmaları: Acemoğlu, ekonomi politik, gelir durumu eşitsizliği, çalışma ekonomisi ve ekonomik kalkınma gibi konular üzerine önemli çalışmalar yapmıştır. Ödülleri: 2005 yılında John Bates Clark Madalyası'na, 2024 yılında ise Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülmüştür. Kitapları: Siyaset bilimci James A. Robinson ile birlikte "Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri" ve "Ulusların Düşüşü" gibi önemli kitaplar yazmıştır. Etkisi: Çalışmaları, birçok ülkenin kalkınma stratejilerini yeniden gözden geçirmesine yol açmıştır. Uluslararası tanınırlık: Acemoğlu, akademik dünyada ve Türkiye'de geniş bir yankı uyandırmış, genç akademisyenlere ilham kaynağı olmuştur.

Prof. Dr. Aziz Sancar, kimya dalında Nobel ödülü alan ilk Türk bilim insanıdır. Sancar, 2015 yılında, Tomas Lindahl ve Paul L. Modrich ile birlikte DNA onarımına ilişkin çalışmaları nedeniyle Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülmüştür.

Dünyanın ilk üç bilim insanı olarak kabul edilen isimler şunlardır: 1. Thales (MÖ 640-546). 2. Anaximander (MÖ 610-546). 3. Arşimet (MÖ 287-212). Bu isimler, tarih boyunca bilim dünyasına önemli katkılarda bulunmuş ve modern bilimin temel taşlarını oluşturmuşlardır.

Rekombinant DNA teknolojisi, 1980 yılında Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülmüştür. Bu ödül, Paul Berg'e "nükleik asitlerin biyokimyası üzerine, özellikle de rekombinant DNA ile ilgili temel çalışmaları" nedeniyle verilmiştir. Ayrıca, 2020 yılında Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna, "genom kurgulamasına olanak sağlayan yöntemin geliştirilmesine katkılarından ötürü" Nobel Kimya Ödülü'nü almışlardır. Bu yöntem, CRISPR/Cas9 sistemidir ve rekombinant DNA teknolojisinden farklı olarak, DNA zincirlerini kesme ve yeniden birleştirme yeteneğine sahiptir.