NobelÖdülü

Albert Camus'nün tek bir Nobel ödülü vardır: 1957 yılında kazandığı Nobel Edebiyat Ödülü.

Aziz Sancar'a 2015 Nobel Kimya Ödülü, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından verilmiştir.

Amartya Sen, refah ekonomisi konusundaki katkıları nedeniyle 1998 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülmüştür. Sen'in Nobel Ödülü'nü almasını sağlayan bazı çalışmaları şunlardır: Yoksulluk ve kıtlıklar üzerine çalışmaları. Kalkınma ekonomisi alanındaki çalışmaları. Sosyal seçim teorisi üzerine çalışmaları. Yetenekler (capabilities) kavramı. Ayrıca, Sen 1999 yılında Hindistan'ın en yüksek sivil ödülü olan Bharat Ratna'yı da almıştır.

Marie Curie, iki kez Nobel Ödülü alan tek kişidir. Curie, 1903 yılında eşi Pierre Curie ve fizikçi Henri Becquerel ile paylaştığı Nobel Fizik Ödülü'nü ve 1911 yılında ise Nobel Kimya Ödülü'nü radyum ve polonyum elementlerinin keşfi nedeniyle almıştır.

Nobel Kimya Ödülü'nü en genç alan kişi, 1935 yılında 35 yaşındayken ödülü kazanan Frederic Joliot'tur. Diğer genç Nobel Ödülü sahipleri: Malala Yusufzay (2014, 17 yaşında, Nobel Barış Ödülü); Tsung-Dao Lee (1957, 31 yaşında); Carl D. Anderson (1932, 31 yaşında).

Rahibe Teresa, yoksul ve hasta insanlara yaptığı özverili hizmetler nedeniyle 1979 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmüştür. Rahibe Teresa, 1950 yılında Vatikan'ın izniyle Hayırsever Misyonerler Cemiyeti'ni kurmuş ve bu cemaat, dünya genelinde yoksullara yardım eden bir topluluk haline gelmiştir.

Daron Acemoğlu'nun Nobel Ekonomi Ödülü'nü alamamasının nedeni, Türkiye'de çalışırken üniversitelerin özgür olmaması olarak belirtilmiştir. Acemoğlu, 2024 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü, "kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin çalışmaları" nedeniyle kazanmıştır.

Nelson Mandela, Güney Afrika'nın lideriydi.

Niels Bohr'un hayatı kısaca şu şekilde özetlenebilir: Doğum ve Aile: 7 Ekim 1885'te Kopenhag'da, Kopenhag Üniversitesi'nde fizyoloji profesörü Christian Bohr ve Ellen Adler'in oğlu olarak doğdu. Eğitim: Kopenhag Üniversitesi'nde fizik eğitimi aldı ve doktorasını 1910'da tamamladı. Kariyer: 1912'de Manchester'da Ernest Rutherford ile çalışarak atom teorisi üzerine yoğunlaştı ve 1922'de Nobel Fizik Ödülü'nü kazandı. Katkılar: Elektronların enerji seviyelerinin ayrık olduğunu ve belirli yörüngelerde hareket ettiğini öne süren Bohr atom modelini geliştirdi. II. Dünya Savaşı: Danimarka'nın işgali sırasında Nazi nükleer silah projesi hakkında Werner Heisenberg ile görüştü ve Manhattan Projesi'ne katıldı. Son Yılları: Savaş sonrası nükleer enerji konusunda uluslararası işbirliği çağrısında bulundu ve 18 Kasım 1962'de Kopenhag'da vefat etti.

Gabriel García Márquez'in "Yüzyıllık Yalnızlık" adlı romanı, 1982 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü, Latin Amerika edebiyatını küresel hayal gücünün ön saflarına taşıdığı için almıştır. "Yüzyıllık Yalnızlık", büyülü gerçekçilik akımının en önemli eserlerindendir.

Hayır, Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan bir Türk bulunmamaktadır. Nobel Ödülü alan Türkler arasında Aziz Sancar (Nobel Kimya Ödülü) ve Orhan Pamuk (Nobel Edebiyat Ödülü) yer almaktadır.

Aziz Sancar, İngilizce olarak DNA onarımı üzerine araştırmalar yapmış ve bu çalışmaları sayesinde 2015 Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. Sancar'ın İngilizce olarak yaptığı bazı diğer çalışmalar: Yale Üniversitesi'nde doçentlik tezi; MaxiCell tekniği geliştirme; Enzim keşfi ve bu keşfe "excinuclease/excision nuclease" adını verme; "My Piri Reis Map" olarak adlandırdığı genom onarım haritası çizme ve geliştirme.

Malala Yousafzai, her çocuğun eğitim alma hakkına dikkat çekmek için verdiği mücadele nedeniyle 2014 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmüştür. Malala, 2008 yılında Taliban'ın kontrolü ele geçirdiği Swat Vadisi'nde, kız çocuklarının okula gitmesinin yasaklanmasına rağmen eğitim faaliyetlerine devam etmiş ve bu durumu BBC'nin Urduca servisindeki blogunda yazmıştır. Malala, 2013 yılında Birleşmiş Milletler'de konuşmuş ve 2014 yılında, Hintli çocuk hakları aktivisti Kailash Satyarthi ile birlikte Nobel Barış Ödülü'nü almıştır.

Aleksandr Soljenitsin, 1970 Nobel Edebiyat Ödülü'nü, Stalin döneminin çalışma kampı koşullarını eleştirdiği "İvan Denisoviç'in Yaşamında Bir Gün" adlı eseri nedeniyle almıştır. Soljenitsin'in eserleri, toplumsal eleştiri ve siyasi muhalefet içerikleriyle dikkat çekmiş ve totaliter bir rejim altında bireysel özgürlüklerin sembolü olmuştur.

Abdus Salam, Nobel Fizik Ödülü'nü alan ilk Pakistanlı bilim insanıdır. Salam'ın diğer bazı başarıları ve katkıları: Bilimsel danışmanlık: 1960'tan 1974'e kadar Pakistan hükûmetine bilim danışmanlığı yapmıştır. Enstitülerin kuruluşu: Uzay ve Üst Atmosfer Araştırma Komisyonu (SUPARCO) ve Uluslararası Teorik Fizik Enstitüsü'nün (ICTP) kurucu direktörüdür. Nükleer enerji çalışmaları: Pakistan'ın barışçıl amaçlar için nükleer enerji geliştirmesinde önemli rol oynamıştır. Eğitim ve işbirliği: Gelişmekte olan ülkelerde bilimsel eğitimi teşvik etmiş, birçok genç bilim insanının eğitim almasını sağlamıştır.

Erwin Schrödinger'in bazı buluşları: Schrödinger Denklemi: 1926 yılında kendi adını taşıyan Schrödinger Denklemi'ni bulmuş ve bu sayede kuantum mekaniğine erişim sağlayan dalga mekaniğini kurmuştur. Kuantum Mekaniği: Bohr atom modelindeki enerji seviyelerini doğru bir şekilde tanımlayan matematiksel bir yöntem yaratmış ve elektronların hem parçacık hem de dalga gibi davranarak hareket ettiklerini açıklamıştır. Schrödinger'in Kedisi Deneyi: Kuantum fiziğiyle ilgili bir düşünce deneyi olan "Schrödinger'in Kedisi"ni ortaya atmıştır. Ayrıca, 1933 yılında Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür.

Selma Lagerlöf, edebiyat alanında yüksek idealizm, canlı hayal gücü ve ruhsal algıyı eserlerinde yansıttığı için 1909 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür. Lagerlöf, efsane ve masallara dayanan yapıtlarıyla tanınmaktadır.

Imre Kertész, "Kadersizlik" adlı romanıyla Nobel Edebiyat Ödülü'nü, "bireyin kırılgan deneyimini tarihin barbarca keyfiliğine karşı destekleyen yazısı" nedeniyle almıştır. Kertész, bu eseriyle Yahudi soykırımını tema edinmiş, dil, bellek ve kimlik arasındaki bağlantıları keşfederek hayatta kalanın deneyimlerini ve beraberinde gelen suçluluğu kişisel bir kadere dönüştürmeye çalışmıştır.

Elias Canetti, 1981 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne, "geniş bir bakış açısı, fikir zenginliği ve sanatsal gücü ile işaretlenmiş yazıları" nedeniyle layık görülmüştür. Canetti'nin Nobel ödülü almasını sağlayan bazı önemli eserleri: Körleşme (Die Blendung). Kitle ve İktidar (Masse und Macht).

ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), 1969 yılında Nobel Barış Ödülü'nü, ülkeler arasında sosyal adalet ve barışı desteklediği için almıştır. Ödülün motivasyonunda, ILO'nun "çalışma koşullarını ve çalışanların sosyal haklarını iyileştirmeye yönelik uluslararası mevzuat oluşturma" konusundaki çabaları da belirtilmiştir. 1969 yılı itibarıyla, ILO üye ülkelerin ulusal makamları, işverenleri ve çalışanlarından temsilcilerin hazırladığı 128 sözleşmeyi kabul etmişti.