MilliEdebiyat

Ahmet Haşim, hem Fecr-i Ati hem de Milli Edebiyat akımlarıyla ilişkilendirilebilir. Fecr-i Ati: 1909 yılında kurulan Fecr-i Ati topluluğuna katılmış ve bu topluluğun en önemli temsilcilerinden biri olmuştur. Milli Edebiyat: Milli Edebiyat akımının başlamasıyla birlikte bu harekete katılmış, ancak Fecr-i Ati'nin temel ilkelerine bağlı kalarak bağımsız bir sanatçı olarak yoluna devam etmiştir. Fecr-i Ati dağıldıktan sonra, herhangi bir edebi akıma dahil olmadan, kendine özgü şiir ve nesir anlayışıyla sanat hayatını sürdürmüştür.

Ali Canip Yöntem'in "Nağme-i Dil-haste" şiiri, Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati akımlarının etkisi altındadır. Şiir, aruz vezniyle yazılmış olup, derin bir hassasiyete dayanan temalar içerir.

Millî edebiyatı başlatan şiir olarak farklı görüşler bulunmaktadır. Ali Canip Yöntem ve Genç Kalemler dergisinin rolü: Millî edebiyat kavramının ilk defa "Âtî-i Edebîmiz" başlığıyla Genç Kalemler dergisinde Ali Canip Yöntem kullanmıştır. Mehmet Emin Yurdakul'un şiirleri: Millî edebiyat akımının önemli bir temsilcisi olan Mehmet Emin Yurdakul'un "Biz Nasıl Şiir İsteriz?" ve "Anadolu'dan Bir Ses Yahud Cenge Giderken" adlı şiirleri, bu akımın başlangıcı olarak kabul edilir. Muallim Naci'nin şiiri: "Millî Edebiyat" akımı, Muallim Naci'nin 1891 yılında yazdığı "Gazi Ertuğrul Bey" adlı şiiriyle de başlatılabilir. Millî edebiyat dönemi, II. Meşrutiyet ile Cumhuriyet'in ilk yılları arasında faaliyet gösteren bir akımdır.

Milli Edebiyat döneminde sade bir dil kullanılmasının birkaç nedeni vardır: Halka hitap etme amacı: Böylesi bir ortamda halka seslenip onların duygu ve hayallerini ifade etmek, aynı zamanda kendi fikirlerini açıklamak için sade ve yalın bir dil kullanılmıştır. Dilde birlik ve ulusallaşma: Yeni Lisan hareketi ile dilde sadeleşme, Türkçeden yabancı kuralların çıkarılması ve yazı dili ile konuşma dili arasındaki ayrımın ortadan kaldırılması hedeflenmiştir. Devrin gerçekliği: Milliyetçilik tartışmaları, savaşlar ve halkın içinde bulunduğu durum gibi temalar işlenmiştir. Bu dönemde sanatçılar, konuşma dilinin imkânlarından faydalanarak, hece ölçüsünü kullanarak modern biçimlere ve söyleyişlere yer vermişlerdir.

"Siste Söyleniş" şiiri, belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, kişisel ve duygusal bir anlatımı yansıtan bir şiirdir. Şiir, Yahya Kemal Beyatlı tarafından Tevfik Fikret'in "Sis" şiirine karşılık olarak yazılmıştır ve İstanbul'un güzelliklerini ve önemini vurgulamaktadır. Sis şiiri ise, Tevfik Fikret'in istibdat devri İstanbul'una karamsar bir bakış açısıyla lanet okuduğu bir eserdir. Attila İlhan'a ait olan "Siste Söyleniş" adlı başka bir şiir de bulunmaktadır, ancak bu şiir de belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, yalnızlık ve içsel yolculuk temalarını işleyen serbest nazımlı bir şiirdir.

Enis Behiç Koryürek, Millî Edebiyat ve Hece Ölçüsü şiir anlayışlarına bağlıdır. Millî Edebiyat: Balkan Savaşı yıllarında Ziya Gökalp'in etkisiyle bu akıma bağlanmış ve ulusal duygularla yüklü kahramanlık şiirleri yazmıştır. Hece Ölçüsü: İlk şiirlerini aruz vezni ile yazmış, daha sonra Ziya Gökalp'in etkisiyle heceye yönelmiştir.

Milli ve manevi şiirin özellikleri şunlardır: Toplum için sanat anlayışı: Milli edebiyat şiiri, toplum için sanat anlayışını benimsemiştir. Sade dil: Sade ve anlaşılır bir dil kullanılır. Milliyetçi içerik: Milliyetçi bir görüş ve vatan sevgisi işlenir. Milli kaynaklara yönelme: Milli kaynaklara, özellikle halk şiirine yönelme söz konusudur. Yerlilik: Konu seçiminde yerlilik esas alınır, halkın yaşamından ve ülkenin içinden durumlar işlenir. Yabancı etkilerden arınma: Yabancı dil kuralları terk edilir ve yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklar kullanılır. Hece ölçüsü: Genellikle hece ölçüsü kullanılır. Edebî sanatlar: Şiirlerde genellikle aynı edebî sanatlar kullanılır. Bu özellikler, Milli Edebiyat dönemi şiirinde ve milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirlerde görülür.

1920-1930 yılları arasında Türk romanında şu gelişmeler yaşanmıştır: Milli Edebiyat etkisi: Roman, eskiye karşı yeni değerlerin yüceltilmesi temasıyla gelişmiştir. Anadolu'ya yönelim: Yazarlar, Anadolu'yu ve bu coğrafyada yaşayan insanları konu almaya başlamıştır. Toplumsal konular: Dini, ahlaki ve estetik değerler yoğun olarak işlenmiş, Batılılaşma anlayışı da bir değer olarak ele alınmıştır. Bireysel ve toplumsal temalar: Bireysel konular (aşk, kadın) ile toplum sorunları (yoksulluk, aile içi çatışmalar) bir arada işlenmiştir. Bu dönemde öne çıkan yazarlar arasında Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu bulunmaktadır.

Halide Nusret Zorlutuna, milli edebiyat akımı içinde değerlendirilmektedir ve şiirlerinde hececi anlayışa bağlı kalmıştır. Zorlutuna'nın şiir anlayışı şu özelliklerle özetlenebilir: Aşk temaları: Şair, en çok beşerî aşk, vatani aşk ve ilahî aşk temalarını işlemiştir. Sabit anlayış: Zorlutuna, şiirde büyük değişikliklere fazla uyum sağlamamış, kendine özgü bir anlayış sürdürmüştür. İmge eksikliği: Şiirleri genellikle imgeden yoksundur ve günlük dil, şiir diline dönüşmez. Aynı temalar: Şiirleri aynı temalar etrafında şekillenir.

Emin Bülent Serdaroğlu'nun "Kin" şiiri, milli edebiyat akımına aittir. Toplumsal bir şiir olan "Kin", "sanat toplum içindir" anlayışıyla kaleme alınmıştır.

Milli Edebiyat Dönemi yazarları, belirli bir gruba ayrılmaktan ziyade, dönemin önde gelen isimleri olarak şu şekilde sıralanabilir: Ömer Seyfettin; Ziya Gökalp; Mehmet Emin Yurdakul; Halide Edip Adıvar; Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Reşat Nuri Güntekin; Refik Halit Karay; Mehmet Akif Ersoy; Yahya Kemal Beyatlı; Halide Nusret Zorlutuna; Falih Rıfkı Atay. Bu dönemde ayrıca Beş Hececiler olarak bilinen Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon ve Faruk Nafiz Çamlıbel gibi şairler de önemli rol oynamıştır. Milli Edebiyat Dönemi'nin sınırları ve mensuplarını tek bir grup olarak düşünmek, dönemin değişken yapısı nedeniyle zor olabilir.

Ömer Seyfettin'in "Yüksek Ökçeler" adlı hikayesi, belirli bir edebi akıma dahil değildir. Hikaye, Milli Edebiyat akımının dil anlayışını yansıtır ve sosyal çarpıklık, toplumsal yozlaşma gibi temaları işler. Yüksek ökçeler ise, tarihsel olarak Barok ve Rokoko dönemlerinde Fransa'da ortaya çıkan ve sosyal statü göstergesi olarak kullanılan bir ayakkabı stilidir.

Milli Edebiyat Dönemi'nde Osmanlıcılık akımının sona ermesinin başlıca nedenleri şunlardır: Balkan Savaşları'nın kaybedilmesi ve Balkanlardaki Türk olmayan azınlıkların bağımsızlıklarını ilan etmeleri. Azınlıklara verilen imtiyazların milliyetçilik faaliyetlerine destek olması ve imparatorluğun yıkılmasını hızlandırması. İttihat ve Terakki'nin baskıcı politikaları. Bu faktörler, Osmanlıcılık akımının siyasi ağırlığının azalmasına ve Türkçülük gibi diğer akımların ön plana çıkmasına yol açmıştır.

Ömer Seyfettin'in "Bir Kayışın Tesiri" adlı öyküsü, Milli Edebiyat akımına aittir. Yazar, bu öyküsünde Türkçülük, Turancılık ve milliyetçi düşünceleri işlemiştir.

Milli Edebiyat döneminde ağır bir Türkçenin kullanılmasının nedeni, dilde sadeleşme akımının bir dava olarak görülmemesi ve bazı sanatçıların (örneğin, Ahmet Haşim ve Yahya Kemal) halk dilinden uzak, kitabî bir dil kullanmasıdır. Bu dönemde, özellikle Ziya Gökalp ve çevresinde gelişen şiirlerde ise konuşma dili ve halk şiirinin etkisiyle daha sade bir dil kullanılmıştır. Milli Edebiyat döneminde genel olarak dilde sadeleşme hedeflenmiş, ancak bu akım her sanatçı tarafından aynı şekilde benimsenmemiştir.

Ömer Seyfettin'in "Bahar ve Kelebekler" adlı eseri, Milli Edebiyat akımına aittir. Milli Edebiyat akımı, 1911 yılında Selanik'te yayımlanan "Genç Kalemler" dergisinin kurucuları arasında yer alan Ömer Seyfettin ve arkadaşlarının Türkçenin sadeleşmesi ve milli bir edebiyatın oluşturulması gerektiğini savundukları hareketle başlamıştır.

Milli Edebiyat döneminde tiyatro temsilcileri arasında öne çıkan isimler şunlardır: İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci. Musahipzade Celal. Bu iki yazarla birlikte, dönemin roman ve öykü yazarlarından bazıları da tiyatro eserleri yazmışlardır: Aka Gündüz; Reşat Nuri Güntekin; Ömer Seyfettin; Halide Edip Adıvar; Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Mithat Cemal Kuntay; Halit Fahri Ozansoy; Yusuf Ziya Ortaç; Faruk Nafiz Çamlıbel.

Bazı eski yazarlar: Enheduanna. Bhavabhuti. Cleobulus. Faidon. Hipparhia. Josephus. Krates. Ksenofon. Mauricius. Vitruvius. Zerdüşt. Ayrıca, antik Yunan edebiyatından Homeros, Sappho ve Herodot da eski yazarlar arasında sayılabilir.

Nahit Sırrı Örik, Milli Edebiyat akımının etkisinde eser veren bir yazar olarak tanınmaktadır.

Milli Edebiyat Dönemi'nin en önemli yazarı konusunda kesin bir görüş bulunmamaktadır, çünkü bu akım, farklı bakış açılarına göre çeşitli şekillerde değerlendirilebilir. Dönemin öne çıkan yazarlarından bazıları: Ömer Seyfettin. Halide Edib Adıvar. Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Reşat Nuri Güntekin. Bu yazarlar, Milli Edebiyat Dönemi'nin önemli temsilcileri arasında yer alır.