LozanAntlaşması

1923 yılında Türkiye'de yaşanan bazı önemli olaylar: Cumhuriyetin İlanı: 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi ve Mustafa Kemal Atatürk ilk cumhurbaşkanı seçildi. Başkent Ankara: 13 Ekim 1923'te Ankara, Türkiye'nin başkenti oldu. İşçi Bayramı: 1 Mayıs 1923'te Türkiye'de ilk defa İşçi Bayramı kutlandı. İzmir İktisat Kongresi: 17-4 Mart 1923 tarihleri arasında toplandı. Lozan Antlaşması: 24 Temmuz 1923'te imzalandı, Sevr Antlaşması geçerliliğini kaybetti. İstanbul'un Kurtuluşu: 6 Ekim 1923'te Türk birlikleri İstanbul'a girdi. Halifeliğin Kaldırılması: 3 Mart 1924'te halifelik kaldırıldı ve Osmanlı hanedanı yurt dışına çıkarıldı.

Hani ilçesi, tarih boyunca farklı dönemlerde çeşitli yerlere bağlı kalmıştır: 1875-1958 yılları arasında Elazığ'ın Palu ilçesine bağlı bir bucaktı. 1958 yılından itibaren Diyarbakır iline bağlıdır.

Düyun-u Umumiye'nin kaldırılması, Lozan Antlaşması ile gerçekleşmiştir. Lozan Konferansı'nda, İngiltere, Fransa ve İtalya delegeleri, Düyun-u Umumiye Meclisi'nin hukuki durumunun ilgili devletlerin kefaleti altında olduğunu savunmuşlardır. Paris Komisyonu'nun devreye girmesiyle Düyun-u Umumiye İdaresi'nin işlevi azalmış ve 1949 yılında Türkiye ile yapılan bir protokolle idare tamamen ortadan kalkmıştır.

Şişli Terakki Lisesi, 1994 yılında tüm birimlerini Levent'e taşıdığı için Nişantaşı'ndaki binası boş kalmış ve bir türlü gelir getirici bir şekle dönüştürülemediği için kapanmamıştır. Okulun Nişantaşı'ndaki binası, 1998 yılında yapılan bir toplantıda en iyi teklifin Yapı Kredi GYO-Koray İnşaat konsorsiyumunun olduğu kararlaştırılsa da, proje bu iki şirkete teslim edilememiştir. 2000 yılında, okulun yönetiminden sorumlu Terakki Vakfı yönetimi, Şişli Terakki'nin büyüyen rantından istifade etmeye çalışmakla suçlanmıştır. 2025 yılı itibarıyla Şişli Terakki Lisesi halen eğitim vermeye devam etmektedir.

Mudanya Mütarekesi'nden sonra Lozan Antlaşması imzalanmıştır. Lozan Barış Konferansı, 13 Kasım 1922'de İsviçre'nin Lozan kentinde toplanmış ve 24 Temmuz 1923'te antlaşma imzalanmıştır.

Lozan Antlaşması'nın TBMM'de onaylanması, 23 Ağustos 1923 tarihinde gerçekleşmiştir. Antlaşma, tüm tarafların onayladığına dair belgelerin resmi olarak Paris'e iletilmesinin ardından, 6 Ağustos 1924 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye'de sınırların ilk kez hangi haritada çizildiğine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin 6 Haziran - 21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlendiği bilinmektedir. Ayrıca, Mustafa Kemal Atatürk'ün 1907 yılında çizdiği bir haritada, bugünkü sınırlara uymayan tek fark olarak Kerkük'ün Türkiye topraklarında gösterilmesi dikkat çekmektedir. Türkiye'nin modern anlamda ilk haritası ise Osmanlı Kaptan-ı Derya'sı (Amiral) Pîrî Reis tarafından 1513 yılında çizilmiştir.

Lozan Barış Antlaşması'nın 100. yılı anısına yapılan bazı etkinlikler şunlardır: İnönü Vakfı'nın Etkinlikleri: İnönü Vakfı, antlaşmanın 100. yıldönümünü çeşitli illerde etkinliklerle kutladı. Yayınlar: "100. Yılında Lozan'ın Önemi" adlı bir kitap yayınlandı. Anma Törenleri: 24 Temmuz 2023'te, İnönü Vakfı Başkan Yardımcısı Gülsün Bilgehan'ın Anıtkabir ziyareti ve Atatürk ile İnönü mozolelerine çelenk bırakmasıyla başlayan anma törenleri düzenlendi. Bilimsel Çalışmalar: Yeditepe Üniversitesi, Lozan Barış Antlaşması'nın 100. yılı anısına bir armağan kitap hazırladı. Kültürel Etkinlikler: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, antlaşmanın 100. yılını kutlamak için Türk Dünyası Tarihi Çalıştayı gibi etkinlikler düzenledi.

İsmet İnönü, savaştan sonra çeşitli önemli görevler üstlenmiştir: Mudanya ve Lozan Antlaşmaları: 1922'de Mudanya Ateşkes Antlaşması'nda ve 1923'te Lozan Antlaşması'nda Türk heyetine başkanlık yaparak imzalanmalarını sağlamıştır. Cumhuriyet'in İlanı: 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanıyla sonuçlanan süreçte önemli rol oynamış, aynı gün Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı olmuştur. Başbakanlık: 1925-1937 yılları arasında 12 yıl, 1961-1965 yılları arasında ise 4 yıl olmak üzere toplam 15 yıldan fazla başbakanlık yapmıştır. II. Dünya Savaşı: Savaş sırasında Türkiye'yi savaştan uzak tutmaya çalışmış, bu dönemde Varlık Vergisi uygulamasını hayata geçirmiş ve Köy Enstitüleri'nin kurulmasını sağlamıştır. Cumhurbaşkanlığı: 11 Kasım 1938'de Atatürk'ün ölümünden sonra Türkiye'nin ikinci cumhurbaşkanı olarak seçilmiş ve 1950'ye kadar bu görevi sürdürmüştür.

Etabli, belirli bir bölgede yerleşmiş veya kurulmuş olan nüfusu ifade eden Fransızca kökenli bir kelimedir. Etabli olarak kabul edilen gruplar: İstanbul Rumları: 30 Ekim 1918 tarihinden önce İstanbul'da bulunan ve sürekli olarak orada oturdukları ispatlanan Rumlar. Batı Trakya Türkleri: 1913 tarihli Bükreş Antlaşması'nın belirlediği sınırın doğusunda kalan bölgede yaşayan Müslümanlar. Bu gruplar, Türkiye ve Yunanistan arasındaki nüfus mübadelesi kapsamında değişim dışında tutulmuşlardır.

Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinin amacı, Türk ve Yunan halklarının zorunlu göçü yoluyla iki ülke arasındaki etnik ve dini temelli çatışmaları önlemek ve barışı sağlamaktı. Ayrıca, her iki ülkede de daha homojen yapılar oluşturmak ve azınlıkların çatışma konusu haline gelmesini önlemek hedeflenmişti.

Lozan Antlaşması'nda Türkiye lehine çözülen bazı sorunlar şunlardır: Kapitülasyonlar: Tamamı kaldırılmıştır. Savaş Tazminatı: Yunanistan, savaş suçu işlediğini kabul etmiş ve savaş tazminatı olarak Karaağaç bölgesini vermiştir. Sınırlar: Suriye sınırı 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması'na göre, Yunanistan sınırı Mudanya Ateşkes Antlaşması'na göre, İran sınırı Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlenmiştir. Azınlıklar: Türkiye'de yaşayan gayrimüslimler azınlık olarak tanımlanmış ve eşit haklara sahip olmuşlardır. Boğazlar: Boğazlar, Türkiye'nin egemenliği altında kalmış, ancak askerden arındırılmıştır. Dış Borçlar: Osmanlı'dan kalan borçlar, Türkiye ve diğer devletler arasında paylaştırılmış ve taksitlendirme ile ödenmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca, Hatay (daha sonra Türkiye'ye katılmıştır) ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi (daha sonra Türkiye'nin lehine düzenlenmiştir) gibi konular da Türkiye'nin lehine çözülen meseleler arasında sayılabilir.

İsmet İnönü, 101 yıl önce, 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanında önemli bir rol oynamıştır. İnönü, bu tarihte Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk hükûmetini kurmuş ve aynı zamanda Halk Fırkası (sonradan Cumhuriyet Halk Partisi veya CHP) genel başkan vekilliği görevini üstlenmiştir.

İsmet İnönü'nün en büyük başarısı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı kaynaklara göre İnönü'nün en büyük başarıları şunlardır: Lozan Antlaşması. İkinci Dünya Savaşı. Milli Mücadele. Diğer bir görüşe göre ise İnönü'nün en büyük başarısı, Atatürk'ün ölümünden sonra 11 Kasım 1938'de oy birliğiyle cumhurbaşkanı seçilmesidir. İnönü'nün başarıları ile ilgili görüşlerin zamanla değişebileceği ve farklı kaynaklarda farklı değerlendirmeler bulunabileceği unutulmamalıdır.

İsmet Paşa, Lozan Barış Konferansı'nda Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni temsil etmiştir. İsmet Paşa'nın Lozan'da gerçekleştirdiği bazı önemli eylemler şunlardır: Kapitülasyonların kaldırılması. Salona ayrılan sandalyenin alçak olması nedeniyle salonu terk etmesi. Lozan Antlaşması'nın imzalanması. İsmet Paşa, Lozan'daki başarılı diplomasi çalışmalarıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlık senedini kazandırmış ve önemli bir diplomatik zafer elde etmiştir.

TBMM hükümeti, Lozan Barış Antlaşması ile Türk milletinin tek ve gerçek temsilcisi olarak kabul edilmiştir. 24 Temmuz 1923'te İsviçre'nin Lozan şehrinde imzalanan antlaşmaya, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) temsilcileriyle birlikte Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri katılmıştır.

Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde, İsviçre'nin Lozan şehrinde imzalanmıştır. Bu tarihin olmasının nedeni, antlaşmanın imzalanma sürecinin iki aşamada gerçekleşmiş olmasıdır: 1. İlk tur görüşmeler: 20 Kasım 1922'de başlamış ve 4 Şubat 1923'te sonuçsuz kalmıştır. 2. İkinci tur görüşmeler: 23 Nisan 1923'te başlamış ve 24 Temmuz 1923'te Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona ermiştir.

Türkiye'nin bağımsızlığı, 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkmasıyla fiilen başlamış ve 30 Ağustos 1922'de Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nin kazanılmasıyla kesinlik kazanmıştır. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile Türkiye'nin bağımsızlığı uluslararası alanda tanınmış ve Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları belirlenmiştir. 29 Ekim 1923 tarihinde ise Türkiye Cumhuriyeti ilan edilmiştir.

Misâk-ı Millî, 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile son bulmuştur.

1930 yılında Türkiye'nin sınırları, günümüz sınırlarından farklıydı. Örneğin: Hatay (Antakya ve İskenderun): Bu bölgeler Fransa'nın mandası altındaydı ve Türkiye ile sınır oluşturmuyordu. Kars ve Iğdır: O dönemde Kars, Beyazıt (Iğdır) ilçesine bağlıydı ve Nahcivan ile birlikte Türkiye sınırları içinde görünüyordu. Siirt: Batman ve Şırnak henüz ayrılmamıştı. Artvin ve Rize: Hopa, Artvin'de; Rize ise bir sınır şehri değildi. Bu bilgiler, 1930 tarihli Türkiye haritalarından elde edilmiştir.