Lehçe

Dil ve dıl arasındaki fark, bu kelimelerin farklı anlamlara sahip olmasından kaynaklanır. Dil: - Genel anlamda: İnsanlar arasında anlaşmayı ve iletişimi sağlayan doğal bir araç, kendine özgü kuralları olan canlı bir varlıktır. - Özel anlamda: Almanca veya Çince gibi belirli bir dili ifade eder. Dıl: - Bu kelimenin anlamı hakkında bilgi bulunamadı. Dolayısıyla, "dil" kelimesi daha geniş ve genel bir terimi ifade ederken, "dıl" kelimesinin spesifik bir anlamı yoktur.

Ağrı'da Kurmançça Kürtçe lehçesi konuşulmaktadır. Kurmançça, İran dillerinin Kürt dilleri alt kolunda yer alan ve Kürtler tarafından en fazla konuşulan dildir.

Lehçe, Batı Slav dilleri grubuna ait olduğu için Çekçe ve Slovakça gibi dillere benzerlik gösterir. Lehçe, tarihsel süreçte ayrıca Almanca ve Latince’den birçok kelime ödünç alarak benzersiz bir karakter kazanmıştır.

Körfez Arapçasında 5 ana lehçe bulunmaktadır: 1. Kuveyt Arapçası. 2. Bahreyn Arapçası. 3. Katar Arapçası. 4. Birleşik Arap Emirlikleri Arapçası. 5. Umman Arapçası. Bu lehçeler arasında kelime bilgisi, gramer ve aksan açısından farklılıklar bulunmaktadır.

Türkçenin bazı lehçeleri: Oğuz Grubu: Türkçe, Azerice, Türkmence, Gagavuzca. Kıpçak Grubu: Tatarca, Başkurtça, Kazakça, Kırgızca, Karakalpakça, Nogayca. Sibirya Grubu: Yakutça, Tuvaca. Uygur Grubu: Özbekçe, Uygurca. Argu Grubu: Çuvaşça. Ayrıca, Anadolu, Azeri, Kumuk, Karaçay, Karaim, Hakas gibi daha spesifik lehçeler de bulunmaktadır.

Türkiye'de en çok konuşulan Türkçe, Türkiye Türkçesidir. Türkiye Türkçesi, ağırlıklı olarak Anadolu ve Balkanlar'da konuşulmaktadır.

"Neçe Gule" şarkısı, Kurmanci lehçesine aittir.

Badînî Kürtçesi, Kurmanci (Kırdasi) lehçesine aittir. Kurmanci lehçesinin bazı şiveleri şunlardır: Serhedî; Bahdînî; Sincarî; Silîvî (Kîkî-Milî). Badînî, Zaxo, Amedîye, Akrê, Zêbar yöreleri ile Duhok’ta konuşulur.

Lehçelerin hangi Türk lehçesi ile yakın olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türk lehçeleri arasındaki yakınlık hakkında şu bilgiler değerlendirilebilir: Coğrafi yakınlık: Birbirine coğrafi olarak yakın olan Türk topluluklarının lehçe özellikleri de birbirine benzerlik gösterir. Söz varlığı ortaklığı: Türk dünyasındaki birçok lehçede kullanılan sözcüklerin büyük bir kısmı ortaktır, ancak bunların seslendirilişinde farklılıklar bulunur. Anlaşma düzeyi: Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi arasında anlaşma düzeyi yüksekken, Kıpçak lehçeleri ile Azerbaycan Türkçesi arasında daha düşük bir anlaşma düzeyi vardır. Türk lehçeleri hakkında daha fazla bilgi için şu kaynaklar kullanılabilir: superprof.com.tr; turkedebiyati.org; cokbilgi.com.

Türkiye Türkçesi, en çok konuşulan Türkçe lehçedir. Türkiye Türkçesi dışında en çok konuşulan Türkçe lehçeler şunlardır: Özbekçe; Azerice; Uygurca; Kazakça; Tatarca.

Lehçe ve ağız arasındaki fark, edebiyatta şu şekilde açıklanabilir: Lehçe, bir dilin tarihsel, bölgesel veya siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koludur. Ağız, aynı dilin, aynı ülke içinde, hatta ilin içinde bile, bölgelere göre değişen konuşma farklılıklarını tanımlar. Özetle, lehçe daha geniş coğrafyaya yayılmış konuşma farklarını kapsarken, ağız daha yerel ve mikro düzeydeki değişiklikleri ifade eder.

Belçika'da konuşulan Almanca, Hochdeutsch (Standart Almanca) olarak bilinir. Belçika'nın doğusunda, Almanca konuşan küçük bir topluluk bulunur ve burada konuşulan Almanca, Hochdeutsch'a çok yakındır.

The Witcher serisi, Polonyalı yazar Andrzej Sapkowski tarafından Lehçe dilinde yazılmıştır. Hikayeler ve romanlar başta İngilizce olmak üzere birçok dile çevrilmiştir.

Venezuelalılar İspanyolca'yı, Venezuela İspanyolcası olarak bilinen bir lehçeyle konuşurlar. Bazı belirgin özellikleri: Tuto ve voseo: İkinci tekil şahıs gayri resmi zamir genellikle "tú" olarak kullanılır, ancak Zulia ve bazı Falcón ile Trujillo bölgelerinde "vos" kullanımı yaygındır. Hece-final /n/ sesi: Bu ses, velarizasyon veya asimilasyona uğrar. Yeísmo ve seseo: Bu ses olayları, birçok İspanyol lehçesinde yaygındır. Küçültme: "Rata" (sıçan) kelimesi "ratica" (küçük sıçan) olur. İngilizce ve diğer dillerden etkiler: Özellikle telaffuz farklılıklarında, İngilizce ve yerli halkların dillerinden alınan kelimeler ve ifadeler bulunur.

"Inny" kelimesi Lehçe dilinde kullanılmaktadır. "Inny" kelimesinin Türkçe karşılığı "farklı", "alternatif", "değişik" ve "ayrımlı" olarak çevrilebilir.

Lehçe ile dil arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Dil, yapısal bütünlüğe sahip iletişim sistemlerinden her birine verilen isimdir. Lehçe, bir dili konuşanların alt gruplarının dili konuşma varyasyonlarına verilen isimdir. Lehçelerde, ses, şekil ve kelime ayrılıkları çok büyüktür. Ayrıca, bir “değişke”nin dil mi lehçe mi olduğunun belirlenmesi, dilsel benzerlik ya da farklılıklar değil, sosyopolitik kimlikle ilgilidir.

Ağız ve lehçe arasındaki temel farklar şunlardır: Coğrafya: Ağız, aynı ülke içindeki şehir veya bölgeler arasındaki telaffuz farklılıklarını ifade eder. Lehçe, farklı (genellikle ülke sınırları ile ayrılmış) coğrafyalarda konuşulan dil gruplarını tanımlar. Dil Farklılıkları: Ağız, sadece telaffuzda farklılık gösterir; bu farklılıklar yazıya geçmediğinde kaybolur. Lehçe, ses, yapı ve kelime açısından büyük farklılıklar gösterir ve genellikle birbirini anlamak zor olur. Örnekler: Ağız: Ege ağzı, Karadeniz ağzı, Konya ağzı gibi. Lehçe: Yakutça, Çuvaşça, Azerice, Özbekçe gibi.

"Skosi" kelimesi Lehçe dilinde kullanılmaktadır.

Ankara Üniversitesi'nde beş farklı Türk lehçesi üzerine eğitim veren Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü bulunmaktadır. Bu lehçeler şunlardır: 1. Güney-Batı (Oğuz) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları. 2. Güney-Doğu (Türkistan/Uygur) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları. 3. Kuzey-Batı (Kıpçak) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları. 4. Kuzey-Doğu (Saha (Yakut), Tuva, Hakas, Altay) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları. 5. Çuvaş Türk Lehçesi ve Edebiyatı. Ayrıca, Ankara Üniversitesi'nde Leh Dili ve Edebiyatı (Lehçe) bölümü de bulunmaktadır. Bu bölümde de Lehçe dili öğretilmektedir. Dolayısıyla, Ankara Üniversitesi'nde toplamda altı farklı lehçe üzerine eğitim verilmektedir.

Arap dünyasında 60'tan fazla Arapça lehçesi bulunmaktadır. Bazı Arapça lehçeleri şunlardır: Körfez Lehçesi; Necd Lehçesi; Umman Lehçesi; Hicaz Lehçesi; Yemen Lehçesi; Çad Lehçesi; Sudan Lehçesi; Mısır Lehçesi; Yahudi Arapçası; Akdeniz Lehçesi.