KurtuluşSavaşı

Kemalettin Sami Gökçen, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nda savaşmıştır. Katıldığı savaşlar: 1912-1913 Balkan Savaşı; 1914-1918 I. Dünya Savaşı; 1919-1922 Kurtuluş Savaşı. Bazı savaşlardaki görevleri: II. İnönü Muharebesi ve Sakarya Meydan Muharebesi'nde 4. Kolordu Komutanı olarak görev yapmıştır. Büyük Taarruz'da 4. Kolordu'yu yönetmiştir. 31 Ağustos 1922'de gösterdiği başarılar nedeniyle tümgeneral (mirliva) rütbesine yükseltilmiştir.

Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk'ta aşağıdaki anılarını anlatmıştır: Samsun'a çıkışı ve sonraki gelişmeler. Kurtuluş Savaşı süreci. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu. Atatürk, Nutuk'ta ayrıca, milli birlik, bağımsızlık ve modernleşme ideallerini de vurgulamıştır.

Türk Devrimi'nin tarihi, genellikle Kurtuluş Savaşı ile birlikte, mağlup Osmanlı Devleti'ne dayatılan olağanüstü koşullara karşı çıkan Türk subaylarının, aziz Türk milletine bu koşulların muhtemel sonuçlarını göstermesi ve bağımsızlık mücadelesi ile başlamıştır. Sürecin önemli dönüm noktaları: 1. Meşrutiyet Devrimi (1876). II. Meşrutiyet (1908). Meşrutiyet aydınlarının etkileri. Resneli Niyazi ve Enver Paşa'nın dağa çıkışı. Cumhuriyet'in ilanı (29 Ekim 1923), Türk Devrimi'nin siyasi alandaki en önemli sonuçlarından biridir.

"Dersimiz Atatürk" filmi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını ve mücadelesini anlatıyor. Filmin ana temaları: Kurtuluş Savaşı: Film, bu dönemin çaresizliğini, umutsuzluğunu ve Anadolu insanının direnişini vurguluyor. Atatürk'ün liderlik vizyonu ve reformları: Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyet'in ilanı, hukuk ve eğitim sistemlerindeki yenilikler gibi inkılaplar, Atatürk'ün ileri görüşlülüğünü ve ülkeyi çağdaşlaştırma azmini gösteriyor. Atatürk'ün kişiliği: Çocuklara olan sevgisi, öğrencilerle iletişimi ve insani yönleri ön plana çıkıyor. Film, hem kurmaca hem de belgesel nitelikte olup, Atatürk'ün hem askeri ve siyasi yönlerini hem de insani özelliklerini ele alıyor.

Kurtuluş Savaşı'nı anlatan resimler yapan bazı sanatçılar şunlardır: İbrahim Çallı: "Zeybekler Kurtuluş Savaşı'nda", "Türk Topçuları" gibi eserler. Ali Sami Boyar: "Askerbaşı", "İtfaiye Eri", "Güvertede" ve "Borazancı" gibi resimler. Hikmet Onat: "Harbe Giderken", "Köyden Mektup", "Çanakkale'de Siper". Halil Dikmen: "İstiklal Savaşı'nda Cephane Taşıyan Köylü Kadınları". Ali Avni Çelebi: "Silah Arkadaşları" (Yaralı Asker). Zeki Kocamemi: "Mekkare Erleri". Bu sanatçılar, Kurtuluş Savaşı'nın çeşitli yönlerini ve zorluklarını eserlerinde işlemişlerdir.

Atatürk'ün Millî Mücadele'ye katkılarından bazıları şunlardır: Amasya Tamimi: "Milletin istiklâlini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır" ifadesiyle Türk milletini haksızlık ve esarete karşı isyan ettirmiş ve harekete geçirmiştir. Millî birlik ve beraberlik: Millî mücadeleyi, millî ideolojiyi kullanarak yürütmüş ve Kuva-yı Milliye, Temsil Heyeti ve TBMM gibi millî teşekkülleri kurmuştur. Misak-ı Millî: Millî mücadelenin siyasî programı olan Misak-ı Millî ile varılmak istenilen sınırları belirlemiştir. TBMM'nin açılışı: Egemenliğin millete geçmesi yönünde önemli bir adım atmış ve "egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" düsturunu hayata geçirmiştir. Millî kültür: Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu'nu kurarak millî kültürün korunmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunmuştur.

Halil Paşa'nın istifası değil, sınırdışı edilmesi ve Türkiye'ye girişinin yasaklanması söz konusudur. Bu karar, 1921 yılında Ankara Hükümeti tarafından, Halil Paşa'nın Kurtuluş Savaşı sırasında İttihad ve Terakki'yi yeniden canlandırma çabaları nedeniyle alınmıştır. 1922 yılında bu yasak, yeni bir kararnameyle iptal edilmiştir.

Uşak'taki Atatürk ve Kurtuluş Anıtı'nda yer alan figürler: Birinci grup: Uşak'ın Türk süvarileri tarafından kurtarılışını simgeleyen süvari figürleri. İkinci grup: Türk milletinin tutsak edilemeyeceğini, sonsuza kadar özgür yaşayacağını simgeleyen Zafer Sütunu ve bu sütunun önünde, Atatürk ile üzerinde bilim ve sanat yazan kitapları taşıyan genç kız ve erkek figürleri. Üçüncü grup: Türk kadınının kahramanlığını ve cesaretini, Kurtuluş Savaşı'nda orduya verdiği desteği simgeleyen kadın figürleri ve mermi yüklü kağnı. Ayrıca, kaide ile bütünleşmiş 17 metre yüksekliğinde bir blok üzerinde, Atatürk’ün sanat, kültür ve Cumhuriyet üzerine söylediği bazı sözler yer almaktadır.

Kurtuluş Savaşı'nda kağnıların önemli olmasının bazı nedenleri: Cephane ve malzeme taşıma: Kağnılar, özellikle İnebolu ile Ankara arasında, İstanbul'dan kaçırılan ve Rusya'dan gelen silah ve cephanelerin taşınmasında kullanılmıştır. Kuvay-ı Milliye'nin sembolü: Kağnılar, Kuvay-ı Milliye'nin önemli bir simgesi olmuş, cepheye cephane ve erzak taşımış, cephe gerisinden yaralı askerleri taşımıştır. Halkın katılımı: Kağnıları genellikle kadınlar, yaşlılar ve çocuklar kullanmıştır, çünkü erkekler cephede savaşıyordu. Maliyet ve dayanıklılık: Kağnılar, ucuz, sağlam ve dağlık arazilerde kullanılabilen bir taşıma aracı idi.

Milisler, farklı savaşlarda ve dönemlerde kurulmuştur. İşte bazı örnekler: II. Dünya Savaşı: Belçika'da, Belçika Komünist Partisi tarafından kurulan Yurtsever Milisler, II. Dünya Savaşı sırasında Belçika'nın işgalden kurtarılması amacıyla oluşturulmuştur. Birinci Dünya Savaşı: Doğu Karadeniz'de, Rus işgaline karşı Trabzon ve çevresinde, sivil ve gönüllü kuvvetlerden oluşan milisler kurulmuştur. Amerikan Bağımsızlık Savaşı: Amerikan kolonileri, daimi orduları olmadığı için savunma sağlamak amacıyla kendi yerel askeri birliklerini, yani milisleri kurmuşlardır.

Kurtuluş Savaşı hazırlık dönemi şu olaylardan oluşur: Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı (19 Mayıs 1919). Havza Genelgesi (28 Mayıs 1919). Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919). Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919). Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri (16-25 Ağustos 1919, 6 Ağustos 1919). Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919). Amasya Protokolü (20-22 Ekim 1919). Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin toplanması ve Misak-ı Milli’nin kabulü (12-28 Ocak 1920). Bu dönemde ayrıca Kuva-i Milliye kurulmuş ve ulusal egemenlik, tam bağımsızlık gibi kavramlar gündeme gelmiştir.

Gaziantep'in kurtuluş tarihi 25 Aralık 1921'dir.

Ayaklanmalar, Milli Mücadele'yi çeşitli şekillerde olumsuz etkiledi: Geciktirme: Ayaklanmalar, Batı Cephesi'nin oluşturulmasını ve Yunan işgalinin durdurulmasını geciktirdi. Otorite Sorunu: Milli Mücadele'nin en sancılı bölümlerinden biri oldu ve Büyük Millet Meclisi'nin Anadolu'da otorite sağlamasını zorlaştırdı. Kaynak Tüketimi: Milli Mücadele'nin enerjisini, iç isyanları bastırmaya yönlendirdi. İnsan Kaybı ve Maddi Zarar: Ayaklanmalar, çok sayıda can kaybına ve maddi zarara yol açtı. Ayaklanmaların bazı nedenleri arasında İstanbul Hükümeti'nin kışkırtmaları ve İtilaf Devletleri'nin etkileri yer aldı.

Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışı, Kurtuluş Savaşı'nın fiili başlangıcı ile ilgilidir. Osmanlı Hükümeti tarafından 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Atatürk, Samsun'da Rum ve Türk halkı arasında meydana gelen çatışmaların sonlandırılması için gönderilmiştir.

1921 yılının önemli olmasının bazı nedenleri: Kurtuluş Savaşı'nda dönüm noktası: 23 Ağustos - 13 Eylül 1921 tarihleri arasında gerçekleşen Sakarya Meydan Muharebesi'nin kazanılması, Türk Kurtuluş Savaşı'nda bir dönüm noktası olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri: 20 Ocak 1921'de kabul edilen 1921 Anayasası, Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini atan ilk anayasadır. Ulusal bağımsızlık: 1921 yılı, Türk milletinin ulusal bağımsızlık mücadelesinin yeni bir boyut kazandığı bir dönemdir. Önemli yasaların kabulü: 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Halifelik, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ve İstiklal Marşı'nın kabulü gibi önemli yasalar çıkarılmıştır.

Bilginin savaşta üstünlük sağlamasına dair bazı örnekler: İkinci Dünya Savaşı'nda Müttefik Devletler'in Enigma kodunu kırarak Almanya'ya karşı bilgi üstünlüğü elde etmesi. Kurtuluş Savaşı'nda, 5. Süvari Kolordusu'nun Ahır Dağı'nı sızma yürüyüşüyle aşarak Yunan ordu komutanının cephedeki kolordularla haberleşmesini kesmesi. İstihbarat sayesinde bir düşman hareketinin önceden öğrenilmesi, bu bilgi doğrultusunda savaşın seyrinin değiştirilmesi. Psikolojik savaş, doğru bilgi ve propaganda ile düşman moralinin bozulması.

Urfa'nın kurtuluşunda savaşan başlıca gruplar şunlardır: Kuvayımilliye: 7 Şubat 1920'de Hacı Mustafa Hacıkamiloğlu başkanlığında oluşturulan Kuvayımilliye ordusu, 8-9 Şubat 1920'de Fransızlara karşı taarruza geçmiştir. Onikiler: "Eski İdare Meclisi azasından Belediye Reisi Hacıkamilzade Hacı Mustafa Efendi, Barutçuzade Hacı İmam Efendi ve diğerleri"nden oluşan grup, kurtuluş için ant içmiş ve Jandarma Kumandanı Binbaşı Ali Rıza Bey başkanlığında toplanarak Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurmuştur. Aşiretler: Aneze aşireti reisi Haçım Bey, Suruç aşiretleri ve Dögerli Badıllı aşiretleri, Fransız kuvvetlerini püskürtmek için mücadele etmiştir. Ayrıca, Urfa halkı kadın-erkek, genç-yaşlı demeden direnişe katılmış ve işgalcilere karşı tek vücut olmuştur.

Bayrak Olayı, 28 Kasım 1919'da Maraş'ta (günümüzde Kahramanmaraş) yaşanan ve Türk milletinin esarete boyun eğmeyeceğini gösteren tarihi bir olaydır. Fransızların kaledeki Türk bayrağını indirip yerine kendi bayraklarını çekmeleri üzerine başlayan olaylar, Maraş halkının destansı bir direnişiyle sonuçlanmıştır.

Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi'nde savaşılan üç taraf: 1. Ermeniler. 2. Gürcüler. 3. Ruslar (Sovyet Hükümeti). Doğu Cephesi, 1919-1921 yılları arasında Doğu Anadolu ve Güney Kafkasya'da gerçekleşmiştir. Önemli olaylar: 28 Eylül 1920'de Oltu Muharebesi. 1920 Sarıkamış ve Kars Muharebeleri. 3 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması'nın imzalanması.

Kurtuluş Savaşı sırasında 48.000'den fazla asker firar etmiştir. Firar eden asker sayısı, farklı kaynaklarda şu şekilde belirtilmiştir: İbrahim Artuç'un "Kurtuluş Savaşı’nın Zorlu Yılları" adlı kitabına göre, Sakarya Savaşı'na kadar olan dönemde (23 Ağustos - 13 Eylül 1921) silah altındaki askerlerin neredeyse yarısı firar etmiştir. Büyük Taarruz sırasında, Kocaeli Grup Komutanlığı yapan Deli Halit Paşa, cephe gerisinde savaştan kaçan askerleri vurarak esir almıştır. Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi II. Cilt'e göre, İkinci İnönü Savaşı'nda 4 subay ve 1076 er firar etmiştir. Kütahya-Eskişehir Muharebeleri'nde (10-24 Temmuz 1921) 41. Tümen'de 1 subay ve 941 er firar etmiştir.