KurtuluşSavaşı

Kurtuluş Savaşı'nın beşinci bölümünde, 26 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz ve 30 Ağustos'ta gerçekleşen Başkomutanlık Meydan Muharebesi ile Yunan birlikleri mağlup edilmiştir. Bu dönemde ayrıca: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açılmıştır. Tekâlif-i Milliye Emirleri çıkarılmıştır. İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları artmış ve Londra Konferansı toplanmıştır. Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması ve Afganistan ile dostluk antlaşması imzalanmıştır.

Kurtuluş Savaşı'nda halkın örgütlenmesi şu şekilde gerçekleşmiştir: Kongreler: Mustafa Kemal Atatürk, halkı işgale karşı örgütlemek amacıyla Erzurum ve Sivas Kongreleri'ni toplamış, vatanın bütünlüğü ve bağımsızlığı için mücadele edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Kuvâ-yi Milliye: Güneyde Fransızlara karşı gerilla savaşı tekniği ile direniş gösterilmiştir. Karakol Cemiyeti ve Mim Mim Grubu: İstanbul'dan Anadolu'ya silah ve cephane kaçırılması ile istihbarat toplanmasında önemli rol oynamışlardır. Tekâlif-i Milliye Emirleri: TBMM'nin açılmasının ardından, halkın elindeki silah ve malzemelerin orduya teslim edilmesi gibi yükümlülükler getirilmiştir. Bölgesel Seferberlikler: Türk milleti, çeşitli örgütler kurarak ve bölgesel direnişlerle düşmana karşı birleşmiştir.

Kurtuluş Savaşı sırasında halkın ayaklanmasının bazı nedenleri: İstanbul Hükümeti ve İngilizlerin kışkırtmaları. Milli Mücadele'ye karşı muhalefet. İtilaf Devletleri'nin desteği. Ayrılıkçı düşünceler. Kurtuluş Savaşı sırasında çıkan bazı ayaklanmalar: Ali Batı Olayı (11 Mayıs 1919); Anzavur Ayaklanması (25 Ekim-30 Kasım 1919); Düzce Ayaklanması (13 Nisan-31 Mayıs 1920); Yozgat Ayaklanması (15 Mayıs-27 Ağustos 1920).

Kurtuluş Savaşı'nın en büyük kahramanı olarak Gazi Mustafa Kemal Atatürk kabul edilir. Bunun yanı sıra, Kurtuluş Savaşı'nda önemli rol oynayan diğer kahramanlar arasında Fevzi Çakmak, Şahin Bey, Gördesli Makbule, Sütçü İmam ve Yörük Ali gibi isimler de bulunmaktadır.

Tekâlif-i Milliye, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında, ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, 7-8 Ağustos 1921 tarihlerinde yayımlanan on maddelik emirlerdir. Bu emirlerle halka birçok yükümlülük getirilmiş, halkın elindeki silah, cephane, yiyecek, giyecek ve taşıt gibi mallara el konulmuştur. Tekâlif-i Milliye Emirleri, Türk ulusunun özgürlük ve bağımsızlığına verdiği değer ile orantılı, ağır yükümlülükleri içermektedir. Savaş kazanıldıktan ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, 1929 yılına kadar, alınan malların karşılığı halka geri ödenmiştir.

Kurtuluş Savaşı'nın üç temel cephesi: 1. Doğu Cephesi: Ermeniler ile savaşılmıştır. 2. Güney Cephesi: Fransızlar ve Ermeni çeteler ile savaşılmıştır. 3. Batı Cephesi: Yunanlılar ile savaşılmıştır. Önemli cephe savaşları: Doğu Cephesi: Gümrü Antlaşması ile sona ermiştir. Güney Cephesi: Ankara Antlaşması ile sona ermiştir. Batı Cephesi: Büyük Taarruz ve Mudanya Ateşkes Antlaşması ile sona ermiştir.

Şakir Paşa Konağı'nın önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihî önem: Büyükada Şakir Paşa Köşkü, 19. yüzyılın ikinci yarısından, yanıp kül olduğu 1978 yılına kadar yaklaşık bir asırlık dönemi kapsayan bir tarihe sahiptir. Kurtuluş Savaşı: Adana Şakir Paşa Konağı, Atatürk'ün Mondros sonrası, Adana-Dörtyol gibi bölge halkının mücadele azmini görüp, İstiklal Savaşı fikrine ulaştığı yer olarak önemlidir. Şakir Paşa ailesi: Şakir Paşa ve ailesi, Büyükada'da entelektüel ve sanat dünyası için önemli bir yere sahiptir. Musâ Cevat (Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaç), Agnesie Kafiera Pallotta, Fahrünnisa Emine (Fahrünnisa Zeyd) gibi önemli kişiler bu köşkte yaşamıştır. Kültürel değer: Şakir Paşa Köşkü, 2025 yılında "Öncesi ve Sonrasıyla Büyükada Şakir Paşa Köşkü" başlıklı bir sergiye konu olmuştur. Adana Şakir Paşa Konağı, 2014 yılında restore edilerek kamusal alanda kullanıma açılmış ve müze olarak hizmet vermeye başlamıştır.

"İzmir'in dağlarında" ifadesi, Kurtuluş Savaşı sırasında 9 Eylül 1922'de gerçekleşen İzmir'in kurtuluşu ile ilişkilidir. 26 Ağustos 1922'de Türk Ordusu tarafından başlatılan Büyük Taarruz, 9 Eylül'de İzmir'in kurtuluşu ile sonuçlanmış ve Milli Mücadele sona ermiştir. Bazı kaynaklarda ise "İzmir'in dağlarında" ifadesinin, İzzeddin Hümayi Elçioğlu tarafından I. Dünya Savaşı'nın Kafkasya Cephesi için 1914 yılında bestelenen "Kafkasya Marşı" ile bağlantılı olduğu belirtilmektedir.

Kurtuluş Savaşı'nda halk, büyük fedakârlıklar göstererek milli mücadeleye destek olmuştur: Kuvâ-yi Milliye'nin Kurulması: Halk, silahlanarak Kuvâ-yi Milliye adı altında direniş örgütleri oluşturmuştur. Silah ve Cephane Temini: Tekalif-i Milliye Emirleri ile halk, elindeki silah ve cephaneyi orduya teslim etmiş, ayrıca ordunun ihtiyaçlarını karşılamıştır. İkmal ve Lojistik Destek: Kadınlar, cepheye erzak taşımış, gençler ve yaşlılar cephede savaşmıştır. İç Cephedeki İsyanların Bastırılması: İstiklal Mahkemeleri kurularak iç cephedeki isyanlar bastırılmıştır. Göçler: İzmir'in işgali sonrası halk, Anadolu'ya göç etmiştir. Bu çabalar, Kurtuluş Savaşı'nın bağımsızlıkla sonuçlanmasını sağlamıştır.

1974 yapımı Vur Mehmet Vur filmi, Milli Mücadele yıllarında bir Türk karargâhında yaşananları konu alır. Kuvayi Milliye, Anadolu’daki işgal kuvvetlerine sürekli baskın yaparak silah ve cephaneleri ele geçirmektedir. Bir asker, bu karargâha ulaştırılmak üzere bir mektup taşımaktadır. 1975 yapımı Vur Mehmet Vur filminin konusu hakkında ise bilgi bulunmamaktadır.

Kurtuluş Savaşı'nın ilk ve son olayları şunlardır: İlk olay: Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkması. Son olay: 11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile savaşın resmen sona ermesi. Savaşın resmi olarak tamamlandığını gösteren belge ise 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması olmuştur.

Kurtuluş Savaşı'nın kronolojik sıralaması şu şekildedir: 1. 19 Mayıs 1919: Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkışı. 2. 24 Mayıs 1919: Rauf Orbay'ın İstanbul'dan ayrılarak Anadolu'ya geçmesi. 3. 25 Mayıs 1919: Atatürk'ün Havza'ya gelmesi. 4. 29 Mayıs 1919: Havza Genelgesi'nin yayımlanması. 5. 12 Haziran 1919: Atatürk'ün Amasya'ya gelmesi. 6. 21 Haziran 1919: Amasya Genelgesi'nin yayımlanması. 7. 28 Haziran 1919: Balıkesir Kongresi'nin toplanması. 8. 3 Temmuz 1919: Atatürk'ün Erzurum'a gelmesi. 9. 8 Temmuz 1919: Atatürk'ün askerlik mesleğinden istifa etmesi. 10. 23 Nisan 1920: TBMM'nin açılması. Bu tarihler, Kurtuluş Savaşı'nın önemli dönüm noktalarını içermektedir.

İstiklal Marşı, Kurtuluş Savaşı sırasında orduya ve halka moral vermek, bağımsızlık ruhunu yansıtmak amacıyla kabul edilmiştir. Marş, 12 Mart 1921'de, Mustafa Kemal'in başkanlığında yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi oturumunda, Mehmet Âkif Ersoy'un şiirinin kabul edilmesiyle İstiklal Marşı olarak benimsenmiştir. Şiir, Anadolu'da Millî Mücadele'nin sürdüğü dönemde kaleme alınmış ve Türk askerinin cesaretini, Türk milletinin bağımsızlığa olan bağlılığını dile getirmiştir.

Güney Cephesi ve Batı Cephesi'nin neden ayrıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Kurtuluş Savaşı sırasında açılan cepheler hakkında bilgi verilebilir. Kurtuluş Savaşı'nda üç ana cephe açılmıştır: 1. Doğu Cephesi: Ermenilerle savaşılmıştır. 2. Güney Cephesi: Fransızlar ve Ermeni çetelerine karşı mücadele edilmiştir. 3. Batı Cephesi: Yunanlılarla savaşılmıştır. Batı Cephesi'nde Kuvay-ı Milliye'den düzenli orduya geçiş sağlanmış ve I. ve II. İnönü Muharebeleri, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz gibi önemli zaferler kazanılmıştır. Güney Cephesi'nde ise yalnız Kuvay-ı Milliye birlikleri mücadele etmiştir.

"Son Osmanlı Yandım Ali" filmi ve "Yandım Ali" romanı farklı hikayeler anlatır: "Son Osmanlı Yandım Ali", Suat Yalaz'ın aynı adlı çizgi romanından uyarlanmış bir sinema filmidir. "Yandım Ali" (Fakir Baykurt) ise, Burdur'daki Akçaköy'de geçen çocukluk yıllarında yazar Fakir Baykurt'un etkilendiği bir kişilikten yola çıkarak yazılmıştır.

19 Mayıs 1919'un Kurtuluş Savaşı'nı başlatmasının nedeni, Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkarak milli mücadeleyi örgütlemek için geniş yetkilerle gönderilmiş olmasıdır. Atatürk, Samsun'a çıkışının ardından Havza, Amasya, Erzurum, Sivas ve Ankara güzergahında gerçekleştirdiği eylemlerle işgalci güçlere karşı halkın desteğini alarak Kurtuluş Savaşı'nı başlatmıştır. Ayrıca, 19 Mayıs'ın Kurtuluş Savaşı'nı başlatmasındaki bazı diğer nedenler: Mondros Ateşkes Antlaşması'nın etkileri. Halkın bağımsızlık arzusu. Sosyal dayanışma.

Doğu Cephesi, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 24. maddesi uyarınca Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmak isteyen Ermenilere karşı açılmıştır. Güney Cephesi ise, İtilaf Devletleri'nin Sevr Antlaşması'nı TBMM'ye kabul ettirmek istemesi ve Fransızların, İngiltere'nin yönlendirmesiyle bölgede hakim olmaya çalışması nedeniyle açılmıştır. KPSS bağlamında, bu cephelerin açılma nedenleri arasında, TBMM'nin doğu sınırının güvenliğini sağlama ve diğer cephelere kuvvet kaydırma ihtiyacı da bulunmaktadır.

Samsun Atatürk Heykeli'nin (Onur Anıtı) önemli olmasının bazı nedenleri: Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı: Anıt, Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkışını ve Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcını simgeler. Sembolik anlam: Samsun'un, cumhuriyetin ilanına giden sürecin simgesel noktalarından biri olması nedeniyle bu anıt dikilmiştir. Sanatsal değer: Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel tarafından yapılan anıt, hem sanatsal açıdan önemli kabul edilir. Tarihî simge: Samsun'un simgesi hâline gelmiş olup, millî bayramlarda ve çeşitli etkinliklerde önemli bir durak noktasıdır. Popüler kültürdeki yeri: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun Barosu, Samsun Büyükşehir Belediyesi gibi kurumların amblemlerinde ve Samsunspor'un armasında yer alır.

Ankara'ya matbaa, Kurtuluş Savaşı yıllarında, 7 Ekim 1920'de kurulmuştur. 7 Şubat 1921'den itibaren aralıksız basılan Resmi Gazete, bu matbaada basılmıştır.

Atatürk'ün Samsun'a çıkışının önemli olmasının bazı nedenleri: Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı: 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışı, Kurtuluş Savaşı'nın fiili başlangıcı olarak kabul edilir. Milli direnişin örgütlenmesi: Samsun, stratejik konumu ve ulaşım imkanları ile milli direnişin ilk kıvılcımlarının atılacağı en uygun yerlerden biriydi. Halkın moral ve motivasyonunun artması: İşgal altındaki bir ülkede, halkın iradesini temsil eden bir liderin varlığı, moral açısından büyük bir etki yarattı. Amasya Genelgesi: Samsun'dan sonra Amasya'ya geçerek Amasya Genelgesi'ni yayımladı. Kurtuluş destanının yazılması: Samsun’a çıkışıyla başlayan hareket, önüne geçilemeyen bir kurtuluş destanının yazılmasında kritik bir rol oynamıştır.