Kuduz

En tehlikeli hayvandan insana geçen hastalık konusunda kesin bir yanıt vermek zordur, çünkü birçok hastalık ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak, Ebola, HIV/AIDS, Veba ve Kuş Gribi gibi hastalıklar hayvanlardan insanlara geçtiğinde ciddi tehlikeler oluşturabilir. Ebola, vücut sıvıları yoluyla bulaşabilir ve yüksek ölüm oranına sahiptir. HIV/AIDS, kan, vücut sıvıları veya cinsel ilişki yoluyla insandan insana geçer ve tedavisi yoktur. Veba, Yersinia pestis bakterisi nedeniyle ortaya çıkar ve genellikle kemirgenler aracılığıyla insanlara bulaşır. Kuş Gribi, evcil ve yabani kanatlılar ile memeli hayvanlarda solunum ve sindirim sistemi belirtileriyle seyreder. Hayvanlardan insanlara geçen 200'ün üzerinde hastalık olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, herhangi bir hastalığın ciddi sağlık riskleri taşıyabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Kuduza yakalanan bir köpek, belirtiler başladıktan sonra 2-7 gün içinde ölür. Kuduzun kuluçka süresi ise köpeklerde genellikle iki haftayla üç ay arasında değişir.

Kuduz aşısı, genellikle 3 ila 5 yıl arasında koruma sağlar. Maruziyet öncesi profilaksi durumunda, yani risk altındaki kişilere (veterinerler, hayvan bakıcısı, laboratuvar çalışanı gibi) veya kuduz riski yüksek bölgelere seyahat edecek kişilere uygulanan 3 dozluk aşılama, yaklaşık 3 yıl koruma sağlar. Maruziyet sonrası profilaksi durumunda ise, yani kuduz şüphesi olan bir hayvan tarafından ısırılan, tırmalanan veya salyasına maruz kalan kişilere uygulanan 4 veya 5 dozluk aşılama, yaklaşık 5 yıl koruma sağlar. Koruma süresi, kişinin bağışıklık sistemine ve maruz kalma riskine bağlı olarak değişebilir. Kuduz aşısı ile ilgili en doğru bilgiyi, bir sağlık profesyonelinden almak gerekir.

Evet, tilki ısırması durumunda kuduz aşısı gereklidir. Çünkü tilki, kuduz virüsü taşıyabilir ve bu virüs insanlara bulaşarak ölümcül sonuçlar doğurabilir. Kuduz aşısı, kuduz virüsü ile enfekte bir hayvan tarafından ısırılan veya tırmalanan kişilere uygulanır. Kuduz aşısı, önlem amacıyla da uygulanabilir. Kuduz aşısı yapılması gereken durumlarda, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Köpek ısırığından korunmak için yapılan aşı, kuduz aşısıdır. Kuduz aşısı, köpek ısırmasından sonra en kısa sürede, mümkünse o gün içerisinde en yakın sağlık kuruluşuna gidildiğinde uygulanır. Ayrıca, yara kötü bir durumdaysa ve son tetanoz aşısının üzerinden 5 yıl geçmişse, doktor tetanoz aşısı da önerebilir.

Kuduz virüsü, kas dokusunda 1-3 ay arasında çoğalır. Kuduz virüsünün kas dokusuna girmesinden sonra sinir uçlarından içeri girerek sinir yolunu takip ettiği ve merkezî sinir sistemine ulaştığı süreç ise genellikle 8 günden 2 yıla kadar değişebilir; ortalama 40 gündür.

Kuduza maruz kaldıktan sonra en geç 24 saat içinde aşı yapılması önerilir. Kuduz, semptomlar başladıktan sonra neredeyse her zaman ölümcüldür.

Kuduz köpeklerin "intikam" aldığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Kuduz, enfekte hayvanların ısırığı veya tükürüğü yoluyla bulaşan, memelilerin merkezi sinir sistemini etkileyen ölümcül bir virüstür. Kuduz köpeklerde görülen davranışlar, genellikle virüs nedeniyle ortaya çıkan huzursuzluk, saldırganlık, aşırı tükürük salgısı ve yutma güçlüğü gibi semptomlarla ilişkilidir. Kuduz hastalığının tedavisi yoktur ve bu nedenle enfekte köpekler için "intikam" gibi bir motivasyondan söz edilemez.

Nevşehir'deki tilkiler, kuduz hastalığı taşıyabilecekleri için tehlikeli olarak kabul edilir. Ayrıca, tilkiler kendilerini tehdit altında hissettiklerinde saldırabilir ve ısırıp tırmalayabilirler.

II. Meşrutiyet döneminde kuduz hastalığı ile mücadeleye dair bazı tespitler: Köpek itlafı: 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanından sonra, kuduzla mücadele kapsamında İstanbul'da 80.000 köpek Hayırsız Ada'ya götürülmüştür. Tedavi merkezlerinin artırılması: İstanbul'un uzak bölgelerine ve Anadolu'daki bazı şehirlere (Selanik, Sivas, Şam) kuduz tedavi merkezleri ve laboratuvarları kurulmuştur. Hastaların takibi: Kuduz şüphesi taşıyan kişilerin, vakit kaybetmeden en yakın kuduz tedavi müessesine gönderilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Pasteur ile ilişkiler: II. Abdülhamid, kuduz aşısının İstanbul'da üretilebilmesi için Pasteur'ü davet etmiş, ancak Pasteur'ün yaşlılığı ve yoğun işleri nedeniyle gelememesi üzerine, Paris'teki enstitüye destek sağlanmıştır. Eğitim ve bilgilendirme: Halkın kuduz konusunda bilgilendirilmesi için gazeteler kullanılmış ve araştırma heyetleri Avrupa'ya gönderilmiştir.

Nobivac Rabies aşısı, köpek ve kedilerde en az 3 yıl, gelinciklerde ise 1 yıl boyunca kuduza karşı koruma sağlar. Aşının etkinliği, tekrar dozun uygulanmasından sonra da devam eder.

Nobivac Rabies, sağlıklı köpek, kedi, koyun, keçi, gelincik, tilki ve atları, yani pratik olarak tüm sağlıklı memeli hayvanları kuduza karşı korumak amacıyla kullanılan bir veteriner aşısıdır. Bu aşı, hücre kültüründe hazırlanmış, adjuvantlı, inaktif bir aşıdır ve en az 3 yıl süren bir bağışıklık sağlar.

Kuduz virüsü, vücuda girdikten sonra çizgili kas hücrelerinde çoğalır. Beyinde özellikle gri cevherde çoğalan virüs, daha sonra otonom sinirler yoluyla tükürük bezleri, böbrek üstü bezi, böbrek, akciğer, karaciğer, iskelet kasları, deri ve kalp gibi diğer organlara yayılır. Virüsün özellikle tükürük bezine ulaşması, hastalığın salya ile bulaşmasını sağlar.

Louis Pasteur, kuduza karşı geliştirdiği aşıyı tavşanlar ve köpekler üzerinde denedi. Tavşanlar: Pasteur, aşı yöntemini önce tavşanlar üzerinde test etti. Köpekler: Aşının kuduz hastalığı üzerindeki etkisini araştırmak için 11 köpek ile deney yaptı.

Kuduz Titrasyon Belgesi almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Veteriner Hekime Başvuru: Evcil hayvan için titrasyon testi süreci için bir veteriner hekime başvurulmalıdır. 2. Kuduz Aşısı: Evcil hayvan, testten en az 1 ay önce kuduz aşısı olmalıdır. 3. Kan Örneği: Aşı sonrası 21 gün bekledikten sonra, yetkili bir veteriner hekim kan örneği almalıdır. 4. Laboratuvar Testi: Alınan kan örneği, Avrupa Birliği tarafından onaylanmış bir laboratuvara gönderilmelidir. 5. Test Sonucu: Antikor seviyesi en az 0,5 IU/ml olmalıdır. 6. Belgelerin Hazırlanması: Test sonuçları olumlu ise, veteriner sağlık sertifikası ve gerekli diğer belgeler hazırlanır. Belgelerin Geçerliliği: Düzenli kuduz aşısı yapıldığında, titrasyon belgesi ömür boyu geçerlidir. Aşılama düzenli yapılmadığında, belgenin geçerliliği 1 yıldır. Bazı Ülkelerin Ek Şartları: Singapur, Kolombiya, Japonya, İsrail, Azerbaycan, Tayvan, Sırbistan gibi ülkeler ek prosedürler isteyebilir. Avustralya, Yeni Zelanda ve Hong Kong her seyahat için ayrı test isteyebilir.

Kuduz köpek şu belirtilerle anlaşılabilir: Davranış değişiklikleri. Aşırı salya akması. Isırma davranışı. Ses değişiklikleri ve nörolojik belirtiler. İştah kaybı ve kilo verme. Kuduz olduğundan şüphelenilen bir köpekle doğrudan temas kurulmamalı, hemen veteriner hekime danışılmalı ve köpek izole edilmelidir. Kuduz, ölümcül bir hastalık olduğu için, en doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Kuduz saha rehberi, kuduz riskli temas sonrası profilaksi yaklaşımının yanı sıra temas öncesi profilaksi önerileri, hastalığa ilişkin genel bilgiler ve hastalıktan şüphelenilmesi durumunda yapılacaklar ile bildirimlere dair esasları içeren bir rehberdir. Bu rehber, Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilmiştir ve ülke verileri, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve diğer ülkelerin konuyla ilgili rehberleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Kuduz saha rehberine şu sitelerden ulaşılabilir: ekmud.org.tr; veteriner.erciyes.edu.tr; klimik.org.tr; baglarbasi.gov.tr.

Louis Pasteur, kuduz ve şarbon aşılarını bulmuştur. Ayrıca, Pasteur mikrop teorisi ile hastalıkların mikroorganizmalardan kaynaklandığını kanıtlamış ve pastörizasyon yöntemini geliştirmiştir.

Kuduz aşısı genellikle 4 doz olarak uygulanır. Tek doz kuduz aşısı yeterli koruma sağlamaz. Daha önce kuduz aşısı olmuş bireylerde genellikle 2 doz (0. ve 3. gün) yeterli sayılır. Önlem amacıyla yapılan kuduz aşısı ise 3 doz olarak uygulanır. Kuduz aşısının doz sayısı, koruyucu mu yoksa temas sonrası tedavi mi olduğuna bağlı olarak değişir. Kuduz aşısı uygulaması ve doz sayısı, risk değerlendirmesi ve doktorun önerilerine göre belirlenmelidir.

II. Meşrutiyet döneminde kuduz aşısı, Osmanlı Devleti'nde, Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane'de (günümüzde Gülhane Askeri Tıp Akademisi) üretilmiştir. 1887 yılının başlarında Fransa'dan dönen ekip, yanlarında getirdikleri teknoloji ile Osmanlı'da ilk mikrobiyolojik çalışmaların yapıldığı Dârülkelp ve Bakteriyoloji Ameliyathanesi'ni (Kuduz Tedavi Müessesesi) kurmuştur.