Kan

Plazma, kanın sıvı bileşenidir ve toplam kan hacminin %55'ini oluşturur. İşe yararları şunlardır: 1. Taşıma: Akciğerlerden alınan oksijeni ve sindirim sonucu oluşan besin monomerlerini hücrelere taşır. 2. Düzenleme: Vücudun su, elektrolit ve pH dengesini ayarlar, oluşan ısının vücuda dağılmasını sağlar. 3. Savunma: Kanda bulunan akyuvarlar ve antikorlar ile vücudu mikroorganizmalara karşı korur. 4. Koruma: Yaralanma durumunda pıhtılaşarak hem kanamayı durdurur hem de yara açıklığından mikropların girmesini engeller. 5. Diğer işlevler: Hormonları, besinleri ve proteinleri vücudun bölümlerine iletir.

Kanın yapısı iki temel kısımdan oluşur: plazma ve kan hücreleri. Plazma, kanın sıvı kısmıdır ve yaklaşık %55'ini oluşturur. Kan hücreleri ise %45'ini oluşturur ve üç ana gruba ayrılır: 1. Alyuvarlar (Eritrositler): Kırmızı kan hücreleridir, oksijen taşıyan hemoglobin içerir ve kemik iliğinde üretilir. 2. Akyuvarlar (Lökositler): Bağışıklık sisteminin temel yapı taşlarıdır, vücudu bakteri, virüs ve diğer enfeksiyonlara karşı korurlar. 3. Trombositler (Plateletler): Kanın pıhtılaşmasını sağlayan küçük hücre parçacıklarıdır, yaralanma durumunda damarların onarılmasına yardımcı olurlar.

Çekirdeksiz alyuvarlar, memeli hayvanlar ve insan gibi omurgalı hayvanlarda bulunur.

"Kötü Kan" dizisi, gerçek bir hikayeden uyarlanmamıştır ve tamamen kurgusal bir hikayeye dayanmaktadır.

Dolaşım sistemi ile ilgili bazı sorular: 1. Dolaşım sistemini oluşturan organlar nelerdir? - Kalp, kan ve kan damarları. 2. Kanın yapısında hangi hücreler bulunur? - Alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcukları (trombositler). 3. Büyük kan dolaşımı nedir? - Kalbin sol karıncığında başlayan, temiz kanın tüm vücuda dağıtılıp atık maddelerin toplandığı dolaşım türüdür. 4. Küçük kan dolaşımı nedir? - Kalbin sağ karıncığında başlayıp akciğerlerde kirli kanın temizlenmesini sağlayan dolaşım türüdür. 5. Atardamarların ve toplardamarların görevleri nelerdir? - Atardamarlar, oksijen yönünden zengin kanı kalpten dokulara iletir; toplardamarlar ise atık maddeler içeren kanı dokulardan kalbe geri taşır. 6. Kalp kasının beslenmesi nasıl olur? - Koroner damarlar aracılığıyla olur; bu damarların tıkanması kalp krizine yol açabilir.

Trombositler, kan boyaları ile boyanır. Giemsa boyası kullanıldığında, trombositlerin periferik kısımları soluk mavi renkte boyanır.

Fibrinojen, kanın pıhtılaşmasını sağlayan ana maddedir.

Kanda hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve hayati öneme sahip bir proteindir. Başlıca görevleri şunlardır: 1. Oksijen Taşıma: Akciğerlerden aldığı oksijeni tüm doku ve organlara taşır. 2. Karbondioksit Atımı: Dokularda biriken karbondioksiti alarak akciğerlere geri götürür ve vücuttan atılmasını sağlar. 3. Demir Deposu: İçerisinde demir minerali bulundurur ve bu sayede kan dolaşımına kırmızı rengini verir.

Kan gazı düşüklüğü (hipoksemi), kandaki oksijen seviyelerinin azalması anlamına gelir ve tehlikeli bir durumdur. Bu durum, solunum yetmezliği, akciğer hastalıkları veya metabolik bozukluklar gibi nedenlerden kaynaklanabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kan gazı düşüklüğü tespit edildiğinde, altta yatan nedenin belirlenmesi ve tedavi edilmesi için bir sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

Akyuvarların (lökositlerin) kan verdikten sonra düzelmesi, normal kan hücresinin yaşam süresi olan 120 gün içinde gerçekleşir.

HbF (fetal hemoglobin) seviyesinin yüksek olması çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. HbF yüksekliğinin olası sonuçları: - Oksijen taşınmasında bozulma: Aşırı HbF, normal hemoglobin (HbA) üretimini baskılayarak oksijen taşınmasında sorunlara neden olabilir. - Kan hücresi yapısında değişiklikler: HbF yüksekliği, eritrositlerin şekil ve yapısını etkileyerek anemiye yol açabilir. - Teşhis zorlukları: HbF yüksekliği, bazı kan testlerinde yanıltıcı sonuçlara yol açarak tanı sürecini karmaşık hale getirebilir. Tedavi için, altta yatan nedenin belirlenmesi ve buna göre bir tedavi planının oluşturulması gereklidir.

Kan gazı düşüklüğü, yani hipoksemi, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir: 1. Solunum problemleri: Astım, KOAH, zatürre gibi hastalıklar akciğerlerin oksijen alımını zorlaştırarak kan gazı seviyelerini düşürebilir. 2. Yüksek irtifa: Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldığında hava basıncı düşer ve oksijen miktarı azalır, bu da kan gazı düşüklüğüne yol açabilir. 3. Anemi: Kandaki hemoglobin miktarının düşmesi, oksijen taşıma kapasitesini azaltır. 4. Stres ve anksiyete: Solunum hızını etkileyerek hiperventilasyona neden olabilir. 5. Kalp hastalıkları: Kalp, oksijeni vücuda yeterince dağıtamazsa kan gazı seviyeleri düşebilir. Belirtiler arasında nefes darlığı, baş dönmesi, yorgunluk ve göğüs ağrısı yer alır. Kan gazı düşüklüğünün teşhisi ve tedavisi için bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Arter ve venöz kan gazları arasındaki temel fark, kanın alındığı yer ve taşıdığı oksijen ve karbondioksit seviyeleridir. - Arter kanı: Kalpten pompalanan ve vücuda oksijen taşıyan kandır. - Ven kanı: Vücutta hücrelerden toplanan ve karbondioksit ile diğer atık maddeleri taşıyan kandır.

Böbrekler, kanı temizleyen organlardır.

Kan santrifüj edildiğinde eritrositler (alyuvarlar) en altta toplanır.

0 Rh+ kan grubu, kırmızı kan hücrelerinde A veya B antijeni bulunmayan ve Rh faktörü pozitif olan kan grubunu ifade eder.

Kan, vücutta üç önemli görevi yerine getirir: 1. Taşıma: Kan, oksijeni akciğerlerden alarak dokulara taşır ve hücrelerde enerji üretimi için kullanır. 2. Düzenleme: Vücuttaki asit-baz ve ısı dengesini korur, tuz ve su dengesinin de sabit kalmasını sağlar. 3. Koruma: Kan, vücudu toksinlerin ve mikroorganizmaların etkisinden korur, ayrıca pıhtılaşma etkisiyle gerektiği zaman pıhtı oluşturarak kan kaybının önlenmesini sağlar.

Kan ve lenf dokuları, bağ doku grubuna girer.

Plazmada bulunan maddeler şunlardır: 1. Su: Plazmanın yaklaşık %90-92'sini oluşturur. 2. Katı Maddeler: Bunlar organik ve inorganik maddeler olarak ikiye ayrılır. - Organik Maddeler: Proteinler (albumin, globulin, fibrinojen), lipidler, karbonhidratlar, hormonlar ve vitaminler. - İnorganik Maddeler: Sodyum (Na+), kalsiyum (Ca++), potasyum (K+), magnezyum (Mg++) gibi iyonlar ve tuzlar. 3. Azotlu Atıklar: Üre, ürik asit, kreatinin gibi maddeler. 4. Özel Ürünler: Antikorlar ve çeşitli enzimler.

Aferez tedavisi aşağıdaki durumlarda yapılır: 1. Otoimmün hastalıklar: Lupus, multipl skleroz (MS) ve Guillain-Barré sendromu gibi hastalıklarda, kişinin kendi vücut hücrelerine saldıran zararlı antikorların kandan uzaklaştırılması için. 2. Kan kanserleri: Lösemi, lenfoma ve diğer kan kanserlerinde, beyaz kan hücrelerinin aşırı artışının kontrol altına alınması ve kanser hücrelerinin sayısının azaltılması için. 3. Polisitemi: Kırmızı kan hücrelerinin aşırı üretilmesi durumunda, kanın kalınlaşmasını önlemek ve dolaşım sorunlarını gidermek için. 4. Trombositoz: Kandaki trombosit sayısının aşırı artması durumunda, pıhtılaşma riskini azaltmak için. 5. Organ nakli: Nakil öncesi ve sonrasında, vücutta zararlı antikorların temizlenmesi ve organın reddedilme riskinin azaltılması için. 6. Nefrotik sendrom: Böbrek hastalıklarında, böbreklerde hasara yol açan zararlı proteinlerin vücuttan uzaklaştırılması için. Aferez tedavisi, terapötik ve bağış amaçlı olarak da kullanılabilir.