Jeopolitik

Türkiye, günümüz jeopolitik çağında yer almaktadır.

Anadolu Selçuklu Devleti döneminde Anadolu ve çevresinin jeopolitik durumu şu şekilde özetlenebilir: Anadolu'nun Durumu: 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Türkler, Anadolu'ya yerleşmeye başladı. Anadolu, uluslararası transit ticaret yollarının dışında kalmış ve ekonomik daralma yaşanıyordu. Bizans'ın merkezî otoritesi zayıflamış, yerel otoriteler güçlenmişti. Çevredeki Devletler: Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu'yu Bizans'a karşı koruyordu. Haçlı Seferleri, Batı'nın Kudüs'ü ele geçirme amacıyla düzenlediği, aynı zamanda Selçukluların Anadolu'daki ilerlemesini durdurma hedefi taşıyan seferlerdi. Moğollar, Anadolu için tehdit oluşturuyordu. Kültürel ve Sosyal Yapı: Türkler, Anadolu'ya İslamiyet'i de beraberinde getirdi ve İslam kültürü hızla yayıldı. Anadolu Selçukluları, kervansaraylar inşa ederek ticareti güvence altına aldı. Farklı geleneklerin bir potada erimesiyle Anadolu Selçuklu kültürü oluştu.

Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda savunduğu cephelerin açılma nedenleri şunlardır: Kafkas (Doğu) Cephesi: Rusya'ya karşı açıldı. Irak Cephesi: İngiltere'nin, Osmanlı'nın Hindistan sömürgeleriyle olan bağlantısını kesme girişimine karşı açıldı. Çanakkale Cephesi: İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u işgal etme ve Rusya'ya yardım ulaştırma girişimlerine karşı savunma amacıyla açıldı. Suriye-Filistin Cephesi: İngiltere'nin Filistin'i işgal etme girişimlerine karşı kuruldu. Hicaz-Yemen Cephesi: Osmanlı, Arabistan'daki kutsal İslam şehirlerini korumak için bu cephede savaştı. Ayrıca, Osmanlı Devleti, Almanya'nın stratejik çıkarları doğrultusunda bazı cephelerde de yer aldı.

Türkiye'nin sınırlarının uzun olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Coğrafi Konum: Türkiye, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan bir konumda yer alır ve bu nedenle doğal bir köprü görevi görür. Bu durum, sınırlarının geniş bir alana yayılmasına neden olmuştur. 2. Tarihsel ve Siyasi Nedenler: Türkiye'nin sınırları, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasından sonraki antlaşmalarla belirlenmiştir. 3. Doğal Engeller: Türkiye'nin sınırları, nehirler, dağlar ve diğer doğal özellikler gibi coğrafi yapılar boyunca çizilmiştir, bu da sınırların düz çizgiler halinde olmamasına ve uzun olmasına yol açar.

Avrupa Birliği'nde olmayan ülkelerin dışarıda olmasının birkaç nedeni vardır: Siyasi ve hukuki nedenler. Bağımsızlık tercihi. Üyelik için gerekli kriterleri yerine getirememe. 2025 yılı itibarıyla, Avrupa Birliği'ne tam üye olmak isteyen ancak henüz o noktaya ulaşamamış 9 ülke bulunmaktadır: Arnavutluk, Bosna-Hersek, Gürcistan, Moldova, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Türkiye ve Ukrayna.

Karadağ'ın dünya üzerindeki önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. Jeopolitik Konum: Karadağ, Güneydoğu Avrupa'da, Balkan Yarımadası'nın batı kesiminde yer alır ve Adriyatik Denizi'ne kıyısı vardır. 2. Ekonomik Avantajlar: Karadağ, yenilenebilir enerji kaynakları ve deniz ticareti açısından büyük potansiyele sahiptir. 3. Uluslararası Üyelikler: Karadağ, Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde olup, 2017 yılında NATO'ya katılmıştır. 4. Kültürel Miras: UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Kotor Körfezi ve tarihi kaleleri gibi zengin kültürel mirası, Karadağ'ı turistik bir destinasyon haline getirir.

Türkiye, National Interest dergisinde çeşitli nedenlerle yer almıştır: 1. Savunma Sanayiindeki Gelişmeler: Dergi, Türkiye'nin savunma sanayisindeki ilerlemelerini ve özellikle tank, uçak gemisi gibi askeri araçlardaki yatırımlarını mercek altına almıştır. 2. Jeopolitik Hedefler: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türkiye'nin, Balkanlar, Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da Osmanlı dönemi etkisini yeniden canlandırma arzusu ve bu doğrultuda ordusuna yaptığı yatırımlar dergide vurgulanmıştır. 3. Uluslararası İlişkiler: Türkiye'nin, ABD ve NATO ile yaşadığı gerilimler sonrası yerli savunma sanayisini güçlendirmesi ve bu durumun uluslararası sistemdeki etkileri de derginin ilgi alanları arasında yer almıştır.

Avrupa'nın alternatif geleceği için birkaç olası senaryo: Fransa ve İngiltere'nin iş birliği: İki ülkenin nükleer kapasitelerini birleştirerek Avrupa için ortak bir nükleer savunma stratejisi geliştirmesi. Avrupa Savunma Birliği: Avrupa Birliği'nin, Fransa ve İngiltere'nin nükleer kapasitelerini entegre ederek kıta genelinde bir savunma mekanizması oluşturması. ABD ile iş birliğinin devamı: Avrupa'nın, ABD'nin nükleer caydırıcılık taahhüdüne bağlı kalmaya devam etmesi. Yeni teknolojilere yatırım: Avrupa'nın, yapay zeka ve hipersonik füze teknolojileri gibi yenilikçi savunma sistemlerine yatırım yaparak nükleer caydırıcılığa alternatif çözümler geliştirmesi. Transatlantik sistemin yeniden yapılandırılması: Uluslararası, güvenlik, ekonomi ve teknoloji politikalarında ABD'den bağımsız bir Avrupa'nın oluşturulması. Ayrıca, Avrupa Birliği'nin savunma alanında daha sıkı işbirliği ve koordinasyon için Kalıcı Yapılandırılmış İşbirliği Savunma Anlaşması (PESCO) gibi girişimler de Avrupa'nın alternatif geleceğine yönelik adımlar olarak değerlendirilebilir.

Jeopolitik konumun dezavantajları şunlardır: 1. Saldırı Hedefi Olmak: Jeopolitik önemi yüksek olan ülkeler, doğal kaynaklar, ticaret yolları ve stratejik konumları nedeniyle sıkça saldırıya uğrar. 2. Etnik ve Sınır Sorunları: Geniş alanlara sahip ülkelerde etnik çeşitlilik ve sınır sorunları yaşanabilir. 3. Ekonomik Dengesizlikler: Coğrafi özellikler, bazı bölgelerin ekonomik olarak daha gelişmiş olmasına yol açarken, diğer bölgelerin geri kalmasına neden olabilir. 4. Diplomatik Baskılar: Kritik noktalarda bulunan topraklar, uluslararası arenada daha fazla diplomatik baskıya maruz kalabilir.

Türkiye, II. Dünya Savaşı'na katılmama kararı aldı çünkü jeopolitik konumundan dolayı hem Mihver hem de Müttefik devletlerin savaşa girmesi konusunda baskılarına maruz kaldı. Türkiye'nin savaşa katılmama nedenleri arasında toprak bütünlüğünü koruma ve denge siyaseti izleme isteği de yer aldı.

Tripolis Antik Kenti, stratejik ve jeopolitik konumu nedeniyle önemlidir. Başlıca önem nedenleri: 1. Ticaret Yolları: Kent, Smyrna, Pergamon ve Ephesos gibi antik çağın önemli kentlerinden başlayan ticaret yollarının birleşim noktasında yer alır ve bu yollar Anadolu'nun doğu ve güney bölgelerine ulaşır. 2. Roma Dönemi: Kent, en ihtişamlı çağını Roma döneminde yaşamış ve bu dönemde stadyum, tiyatro, hamam gibi kamu binaları inşa edilmiştir. 3. Tarihsel Bağlam: Helenistik dönemde kurulan kent, farklı medeniyetlerin sınırlarında yer alması ve çeşitli kültürel etkileri barındırmasıyla dikkat çeker.

Büyük Satranç Tahtası Teorisi, jeopolitik stratejist Zbigniew Brzezinski tarafından 1997 yılında ortaya atılan bir teoridir. Bu teoriye göre dünya, büyük bir satranç tahtasına benzetilir ve bu tahtanın en önemli noktası Avrasya'dır. Brzezinski, Avrasya'da beş önemli güç olduğunu belirtir: Rusya, Almanya, Fransa, Hindistan ve Çin. Teoriye göre, Amerika, bu bölgede istediği gibi hamleler yapabilir ve jeostratejik ortaklarıyla birlikte oyunu istediği zaman mat edebilir.

Asya-Pasifik bölgesinin önemli olmasının bazı nedenleri: Ekonomik dinamizm: Asya-Pasifik, dünyanın en dinamik ve ekonomik açıdan en hızlı gelişen bölgelerinden biridir. Küresel güç mücadelesi: ABD, Çin, Rusya ve Hindistan gibi büyük güçler arasında jeopolitik bir rekabet ve güç mücadelesi alanıdır. Enerji merkezi: Asya-Pasifik, dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) pazarı olup, petrol ve yeni elektrik üretim kapasitesinin dikkat çeken bir piyasası olarak öne çıkar. Ticaret ve yatırım: Bölge, küresel üretim ve ticaret açısından yeni bir ağırlık merkezi haline gelmiştir.

8. yüzyıl sonlarında Anadolu ve çevresinin jeopolitik durumu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Anadolu'nun tarih boyunca jeopolitik öneminin nedenleri arasında şunlar sayılabilir: Coğrafi konum: Asya ile Avrupa arasında bir köprü görevi görmesi, kara ve deniz yollarının kesişim noktasında bulunması. İklim ve yer şekilleri: Çeşitli iklim tipleri ve verimli ovalar, tarım ve farklı ürünlerin yetiştirilmesine olanak tanır. Tarihsel önem: Bizans, Selçuklu ve Osmanlı gibi köklü devletlerin kuruluş sahası olması. Stratejik kaynaklar: Enerji kaynaklarının (petrol, doğal gaz) ve ticaret yollarının kontrolü. Kültürel çeşitlilik: Farklı kültürlerin ve medeniyetlerin buluşma noktası olması.

Jeopolitik olarak en iyi ülke kavramı, çeşitli kriterlere göre değişebilir. İşte bazı jeopolitik açıdan önemli ülkeler: 1. Türkiye: Asya ile Avrupa arasında köprü konumunda olması, enerji yolları ve ticaret açısından stratejik bir öneme sahiptir. 2. Rusya: Avrasya’nın kalbinde yer alması ve enerji zenginliği ile dikkat çeker. 3. Çin: Ticaret yolları ve ekonomik gücüyle öne çıkar, Orta Asya, Afrika ve Orta Doğu’da genişleyen bir etki alanına sahiptir. 4. ABD: Hem Atlantik hem Pasifik kıyısında bulunması, küresel ticareti etkilemesini sağlar. Jeopolitik analizlerde ayrıca Heartland, Rimland ve Deniz Gücü Teorileri gibi kavramlar da dikkate alınır.

Japonya'nın Amerika'nın gerisinde olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Ekonomik ve Askeri Güç Hedefleri: Japonya, 19. yüzyılın sonundan itibaren modernleşmeye ve militarize olmaya çalıştı, ancak Amerika Birleşik Devletleri'nin ekonomik ve askeri gücünü aşmakta zorlandı. 2. Doğal Kaynak Yetersizliği: Japonya, doğal kaynak bakımından fakir bir ülkedir ve sanayileşmesini sürdürmek için ithal kaynaklara bağımlıydı, bu da onu Amerika'nın gerisinde bıraktı. 3. Jeopolitik Rekabet: Amerika Birleşik Devletleri'nin Pasifik'teki hakimiyeti ve Japonya'nın bölgesel genişleme planları arasındaki çatışma, iki ülke arasında gerilime yol açtı ve Japonya'nın askeri ve stratejik olarak geri kalmasına neden oldu. 4. Ekonomik Yaptırımlar: Amerika Birleşik Devletleri'nin Japonya'ya uyguladığı ekonomik yaptırımlar ve ambargolar, Japonya'nın ekonomik gelişimini kısıtladı.

Türkiye'de jeopolitik çağın görüldüğü yerler şunlardır: 1. İstanbul ve Çanakkale Boğazları: Bu boğazlar, Karadeniz ve Akdeniz'i birbirine bağlayarak stratejik öneme sahiptir. 2. Üç Tarafının Denizlerle Çevrili Olması: Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada ülkesidir ve bu durum onu önemli bir ulaşım merkezi haline getirir. 3. Orta Doğu ve Hazar Bölgesi: Türkiye, bu bölgelerdeki petrol ve doğal gaz rezervlerine yakınlığı nedeniyle jeopolitik önemini artırır. 4. Uluslararası Kuruluşlara Üyelik: Türkiye, Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Konseyi gibi birçok uluslararası kuruluşa üyedir. 5. Genç ve Dinamik Nüfus: Türkiye'nin genç nüfusu, jeopolitik konumunu güçlendiren unsurlardan biridir.

Hazar Havzası, stratejik konumu ve zengin hidrokarbon kaynakları nedeniyle büyük jeopolitik ve jeoekonomik öneme sahiptir. İşte bazı nedenleri: 1. Enerji Kaynakları: Hazar Havzası, dünya üzerindeki en zengin enerji kaynaklarının bulunduğu ikinci bölge olarak kabul edilir ve büyük petrol ve doğal gaz rezervlerine sahiptir. 2. Jeopolitik Mücadele: Küresel ve bölgesel güçler, enerji kaynaklarına hâkim olmak ve enerji güzergâhlarını kontrol etmek için bölgede jeopolitik çıkarlar doğrultusunda mücadele etmektedir. 3. Ulaşım ve Ticaret: Hazar Havzası, Asya ve Avrupa arasındaki ticaret yollarının kesişim noktasında yer alır ve bu da onu uluslararası taşımacılık için önemli bir merkez yapar. 4. Tarihî ve Kültürel Bağlar: Havza, Türk topluluklarının tarih boyunca iskân ettiği bir bölge olup, bu da Türk dünyası açısından tarihsel ve kültürel bir bağ oluşturur.

Karadeniz'in stratejik önemi çeşitli açılardan ortaya çıkmaktadır: 1. Jeopolitik Konum: Karadeniz, Doğu ve Batı arasında köprü, Kuzey ve Güney arasında kavşak noktası olması nedeniyle jeopolitik açıdan kritik bir öneme sahiptir. 2. Enerji ve Ticaret Koridoru: Bölge, enerji taşımacılığı ve ticaret rotaları açısından büyük bir değer taşır, doğalgaz boru hatları ve stratejik limanlar açısından zengindir. 3. Güvenlik: Karadeniz'in kontrolü, Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu, Doğu Akdeniz ve Avrasya bölgeleri için jeostratejik önem taşır ve uluslararası güvenlik açısından kilit bir rol oynar. 4. Tarihi ve Kültürel Miras: Karadeniz, farklı kültürlerin ortak yaşam alanı olması ve tarihi bir yer kapma savaşının mirasçısı olması nedeniyle stratejik bir geçmişe sahiptir. Bu nedenlerle, Karadeniz'in stratejik önemi, küresel güçlerin de bölgeye olan ilgisini artırmaktadır.

ASAM Kütahya'nın ne iş yaptığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, ASAM kısaltmasının farklı bağlamlarda farklı anlamları olduğu bilinmektedir: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM). Akran Destek ve Danışmanlık Merkezi veya Asam Eğitim ve Danışmanlık. Ayrıca, "ASAM" Alternatif Süreç Yönetimi anlamına da gelebilir.