Jeopolitik

Jeopolitiğin isim babası, İsveçli Rudolf Kjellen'dir. Kjellen, 1916 yılında yazdığı “Bir Hayat Şekli Olarak Devlet” adlı eserinde, devleti yaşayan bir organizmaya benzeterek beş aktif unsurdan biri olarak “geopolitik” terimini kullanmıştır.

Türkiye'yi dünyada genellikle tatil ve turizm ile tanırlar. Türkiye, dünyanın en çok ziyaret edilen dördüncü ülkesi olup, özellikle Antalya ve Kapadokya gibi turistik yerleriyle bilinir. Diğer bazı algılar ise şunlardır: Almanya: Türkiye'yi ucuz bir tatil ülkesi olarak görür. İngiltere: Türkiye'yi sıcak iklimi ile tanır. Rusya: Türkiye'yi tatil dendiğinde ilk akla gelen ülkelerden biridir. Fransa: Türkiye'yi bir Arap ülkesi olarak algılar. Bu algılar, ülkelerin kültürel ve coğrafi yakınlıklarına göre değişiklik gösterebilir.

Stratejik Derinlik: Türkiye'nin Uluslararası Konumu kitabının temel tezi, Türkiye'nin jeo-politik, jeo-kültürel ve jeo-ekonomik düzeylerde sahip olduğu stratejik derinliğin, dünya siyaseti ve uluslararası sistemin dönüşümü açısından oldukça önemli olduğu varsayımına dayanır. Kitap, üç ana kısımdan oluşur: 1. Tarihsel ve kavramsal çerçeve: Türkiye'nin Osmanlı mirası ve tarihsel arka planı ile potansiyel güç unsurları. 2. Teorik çerçeve: Kademeli strateji ve Türkiye'nin çevresindeki coğrafi havzalarla ilişkileri. 3. Uygulama alanları: Stratejik araçlar ve bölgesel politikalar. Yazar Ahmet Davutoğlu, Türkiye'nin çevresindeki yakın kara, yakın deniz ve yakın kıta havzalarının, coğrafi olarak dünya ana kıtasının merkezini ve insanlık tarihinin ana damarının şekillendiği alanları kapsadığını savunur.

Türkiye'nin özel konumu, kıtalara, denizlere, komşu ülkelere, geçitlere ve ticaret yollarına göre belirlenen coğrafi özelliklerini ifade eder. Türkiye'nin özel konumunun bazı özellikleri: Üç tarafının denizlerle çevrili olması. Önemli boğazlara sahip olması (İstanbul ve Çanakkale boğazları). Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesişme noktasında bulunması. Yer altı ve yer üstü kaynaklarının zenginliği. Engebeli arazi yapısı. İklim ve tarımsal ürün çeşitliliğinin fazla olması. Bu özellikler, Türkiye'nin jeopolitik önemini artırır ve çeşitli sonuçlar doğurur.

Jeopolitik riskin artması, ülkeler arasındaki siyasi gerginlikler, çatışmalar, savaşlar, terör eylemleri, hükümet değişiklikleri ve diğer politik olayların yatırım ortamını olumsuz etkileme potansiyelinin yükselmesi anlamına gelir. Jeopolitik riskin artmasının bazı sonuçları: Finansal piyasalarda dalgalanmalar. Ekonomik büyümenin yavaşlaması. Savunma harcamalarının artması. Varlık fiyatlarında ani düzeltmeler. Jeopolitik risk, sadece belirli bir ülke veya bölgeyle sınırlı kalmayabilir.

Petrolün dünya ekonomisindeki rolüne dair bir makale şu sitelerde bulunabilir: dergipark.org.tr. bbc.com. academia.edu. integralyatirim.com.tr. tek.org.tr.

Suudi Arabistan'ın jeopolitik konumu şu şekilde özetlenebilir: Coğrafi konum: Arap Yarımadası'nda yer alır ve kuzeyde Ürdün, kuzeydoğuda Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen ile komşudur. Ekonomik ve stratejik önem: G20 üyesi olan Suudi Arabistan, Çin'in Kuşak Yol Girişimi kapsamında stratejik bir konuma sahiptir. Dış politika: Suudi Arabistan, ABD, Rusya, Çin ve Avrupa Birliği gibi küresel aktörlerle ilişkilerini çeşitlendirmiştir. Bölgesel etkiler: Suudi Arabistan, Yemen, Suriye, Filistin ve Libya'daki iç savaşlara müdahale ederek bölgesel nüfuz alanlarını genişletmeye çalışmaktadır.

Kızıldeniz'in neden il olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Kızıldeniz'in bazı özellikleri şunlardır: Konumu: Afrika ile Asya (Arap Yarımadası) arasında yer alır. Bağlantılar: Kuzeyde Süveyş Kanalı ile Akdeniz'e, güneyde ise Babü'l Mendep Boğazı ile Hint Okyanusu'na bağlanır. Uzunluk ve Genişlik: Yaklaşık 2250 km uzunluğunda ve 355 km genişliğindedir. Yüzölçümü: 438.000 km²'dir. Su Sıcaklığı: Yıl boyunca 25-31 derece arasında değişir. Tuzluluk Oranı: Binde 44 ile oldukça yüksektir. Deniz Yaşamı: Deniz altı yaşamına ve üremeye elverişli sıcaklığa sahip olduğundan çok sayıda deniz canlısına ev sahipliği yapar.

Jeopolitik riskler, bir ülkenin veya bölgenin siyasi istikrarsızlığı, uluslararası ilişkilerdeki gerilimler, askeri çatışmalar, terör eylemleri, ticaret savaşları ve benzeri politik olayların yatırım ortamını olumsuz etkileme potansiyelidir. Bazı jeopolitik risk örnekleri: Rusya-Ukrayna Savaşı. Brexit. ABD-Çin Ticaret Savaşı. İsrail-Hamas Savaşı. Jeopolitik riskler, yatırımcıların güvenini sarsabilir, sermaye kaçışına neden olabilir, ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir ve finansal piyasalarda dalgalanmalara yol açabilir.

İstanbul'u diğer şehirlerden ayıran bazı özellikler şunlardır: Tarihî ve kültürel zenginlik: İstanbul, üç imparatorluğa başkentlik yapmış olması ve sahip olduğu tarihi ve kültürel miras ile önemli bir turizm şehridir. Jeopolitik konum: Asya ve Avrupa kıtalarında toprakları bulunan tek şehirdir ve bu iki kıtayı birleştiren tek köprüye ev sahipliği yapar. Ulaşım ağı: Ulaşım ağı en gelişmiş şehirlerden biridir. Ekonomik önem: Türkiye'nin ticaret, sanayi, ulaşım, turizm, eğitim, kültür ve sanat merkezi olarak kabul edilir. Nüfus: 15 milyonun üzerindeki nüfusu ile Belçika, Yunanistan, Portekiz ve Tunus gibi ülkelerden daha kalabalıktır.

Carl Schmitt'in "Kara ve Deniz" kitabı, insanlık tarihini toprak, su, ateş ve hava gibi dört temel unsurun yolculuğu üzerinden ele alır. Kitapta öne çıkan bazı unsurlar: Antik Yunan'dan İngiltere'ye deniz hâkimiyeti: Venedik, Hollanda, İspanya, Portekiz ve İngiltere'nin denizlerdeki yükselişi ve düşüşü. Katolik-Protestan çatışması: Denizin, Katolik yeryüzüne kök salma ile Protestan denize yönelmenin sembolü olması. Mekân devrimi: Elektrik, uçuş ve radyo yayıncılığının mekân tasavvurlarını değiştirmesi. Almanya ve İngiltere karşılaştırması: Almanya'nın karaların, İngiltere'nin ise denizlerin hâkimi olarak görülmesi ve bu durumun Almanya için dezavantaj yaratması. Schmitt, "Kara ve Deniz" ile aynı zamanda bir dünya tarihi incelemesi sunar ve insanın mekânsal geleceğine dair sorular sorar.

Afrika Boynuzu'nun önemli olmasının bazı nedenleri: Stratejik konum: Kızıldeniz, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu'na yakınlığı nedeniyle uluslararası ticaret ve deniz yolları açısından kritik bir öneme sahiptir. Enerji kaynakları: Zengin enerji rezervlerine sahip Arap yarımadasına komşudur. Doğal kaynaklar: Bölgede petrol, doğalgaz, altın ve diğer doğal kaynaklar bulunmaktadır. Tatlı su kaynağı: Mavi ve Beyaz Nil kaynakları, Mısır'ın ana su kaynaklarını oluşturur. Askeri üsler: Küresel güçler, bölgedeki stratejik çıkarlarını korumak için askeri üsler kurmaktadır. İç dinamikler: Bölge ülkeleri, hem geniş doğal kaynaklara hem de iç sorunlara sahiptir.

Arktika'nın önemli olmasının bazı nedenleri: Enerji kaynakları: Arktika, dünya petrol rezervinin %6'sına, doğalgaz rezervinin ise yaklaşık %25'ine sahiptir. Deniz ulaşımı: Buzulların erimesi, yeni enerji kaynaklarının ortaya çıkmasına ve daha kısa deniz güzergâhlarının oluşmasına olanak tanımaktadır. Doğal zenginlik: Arktika, bakır, kobalt, kurşun, altın, manganez, titanyum, nikel ve çinko gibi metaller ile hidrokarbon yatakları açısından da zengindir. Bilimsel araştırmalar: Arktika, jeolojik ve iklimsel araştırmalar için önemli bir bölgedir. Güvenlik: Buzulların erimesi, bölgedeki çatışma potansiyelini artırmakta ve küresel güvenlik sorunlarına yol açmaktadır.

Türkiye'nin coğrafi konumu nedeniyle karşılaştığı bazı sorunlar şunlardır: Jeopolitik riskler: Orta Doğu'daki siyasi istikrarsızlık ve çatışmalar, Türkiye'yi jeopolitik olarak riskli bir bölgede konumlandırır. Sınır sorunları: Irak, İran, Suriye ve Yunanistan gibi komşularıyla sınır problemleri, terör örgütleri ve ticaret politikaları gibi konularda gerginlikler yaşar. Doğal afetler: Türkiye, deprem kuşağında yer aldığı için sık sık büyük depremler yaşar; ayrıca sel, heyelan ve çığ gibi diğer doğal afetlerle de karşılaşır. İklim değişikliği: Artan sıcaklık ve aşırı hava olayları, ciddi sosyo-ekonomik sorunlara yol açar. Ekonomik dengesizlikler: Jeopolitik konumundan kaynaklanan ekonomik dengesizlikler ve enflasyon, yatırım ortamını olumsuz etkiler. Göç ve mülteciler: Suriye'deki savaşlar nedeniyle çok sayıda mülteciye ev sahipliği yapmak, sınır güvenliği ve terör gibi ek sorunlar yaratır.

Türk Atlantik Konseyi (ATA Türkiye), uluslararası güvenlik ve dış politika konularında kamuoyunu bilgilendirmeyi amaçlayan bir gençlik teşkilatı ve düşünce kuruluşudur. ATA Türkiye'nin bazı faaliyetleri şunlardır: Zirveler, konferanslar, seminerler ve çalıştaylar düzenlemek. Türkiye'nin NATO içindeki yerinin güçlenmesini sağlamak. Türk tezlerinin NATO üye ve partner ülkeleri tarafından daha iyi anlaşılmasını hedeflemek. Geleceğin diplomatlarını ve akademisyenlerini yetiştirmek. NATO, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler gibi güvenlik konusunda kilit öneme sahip örgütler arasındaki iş birliğinin derinleştirilmesine katkıda bulunmak. ATA Türkiye, aynı zamanda 1996 yılında Uluslararası Atlantik Antlaşması Derneği'nin himayesinde kurulmuş olan Genç Atlantik Antlaşması Derneği'nin (YATA International) Türkiye kolunu oluşturmaktadır.

Migingo Adası'nın önemli olmasının birkaç nedeni vardır: Nüfus yoğunluğu: Yaklaşık 2.000 metrekarelik bir alana 1.500-500 kişi yaşaması nedeniyle dünyanın en kalabalık adalarından biridir. Ekonomik önem: Ada, özellikle Nil levreği avcılığı ile ekonomik bir canlılık gösterir; bu balık türü ABD, Avrupa ve Orta Doğu'ya ihraç edilir. Toprak anlaşmazlığı: Uganda ve Kenya arasında toprak anlaşmazlığına yol açmıştır, çünkü Victoria Gölü'nün Tanzanya, Uganda ve Kenya topraklarında bulunmasından kaynaklanmaktadır. Dayanışma ve örgütlenme: Sıkışık yaşam koşullarına rağmen, ada sakinleri örnek bir dayanışma ve örgütlenme becerisi göstermektedir.

Selçuk Geçer'in dolar ve altının neden düştüğüne dair bir açıklaması bulunamamıştır. Ancak, Geçer'in dolar ve altın piyasalarına dair bazı görüşleri şu şekildedir: Dolar: Geçer, doların 80 TL seviyelerine doğru ilerleyebileceğini ve bu durumun gram altın üzerinde etkili olabileceğini belirtmiştir. Altın: Geçer, jeopolitik risklerin altın fiyatlarını artırabileceğini ve ons altının 5000 dolara, gram altının ise 10.000 TL seviyelerine çıkabileceğini öngörmüştür. Bu tahminler yatırım tavsiyesi olarak değerlendirilmemelidir.

Dış basında Türkiye'nin önemli görülmesinin bazı nedenleri: Stratejik konum: Türkiye, iki kıtayı birbirine bağlayan, Rusya, İran, AB ve Orta Doğu ile sınırı olan stratejik bir konumda yer alır. Askeri güç: Kara kuvvetleri başta olmak üzere, Ortadoğu'nun en güçlü askeri gücüne sahip ülkelerden biridir. Ekonomik önem: Türkiye'nin ekonomik durumu, özellikle dış borcu nedeniyle Avrupa'yı da etkiler. Dış politika: Türkiye, kendi çıkarlarını önceleyen bir dış politika izleyerek, ABD'den bağımsız yeni ittifaklar kurmaktadır. Güncel olaylar: Türkiye'deki protestolar ve ekonomik gelişmeler, yabancı basın tarafından yakından takip edilmektedir.

Beş deniz havzası, Türkiye'yi çeşitli şekillerde etkiler: Jeopolitik ve jeostratejik konum: Türkiye, bu havzalarda yer alarak Avrupalı, Balkanlı, Karadenizli, Kafkasyalı ve Ortadoğulu özellikler gösterir. Uluslararası ilişkiler: Türkiye, bu havzalardaki ülkeler ve bölgelerle dış politika önceliklerini, hedeflerini ve açılımlarını şekillendirir. Enerji ve ticaret: Karadeniz ve Akdeniz havzaları, uluslararası ulaşım, ticaret ve enerji kaynaklarının çıkarılması ve taşınması açısından önemlidir. Güvenlik: Karadeniz havzasında Rusya'nın revizyonist politikaları, Türkiye'yi doğrudan etkileyen sıcak çatışma alanlarına yol açar. Türkiye, bu havzalardaki gelişmeleri yakından takip ederek, imparatorluk döneminde kontrol ettiği ancak cumhuriyet döneminde uzaklaştığı coğrafyayı anlamalı ve bütünlüğü olan bölgesel politikalar geliştirmelidir.

Türkiye'nin dış politikasındaki bazı çelişkiler şunlardır: NATO üyeliği ve ABD politikaları: Türkiye, NATO üyesi olup ABD'nin politikalarına karşı çıkamamaktadır. Filistin ve NATO desteği: Türkiye, hem Filistin'i destekleme hem de NATO'ya bağlı olma çelişkisi yaşamaktadır. Komşu ülkelerle ilişkiler: Suriye ve Yunanistan gibi komşu ülkelerle tarihsel ve siyasi sorunlar devam etmektedir. Ekonomik ve demokratik yönelim: Türkiye'nin dış politikası, ekonomik gelişim ve demokratik katılım arasındaki dengenin bozulmasıyla çelişkiler içermektedir. Orta Doğu politikaları: Orta Doğu'da tutarlı olmayan ve günübirlik dış politika hamleleri, çelişkili bir görüntü yaratmaktadır.