Jeopolitik

Stratejik Derinlik kitabının temel tezi, Türkiye'nin uluslararası konumunu ve dış politika stratejilerini yeniden tanımlamaktır. Bu teze göre, Türkiye'nin stratejik derinliği, yakın kara, yakın deniz ve yakın kıta bağlantılarıyla yeniden belirlenmeli ve bu derinliğin jeopolitik, jeoekonomik ve jeokültürel boyutları dış politika parametreleri olarak kapsamlı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Türkiye'yi dünyada tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri ile tanırlar. Ayrıca, Türkiye'nin dünyada tanınan bazı özellikleri şunlardır: - Tarım: Kendi kendine yeten nadir ülkelerden biri olması. - Sanayi: Özellikle tekstil olmak üzere birçok sanayi ürününün dış ülkelere ihraç edilmesi. - Turizm: Özellikle deniz-kum-güneş tatili için iyi bir turizm ülkesi olarak görülmesi. - Jeopolitik konum: Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birleştiği bir bölgede bulunması.

Jeopolitik riskin artması, ülkeler arasındaki siyasi gerginlikler, çatışmalar, savaşlar, terör eylemleri, hükümet değişiklikleri gibi uluslararası politik olayların finansal piyasalar ve yatırımlar üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerinin yükselmesi anlamına gelir. Bu tür olaylar: yatırımcıların güvenini sarsabilir; sermaye kaçışına neden olabilir; ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir; finansal piyasalarda dalgalanmalara yol açabilir.

Türkiye'nin özel konumu şu şekilde özetlenebilir: 1. Jeopolitik Konum: Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde bulunur ve bu nedenle bir köprü konumundadır. 2. Sınır Komşuları: Doğuda İran, Irak ve Ermenistan; batıda Yunanistan ve Bulgaristan; güneyde ise Suriye ve Gürcistan ile komşudur. 3. Üç Tarafı Denizlerle Çevrili: Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada ülkesidir ve İstanbul ile Çanakkale boğazlarına sahiptir. 4. Doğal Kaynaklar ve Sanayi: Maden çeşitliliği ve rezervleri bakımından zengin bir ülkedir ve uluslararası enerji yollarının geçiş noktasında önemli bir kavşak durumundadır. 5. Kültürel Çeşitlilik: Farklı kültürlere sahip milletlerin yerleştiği bir mekân olmuş ve İpek ve Baharat yolu gibi ticaret yollarına geçitlik yapmıştır.

Suudi Arabistan, Orta Doğu'da yer alan bir ülkedir. Jeopolitik konumu şu özelliklerle öne çıkar: Sınırları: Yemen, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Kuveyt, Irak, Ürdün ve Suriye ile komşudur; ayrıca İsrail ve Mısır ile de sınırı vardır. Stratejik Önem: Basra Körfezi ve Kızıldeniz ile çevrili olması, ona büyük bir stratejik önem kazandırır. Petrol Rezervleri: Dünya petrol rezervlerinin %16'sına sahip olması, Suudi Arabistan'ın jeopolitiğini belirleyen en önemli unsurlardan biridir. ABD ile İlişki: ABD için vazgeçilmez bir müttefiktir ve iki ülke arasındaki işbirliği, küresel enerji dengeleri açısından da kritik öneme sahiptir.

Petrolün dünya ekonomisindeki rolü şu şekilde özetlenebilir: 1. Enerji Kaynağı: Petrol, dünya genelinde enerji ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan ana kaynaklardan biridir. 2. Endüstriyel Üretim: Kimyasal endüstriler, plastik üretimi, tarım ilaçları ve gübreler gibi birçok sektör, petrol türevlerini hammaddeleri olarak kullanır. 3. Jeopolitik ve Ekonomik Stratejiler: Zengin petrol rezervlerine sahip ülkeler, enerji ihracatı yoluyla büyük gelir elde edebilirler. 4. Ekonomik Dalgalanmalar: Petrol fiyatları, küresel ekonomik istikrarı etkileyen başlıca faktörlerden biridir. 5. Çevresel Etkiler: Fosil yakıtların yanması, atmosferde sera gazlarının birikmesine neden olarak iklim değişikliğine yol açabilir.

Kızıldeniz'in "il" olarak adlandırılmasının nedeni, stratejik ve ekonomik önemidir. Bu deniz, Afrika ile Asya'yı birbirine bağlayan en kısa ve en güvenli ticaret yolu olarak kabul edilir ve dünya petrol ticaretinin önemli bir kısmını taşır. Ayrıca, Süveyş Kanalı üzerinden Avrupa ile Asya arasındaki deniz ticaretini kısaltması, Kızıldeniz'in jeopolitik önemini daha da artırır.

Jeopolitik riskler, siyasi olayların, uluslararası ilişkilerin ve ekonomik politikaların finansal piyasalar ve yatırımlar üzerindeki potansiyel etkilerini ifade eder. İşte bazı ana jeopolitik risk türleri: 1. Siyasi İstikrar: Hükümet değişiklikleri, sivil huzursuzluk veya siyasi şiddet olasılığı. 2. Ekonomik Politikalar: Ticaret tarifeleri veya düzenleyici değişiklikler gibi piyasa koşullarını etkileyebilecek politikalar. 3. Uluslararası İlişkiler: Ülkeler arasındaki ilişkiler, özellikle ticaret anlaşmaları veya askeri ittifaklar. 4. Çatışma Potansiyeli: Çatışmaların veya savaşların olasılığı, bu olaylar piyasaları ve tedarik zincirlerini bozabilir. 5. Ülke Riski: Siyasi rejimler ve ekonomik koşullar da dahil olmak üzere, belirli bir ülkeye özgü riskler. 6. Bölgesel Risk: Orta Doğu veya Güneydoğu Asya gibi daha geniş bir coğrafi alanı kapsayan riskler. 7. Küresel Risk: Pandemiler veya uluslararası ticaret savaşları gibi küresel olaylar. Ayrıca, siber güvenlik tehditleri ve çevresel faktörler de giderek artan bir şekilde jeopolitik risk değerlendirmelerine entegre edilmektedir.

İstanbul'u diğer şehirlerden ayıran bazı özellikler şunlardır: 1. İki Kıtada Yer Alma: İstanbul, hem Avrupa hem de Asya kıtalarında toprak sahibi olan tek şehirdir. 2. Tarihi ve Kültürel Zenginlik: Binlerce yıllık tarihi, Ayasofya, Topkapı Sarayı, Sultanahmet Camii gibi önemli turistik ve tarihi yerleri ile dikkat çeker. 3. Jeopolitik Önem: Boğaz ve Haliç gibi su yolları ile Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlaması, şehrin jeopolitik önemini artırır. 4. Ekonomik ve Ticari Merkez: Türkiye'nin en büyük şehri ve ekonomik açıdan en önemli merkezlerinden biridir. 5. Uluslararası Etkinlikler: Dünya çapında düzenlenen festivaller ve etkinlikler, İstanbul'un kültürel hayatını zenginleştirir.

Afrika Boynuzu'nun önemli olmasının bazı nedenleri: Stratejik konum: Kızıldeniz, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu'na yakınlığı nedeniyle uluslararası ticaret ve deniz yolları açısından kritik bir öneme sahiptir. Enerji kaynakları: Zengin enerji rezervlerine sahip Arap yarımadasına komşudur. Doğal kaynaklar: Bölgede petrol, doğalgaz, altın ve diğer doğal kaynaklar bulunmaktadır. Tatlı su kaynağı: Mavi ve Beyaz Nil kaynakları, Mısır'ın ana su kaynaklarını oluşturur. Askeri üsler: Küresel güçler, bölgedeki stratejik çıkarlarını korumak için askeri üsler kurmaktadır. İç dinamikler: Bölge ülkeleri, hem geniş doğal kaynaklara hem de iç sorunlara sahiptir.

Carl Schmitt'in "Kara ve Deniz" kitabı, insanlık tarihini "kara varlığı" olma kaderi karşısında, denizler üzerinde hakimiyet kurma mücadeleleri üzerinden yeniden yorumlamaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında: - Peloponnes Savaşı'ndan İnebahtı'ya uzanan deniz odaklı jeopolitik bir dünya tarihi; - Büyük İskender'den 16. ve 17. yüzyılda korsanlar halkına dönüşen İngilizler; - Kolonyal mücadeleler ve dünya savaşları; - Mekân kavramının dönüşümü ve insanın mekânsal geleceğine dair sorular. Schmitt, tarihin yanı sıra felsefenin araçlarını da kullanarak, bir gezegen olarak yerküremizin nomosunun "Kara ve Deniz" mücadelesini aşabilecek yeni ölçülere nasıl genişleyebileceğini araştırmaktadır.

Arktika'nın önemli olmasının bazı nedenleri: Enerji kaynakları: Arktika, dünya petrol rezervinin %6'sına, doğalgaz rezervinin ise yaklaşık %25'ine sahiptir. Deniz ulaşımı: Buzulların erimesi, yeni enerji kaynaklarının ortaya çıkmasına ve daha kısa deniz güzergâhlarının oluşmasına olanak tanımaktadır. Doğal zenginlik: Arktika, bakır, kobalt, kurşun, altın, manganez, titanyum, nikel ve çinko gibi metaller ile hidrokarbon yatakları açısından da zengindir. Bilimsel araştırmalar: Arktika, jeolojik ve iklimsel araştırmalar için önemli bir bölgedir. Güvenlik: Buzulların erimesi, bölgedeki çatışma potansiyelini artırmakta ve küresel güvenlik sorunlarına yol açmaktadır.

Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır: 1. Jeopolitik Riskler: Türkiye, birçok çatışma bölgesine yakınlığı nedeniyle jeopolitik risklerle karşı karşıyadır. Bu durum, ekonomik istikrarı ve uluslararası ilişkileri olumsuz etkileyebilir. 2. Doğal Afetler: Ülke, deprem ve diğer doğal afetler açısından riskli bir coğrafyada yer almaktadır. Bu durum, can ve mal kaybına neden olarak ekonomik olarak tehdit oluşturur. 3. Kaynak Rekabeti: Enerji ve su kaynakları için bölgesel rekabet, Türkiye'nin güvenliğini tehdit etmektedir. 4. Göç Sorunları: Türkiye, göç yollarının önemli bir merkezi olması nedeniyle mülteci akınıyla başa çıkmak zorunda kalmaktadır. 5. İklim Değişikliği: Türkiye, iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkeler arasında yer almakta ve bu durum tarım ve su kaynakları üzerinde baskı yaratmaktadır.

Türk Atlantik Konseyi (ATA Türkiye), NATO'nun kamu diplomasisi çerçevesinde faaliyet gösteren ve Türkiye'nin jeopolitik konumunu güçlendirmeyi amaçlayan bir kuruluştur. Görevleri arasında: - Zirveler, konferanslar, seminerler ve çalıştaylar düzenlemek; - Türkiye'nin NATO içindeki menfaatlerini korumak; - Türk tezlerinin NATO üye ve partner ülkeleri tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlamak; - Gençleri uluslararası güvenlik ve dış politika konularında bilgilendirmek (YATA Türkiye aracılığıyla). ATA Türkiye, NATO'nun yanı sıra Türk Dışişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı tarafından da desteklenmektedir.

Migingo Adası, birkaç nedenden dolayı önemlidir: 1. Balıkçılık Merkezi: Ada, Nile perch gibi değerli balık türlerinin bulunduğu zengin sularıyla bir balıkçılık merkezi olarak hizmet vermektedir. 2. Territoryal Tartışma: Kenya ve Uganda arasında uzun süredir devam eden bir sınır anlaşmazlığının merkezindedir. 3. Çevresel Sorunlar: Göl suyunun kirliliği ve aşırı balıkçılık gibi çevresel sorunlar, adanın ekosistemini ve balık popülasyonunu tehdit etmektedir. 4. Mikro-Toplum: Sınırlı alanına rağmen, Migingo Adası, kendi kendine yeten bir topluluk oluşturmuş ve temel hizmetleri sunan çeşitli işletmelerle donatılmıştır.

Selçuk Geçer'e göre dolar ve altının düşmesinin nedenleri şunlardır: 1. Jeopolitik riskler: Orta Doğu'daki gerilimlerin azalması, altın fiyatlarının düşmesine neden olabilir. 2. Faiz artışları: Ekonomi ile ilgili rakamlarda bozulmalar ve faiz artırımları konuşulmaya başlanması, altının geri çekilmesine yol açabilir. 3. Küresel belirsizlikler: OECD ve Dünya Bankası gibi kuruluşların raporlarına göre, küresel belirsizliklerin artması ve güvenli liman arayışının azalması, altın ve dolar fiyatlarını etkileyebilir. 4. Türkiye ekonomisi: Türkiye'de uygulanan ekonomi politikalarının dar gelirli kesimleri, üreticileri ve ihracatçıları olumsuz etkilemesi, doların değer kaybetmesine katkıda bulunabilir.

Dış basında Türkiye'nin önemli olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Jeopolitik Konum: Türkiye, Ortadoğu, Kafkaslar ve Balkanlar gibi stratejik bölgelerde yer alması nedeniyle jeopolitik açıdan önemli bir konuma sahiptir. 2. Ekonomik ve Politik Güç: Türkiye'nin ekonomik ve politik gücü, bölgesel ve küresel ilişkilerde etkin olmasını sağlar. 3. Uluslararası İlişkiler: Türkiye'nin, ABD, Rusya ve Avrupa Birliği gibi önemli güçlerle olan ilişkileri ve bu ülkelerle yürüttüğü işbirlikleri, dış basında geniş yer bulur. 4. İnsani Yardımlar: Türkiye'nin, özellikle Suriye'deki iç savaş sonrası milyonlarca mülteciye ev sahipliği yapması, insani yardımlardaki rolü nedeniyle uluslararası toplumda önemli bir yere sahip olmasını sağlar. 5. Kültürel ve Turistik Değerler: Türkiye'nin tarihi ve kültürel zenginlikleri, doğal güzellikleri ve turistik destinasyonları, dış basında sıkça vurgulanır ve ülkenin tanıtımına katkı sağlar.

Beş deniz havzası, Türkiye'yi çeşitli şekillerde etkiler: 1. İklim Değişikliği: Türkiye, Akdeniz havzasında yer aldığı için iklim değişikliğinden en çok etkilenecek bölgeler arasında kabul edilir. 2. Tarım ve Gıda Güvenliği: Artan sıcaklık ve yağış düzensizlikleri, tarım üretimini olumsuz etkileyerek gıda arzında daralmaya yol açar. 3. Su Kaynakları: Havzalardaki su varlığı, iklim değişikliği nedeniyle azalabilir. 4. Jeopolitik Önem: Beş deniz havzası, Türkiye'nin stratejik konumunu daha da önemli hale getirir ve sınıraşan su kaynakları konusunda yeni zorluklar ve fırsatlar sunar.

Grönland'ın satılmama nedenleri çeşitli tarihsel, kültürel, ekonomik ve jeopolitik faktörlerden kaynaklanmaktadır: 1. Tarihsel ve Kültürel Bağlar: Grönland, 18. yüzyılın başlarından beri Danimarka Krallığı'nın bir parçası olup, Danimarka halkı için önemli bir kültürel ve tarihi değere sahiptir. 2. Özerklik ve Kendi Kaderini Tayin Hakkı: Grönland, kendi kendini yöneten bir bölgedir ve halkın büyük bir kısmı bağımsızlık ve daha fazla özerklik arayışındadır. 3. Ekonomik Kaynaklar: Grönland, mineraller, petrol ve gaz gibi geniş doğal kaynaklara sahiptir, ancak bu kaynakların çıkarılması ve ihraç edilmesi büyük yatırımlar gerektirecektir. 4. Jeopolitik Önem: Grönland, Kuzey Kutbu bölgesindeki stratejik konumu nedeniyle jeopolitik açıdan önemlidir ve Danimarka, bölgedeki çıkarlarını korumak istemektedir. 5. Çevresel Duyarlılık: Adanın benzersiz ekosistemi ve küresel deniz seviyelerinin düzenlenmesindeki rolü, çevresel koruma endişelerini artırmaktadır.

Türkiye'nin dış politikasında çelişkiler şu şekilde sıralanabilir: 1. Terörle Mücadele Politikaları: Türkiye, hem Suriye hükümetine karşı bir duruş sergilerken hem de PYD'yi hedef aldığını ifade etmektedir. 2. Jeopolitik Çıkarlar ve Stratejik Yaklaşımlar: Türkiye'nin jeopolitik konumu, onu hem stratejik bir konuma taşırken hem de güvenlik açısından daha hassas ve kırılgan yapmaktadır. 3. Yumuşak Güç ve Hard Power Tartışmaları: Türkiye, bazen yumuşak güç merkezli bir politika izlerken, bazen de hard power unsurlarını devreye sokmaktadır. 4. Tarihsel ve İdeolojik Eğilimler: AK Parti döneminde, "yeni Osmanlıcılık" gibi ideolojik yaklaşımlar benimsenmiş, ancak bu politikalar demokratik laik çizgiden sapmalara yol açmıştır.