Jeopolitik

Almanya'nın savunma harcamalarını artırmasının bazı nedenleri: Rusya'nın Ukrayna'daki kazanımları ve Avrupa'nın güvenlik endişeleri. NATO'nun, ülkelerin savunma harcamalarını GSYH'nin %2'si seviyesine çıkarma hedefi. Tarihsel nedenler ve 2009 küresel borç krizi. Altyapı yatırımları ve "borç freni" uygulamasının kaldırılması. Almanya, 2029 yılına kadar savunma harcamalarını %70 artırarak 162 milyar avroya çıkarmayı planlıyor.

1914'te dünya haritası, Avrupa ve Asya'da büyük imparatorlukların egemenliği altında olan bir yapıyı yansıtıyordu. Osmanlı İmparatorluğu, modern Türkiye'nin yanı sıra Arap Yarımadası ve Mezopotamya'ya kadar uzanıyordu. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, günümüzde İtalya, Slovenya, Hırvatistan ve Ukrayna gibi ülkelerin bulunduğu bir bölgede hüküm sürüyordu. Britanya İmparatorluğu, diğer Avrupa ülkelerinden daha geniş bir alana yayılarak, tüm kıtalarda toprak sahibi idi. Fransa, sömürge topraklarını Afrika ve Güneydoğu Asya'da yoğunlaştırmıştı. Almanya, Afrika'da Burundi, Rwanda, Tanzanya ve Namibya gibi bölgeleri talep etmişti. Ayrıca, ABD, Filipinler ve Guam'ı kontrol ediyordu. 1914 dünya haritasına şu sitelerden ulaşılabilir: historicalmapchart.net; nationalgeographic.com; commons.wikimedia.org.

TÜSİAD Küresel Siyaset Forumu Makale Dizisi No: 7 - “21. Yüzyılı Kazanmak”: Güç Geçişleri Döneminde Küresel Güney ve Türkiye başlıklı makale, Doç. Dr. Mustafa Kutlay tarafından yazılmıştır. Makalede ele alınan konular şunlardır: 1. Küresel Güney'in Stratejik Otonomi Arayışı: ABD ve Çin'in küresel hegemonyasına karşı, Küresel Güney ülkeleri kendi otonomilerini inşa etmek için "çoklu ittifaklar" kurmak istiyor. 2. Türkiye'nin Jeopolitik Konumu: Türkiye, jeopolitik konumu nedeniyle bu gelişmelerin merkezinde yer alıyor ve Batı ile ilişkilerini yeniden düzenlemesi gerekiyor. 3. Ekonomik Güvenlik ve Sanayi Politikası: Türkiye'nin, ekonomik güvenliğini sağlamak için iyi kurgulanmış bir sanayi politikasına ihtiyacı var. Makale, 3 Aralık 2024 tarihinde TÜSİAD tarafından düzenlenen bir webinarda sunulmuştur.

Kızıldeniz, harita üzerinde önemli bir yere sahiptir çünkü: 1. Stratejik Konum: Afrika ile Asya arasında yer alması ve Süveyş Kanalı'na yakınlığı nedeniyle uluslararası ticaret için kritik bir geçiş noktasıdır. 2. Petrol Ticareti: Dünya petrol tüketiminin yaklaşık beşte birinin bu bölgeden geçmesi, Kızıldeniz'in enerji güvenliği açısından önemini artırır. 3. Askeri Üsler: ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İsrail gibi büyük güçlerin askeri üslere sahip olmak istemesi, bölgenin jeopolitik önemini gösterir. 4. Husi Saldırıları: Yemen'deki Husilerin İsrail'e giden gemilere yönelik saldırıları, Kızıldeniz'in güvenliğini ve ticaret akışını etkilemiştir.

Ocak ayında tüketici güveninin düşmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Mevsimsel faktörler ve fiyat artışları: Tüketim eğilimindeki azalma, mevsimsel etkiler ve yükselen fiyatlar nedeniyle gerçekleşmiştir. 2. Jeopolitik ve politik belirsizlikler: Artan jeopolitik ve politik belirsizlikler de tüketici güveninin düşmesine katkıda bulunmuştur. 3. Dayanıklı tüketim mallarına olan talebin azalması: Bloomberg HT tüketim eğilim endeksi, dayanıklı tüketim malları, otomobiller ve konut satın almak için mevcut dönemin uygunluğunu ölçerken keskin bir düşüş göstermiştir.

Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrili olmasının sonuçları şunlardır: 1. Turizm: Deniz turizmi gelişmiştir ve ülke ekonomisine önemli miktarda döviz girdisi sağlar. 2. İklim: Denizlerin iklim üzerinde olumlu etkileri vardır, bu da ürün çeşitliliğini artırır. 3. Balıkçılık: Balıkçılık faaliyetleri yaygındır ve deniz mahsullerinin tüketimi artar. 4. Ulaşım ve Ticaret: İstanbul ve Çanakkale boğazları, deniz ulaşımının önemli noktalarıdır ve bu durum jeopolitik ve stratejik avantajlar sağlar. 5. Enerji: Denizler, enerji kaynakları açısından da önemlidir ve büyük enerji şirketleri tarafından araştırılmaktadır.

2016 yılında borsanın düşmesine neden olan bazı faktörler şunlardır: Siyasi riskler: 15 Temmuz darbe girişimi ve Suudi Arabistan ile İran arasındaki gerilim gibi olaylar jeopolitik risk algısını artırmıştır. Ekonomik daralma: 2016 yılında Türkiye'de var olan ekonomik daralmanın etkileri görülmüştür. Döviz ve faiz hareketleri: TL'de yaşanan oynaklık ve yabancı yatırımcıların TL pozisyonlarını kapamak için ellerindeki hisse senedi ve bonoları satmaları borsanın düşmesine neden olmuştur. Küresel piyasalar: Çin'deki ekonomik yavaşlama ve küresel piyasalardaki olumsuz seyir de Borsa İstanbul'u etkilemiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda İstanbul, 1453 yılında fethedildikten sonra merkezî bir eyalet olarak kabul edildi. Bunun nedenleri şunlardır: 1. Stratejik Konum: İstanbul, jeopolitik konumu sayesinde üç kıtada etkin rol oynayan bir merkez hâline geldi. 2. Yönetim İhtiyacı: Fethedilen toprakların yönetimi için eyalet sistemi kuruldu ve İstanbul da bu sistemin bir parçası oldu. 3. Ekonomik ve Kültürel Önem: Şehrin yeniden imarı, ticaretin canlandırılması ve bilimsel hayatın düzenlenmesi gibi faaliyetlerle İstanbul, imparatorluğun ekonomik ve kültürel açıdan en önemli şehirlerinden biri oldu.

Ortadoğu jeopolitiğinin temelleri şu şekilde özetlenebilir: 1. Coğrafi Konum: Ortadoğu, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birleştiği merkezî bir noktada yer alır ve bu nedenle jeostratejik bir öneme sahiptir. 2. Yeraltı Kaynakları: Bölge, dünya petrol rezervlerinin %48'ine ve doğal gaz rezervlerinin %38'ine sahiptir, bu da onu enerji kaynakları açısından kritik bir bölge yapar. 3. Tarihsel ve Kültürel Zenginlik: İlk tarım faaliyetleri, ilk yazı ve ilk dinler bu bölgede ortaya çıkmış ve dünyaya yayılmıştır. Bu nedenle, bölgenin tarihi ve kültürel mirası jeopolitik önemini artırmıştır. 4. Uluslararası Rekabet: Soğuk Savaş döneminden itibaren, ABD, Sovyetler Birliği, Avrupa ülkeleri ve diğer küresel aktörler, Ortadoğu'da nüfuz mücadelesi vermişlerdir. 5. Güncel Dinamikler: Günümüzde, yeşil enerjiye geçiş çabaları ve yeni ticaret yollarının oluşturulması, Ortadoğu'nun jeopolitik önemini yeniden şekillendirmektedir.

Tiflis, çeşitli nedenlerden dolayı önemlidir: 1. Jeopolitik Konum: Avrupa ile Asya'yı birbirine bağlayan konumu ve tarihi İpek Yolu'na yakınlığı, Tiflis'i stratejik bir nokta haline getirir. 2. Kültürel Çeşitlilik: Şehir, tarih boyunca Pers, Bizans, Arap, Moğol, Osmanlı ve Rus imparatorluklarının etkisi altında kalmış, bu da onun zengin ve çeşitli bir kültürel yapıya sahip olmasını sağlamıştır. 3. Ekonomik Merkez: Tiflis, Gürcistan'ın ekonomik kalbi olarak kabul edilir ve hizmetler, ticaret ve sanayi odaklı bir ekonomiye sahiptir. 4. Enerji Projeleri: Şehir, Baku-Tiflis-Ceyhan boru hattı gibi büyük enerji projelerinde önemli bir rol oynamaktadır. 5. Turizm: Tiflis, tarihi ve kültürel mirası, modern mimarisi ve geleneksel Gürcü mutfağı ile önemli bir turizm merkezidir.

Daskyleion Antik Kenti, tarihsel ve coğrafi önemi nedeniyle oldukça önemlidir: 1. Tarihsel Miras: Kentin geçmişi M.Ö. 3. binyıla kadar uzanır ve Lidya Kralı Gyges’in babası Daskylos’tan adını alır. 2. Çok Kültürlü Yapı: Pers, Lidya, Frig ve Helen etkilerinin yanı sıra Zerdüşt inancının da etkili olduğu çok kültürlü bir yapıya sahiptir. 3. Jeopolitik Konum: Manyas Gölü’nün güney kıyısında, verimli bir ovaya hâkim bir tepe üzerinde yer alması, kara yolları ve göl yoluyla ticaret güzergâhlarına hâkim olmasını sağlamıştır. 4. Kazı Çalışmaları: 1950’li yıllardan beri yapılan kazılar, Anadolu’nun kültürel mozaiğine yeni parçalar eklemekte ve geçmişin izlerini günümüze taşımaktadır.

Türkiye'de küreselleşmenin siyasal etkileri şunlardır: 1. Siyasi Güç ve Yönetim: Küreselleşme, siyasi güç ve otoritenin ulus devletten çok aktörlü bir yapıya dönüşmesine yol açmıştır. 2. Demokratikleşme ve Yönetişim: Küreselleşme, şeffaflık, hesap verebilirlik ve katılım gibi demokratik yönetim ilkelerinin yerleşimini hızlandırmıştır. 3. Uluslararası İşbirliği: Türkiye, küreselleşme sürecinde bölgesel ve uluslararası işbirliğinde öncü rol üstlenmiş, terörizmle mücadele, silahların kontrolü, yasadışı göç ve uyuşturucu ticareti gibi konularda uluslararası topluma katkıda bulunmuştur. 4. Jeopolitik Konum: Türkiye'nin jeostratejik konumu, onu küresel istikrarın sağlanmasında önemli bir aktör yapmış, bu da bölgesel ve uluslararası siyasette etkin bir rol oynamasını sağlamıştır.

Suriye'deki altın fiyatlarının yüksek olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Jeopolitik riskler: Suriye'deki siyasi belirsizlikler ve istikrarsızlık, yatırımcıları güvenli liman olarak görülen altına yönlendirmektedir. 2. Merkez bankalarının alımları: Çin Merkez Bankası'nın yedi ay sonra ilk kez altın alımına başlaması, piyasada altın talebini artırmıştır. 3. Ekonomik belirsizlikler: Küresel ekonomik riskler ve doların değerindeki dalgalanmalar da altın fiyatlarını yukarı çekmektedir.

Kiel Kanalı, birkaç önemli nedenden dolayı önemlidir: 1. Ticaret Yolu: Avrupa'nın en önemli ticari ve nakliye rotalarından biridir. 2. Zaman ve Maliyet Tasarrufu: Kanalın kullanılması, nakliye sürelerini ve yakıt tüketimini azaltarak maliyet tasarrufu sağlar. 3. Jeopolitik Önem: Bölgesel ekonomik ilişkileri ve ticaret dinamiklerini etkiler. 4. İstihdam: Kanalın çevresindeki bölgelerde birçok iş fırsatı yaratır ve yerel ekonomiyi destekler.

Guillaume Pitron'un "Nadir Metaller Savaşı" kitabı, nadir toprak elementlerinin (NTE) geçmişten günümüze kullanım sürecini ve bu elementlerin dünya ülkeleri için önemini ele almaktadır. Kitapta anlatılan konular arasında: - NTE'lerin jeopolitik, ekonomik, çevresel ve toplumsal etkileri; - NTE'lerin çıkarılması ve işlenmesinin çevreye olan zararları; - Çin başta olmak üzere dünya ülkelerinin NTE'lere bakışı ve kaynaklar üzerindeki ticaret savaşları. Yazar, Uzak Doğu'dan Amerika'ya kadar geniş bir alanda saha incelemeleri yapmış ve uzmanlarla görüşmeler gerçekleştirerek bu senaryoları ortaya koymuştur.