Jeoloji

Depremlerin belirli bir yılda daha sık olacağı yönünde kesin bir bilgi yoktur. Ancak, bazı kaynaklar 2025 yılında deprem aktivitesinin yüksek olabileceğini öngörmektedir. Ayrıca, depremlerin ilkbahar mevsiminde daha sık meydana geldiği istatistiksel olarak belirlenmiştir.

Dinar'da sık sık deprem olmasının nedeni, bölgenin tektonik açıdan çok duyarlı bir alanda bulunmasıdır. Bu bölge, Alp-Himalaya kuşağında yer almakta olup, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası'na göre 1. derecede deprem riski taşıyan bir alanda bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, yer altındaki karstik boşlukların etkisi de depremlerin şiddetini ve yıkıcılığını artırabilmektedir.

Vezüv Yanardağı'nın toplam 200 kez patladığı tahmin edilmektedir.

Göller, oluşum şekillerine göre iki ana gruba ayrılır: doğal göller ve yapay göller. Doğal göller ise kendi içinde beş çeşide ayrılır: 1. Tektonik Göller: Yer kabuğundaki hareketlenmeler sonucu oluşan çanakların su toplamasıyla meydana gelir. 2. Karstik Göller: Kalkerli arazinin eriyip çukur hale gelerek su toplamasıyla oluşur. 3. Volkanik Göller: Sönmüş vaziyetteki volkanların tepelerindeki krater çukurlarında su birikmesiyle oluşur. 4. Buzul Gölleri: Dağ zirvelerinde buzulların aşındırması neticesinde meydana gelen çukurların su biriktirmesiyle oluşur. 5. Set Gölleri: Çukurluk bir alanın önünün doğal yollarla kapanması ve su birikmesiyle oluşur.

4. Jeolojik Zamanın (Kuaterner) Özellikleri: İnsanın Ortaya Çıkışı: Günümüzden 2 milyon yıl önce başlamış ve halen sürmektedir. Buzul Çağı: Buzul ve buzul sonrası çağlar yaşanmıştır. Coğrafi Değişiklikler: Egeid karası çökerek Ege Denizi oluşmuş, İstanbul ve Çanakkale boğazları meydana gelmiştir. Dağ Oluşumu: Kıbrıs Adası ve İskenderun Körfezi oluşmuştur. Çeşitli Olaylar: Karadeniz göl olmaktan çıkmış, deniz haline gelmiş ve çeşitli dağlar oluşmuştur. 4. jeolojik zaman, Kuvaterner olarak da adlandırılır.

Akkaya Mağarası'nda su, yer altından akan suların oluşturduğu travertenler nedeniyle bulunmaktadır. Akkaya Travertenleri'nde, yer altından çıkan 20 derece üzeri sıcaklıktaki zengin mineralli su, karbon gazını uçurarak geride kireç bırakmaktadır.

Jeolojik devirler dört ana döneme ayrılır: 1. İlkel Zaman (Prekambriyen). 2. Birinci Zaman (Paleozoik). 3. İkinci Zaman (Mesozoik). 4. Üçüncü Zaman (Tersiyer).

İç kuvvetlerin oluşturduğu yer şekilleri şunlardır: 1. Tektonik Kuvvetler: - Kıvrım Dağları ve Kırık Dağlar: Levhaların birbirine yaklaşması veya kırılması sonucu oluşur. - Fay Hatları: Yer kabuğunda meydana gelen kırılmalar ve hareketler sonucu oluşan yer şekilleridir. 2. Volkanik Kuvvetler: - Volkanik Dağlar ve Kraterler: Magma ve lavların yeryüzüne çıkmasıyla oluşur. - Lav Akıntıları: Volkanik faaliyetlerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. 3. Depremler: - Fay Ovaları: Depremler sırasında oluşan çöküntü alanlarıdır. Bu kuvvetler ayrıca epirojenez (kıta oluşumu) ve transgresyon (deniz ilerlemesi) gibi daha geniş ölçekli yer şekillerinin oluşumuna da katkıda bulunur.

Depremler en çok Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Fay Hattı üzerinde meydana gelir.

Buzul Çağı, farklı dönemlerde başlamış ve bitmiştir: 1. İlk büyük buzullaşma, Prekambriyen, Kambriyen ve Permiyen-Karbonifer dönemlerinde gerçekleşmiştir. 2. Son Buzul Çağı, yaklaşık 110.000 yıl önce başlamış ve 12.500 yıl önce sona ermiştir. Günümüzde ise "buzul arası" olarak adlandırılan bir dönem yaşanmakta olup, bu dönemin ne zaman biteceği tam olarak bilinmemektedir.

Türkiye'deki 3 çeşit toprak türü şunlardır: 1. Zonal Topraklar: Ana kayanın ayrılması ile oluşur ve bitki örtüsü ile iklim bu toprağın oluşması için önemlidir. Kendi içinde çeşitli türleri vardır: - Terra Rossa Toprakları: Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde kireç taşlarıyla kaplı alanlarda oluşur. - Kahverengi Orman Toprakları: Özellikle Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinin geniş yapraklı ormanlarla kaplı alanlarında gelişir. 2. Azonal Topraklar: Erozyona bağlı olarak oluşmuş, bulundukları bölgenin iklimini tam olarak yansıtmayan topraklardır. Örnekler: - Alüvyal Topraklar: Akarsu ve sel sularının biriktirdiği kum, mil, kil ve çakıl gibi malzemelerden oluşur. - Lös Topraklar: Rüzgar etkisiyle oluşur. 3. İntrazonal Topraklar: Taşınmış topraklarda denir ve akarsular yoluyla taşınan minerallerin birikmesi sonucu oluşur. Örnekler: - Vertisoller: Tarım yapmak için minerali bol, oldukça elverişli toprak türüdür.

Himalaya Dağları, iki kıtasal levhanın çarpışması sonucu oluşmuştur: Hindistan levhası ve Asya levhası.

Himalayalar'ın bu kadar yüksek olmasının nedeni, Hint ve Asya tektonik levhalarının çarpışması sonucu oluşmasıdır.

Yunanistan'da meydana gelen depremler, Türkiye'yi etkileyebilir. Bu durum, özellikle Ege Denizi'nde, iki ülke kıyılarına yakın bölgelerde yaşanan depremler için geçerlidir. Olası etkiler arasında tsunami riski de bulunmaktadır. Bu tür doğal afetler karşısında, her iki ülkenin de afet önleme ve müdahale planlarını güncel tutması önemlidir.

Sincan ve Aksu bölgeleri, aktif fay hatları üzerinde yer almaktadır. AFAD ve MTA'nın verilerine göre, Türkiye genelinde 485 aktif fay hattı bulunmaktadır ve bu hatlar 45 il ile 110 ilçeyi etkilemektedir.

Depremler genellikle 1 ila 90 saniye arasında sürer. Depremlerin nedenleri ise yer kabuğundaki kırılmalardır ve bu kırılmalar beş farklı yöntemle ölçülür: 1. Richter ölçeği metodu. 2. Kandilli Rasathanesi'nin en güvenilir yöntem olarak tanımladığı moment büyüklüğü. 3. Süreye bağlı büyüklük. 4. Yüzey dalgası büyüklüğü. 5. Cisim dalgası büyüklüğü. Depremler, tektonik, volkanik ve çöküntü adı verilen üç farklı sınıfa ayrılır.

Polye ve uval arasındaki temel fark, büyüklükleridir. - Polye, karstik çözünmenin devam etmesiyle genişleyen ve çapları kilometreleri bulan en büyük karstik aşınım şeklidir. - Uvala ise dolinlerin büyüyerek birleşmesiyle oluşan daha büyük şekillerdir, çapları 1-2 km genişliğindedir.

Kıtaların oluşumu, yerkabuğunun altındaki magmanın hareketi ve levha hareketleri sonucu gerçekleşmiştir. Süreç şu şekilde özetlenebilir: 1. Theia Çarpışması: Yaklaşık 4,5 milyar yıl önce, Theia isimli bir cismin Dünya'ya çarpması sonucu yerkabuğu erimiş ve yeni bir dünya oluşmuştur. 2. Bazalt ve Granit Oluşumu: Yüksek ısı ve basınca maruz kalan krater kayaçlar başkalaşım yaşayarak granit ve bazalta dönüşmüştür. 3. Okyanusların Oluşumu: Dünyaya çarpan cismin taşıdığı su ve volkanlardan püsküren su buharı, bazalt ile karışarak kayaların ve ardından toprağın, yani kıtaların oluşmasını sağlamıştır. 4. Pangea'nın Parçalanması: Yaklaşık 250 milyon yıl önce, tüm kıtaların tek bir kıta (Pangea) halinde olduğu dönem, üç evre sonucunda kıtaların birbirinden ayrılması ve uzaklaşmasıyla sona ermiştir.

Dünyanın en büyük kalderası, Endonezya'da bulunan Toba Gölü'dür.

Peneplene en yakın yeryüzü şekli plato olarak kabul edilir.