Jeofizik

Çizgisel hız, dünyanın şekli ve enlem (paralel) üzerinde birim zaman içinde yaşanan yer değiştirme hızına bağlıdır. Ayrıca, çizgisel hızın bağlı olduğu diğer faktörler şunlardır: Ekvator'dan kutuplara gidildikçe azalır. Sürekli rüzgârlar çizgisel hıza bağlı olarak sapmaya uğrar.

Sismik kırılma etütleri pozu, sismik kırılma yöntemiyle yapılan jeofizik araştırmaların bir parçasıdır. Sismik kırılma yöntemi, zemine gönderilen ses dalgalarının kırılma özelliklerinin incelenmesine dayanır ve aşağıdaki alanlarda kullanılır: - Zeminlere ait mühendislik parametrelerinin bulunması. - Yerleşim bölgelerindeki sismik risk ve depremsellik çalışmaları. - Gömülü fayların ve heyelan sınırlarının araştırılması. - Yeraltı suyu geometri, derinlik ve sınır tespitleri. - Arkeojeofizik çalışmalar. Bu etütler, genellikle ASTM D5777-00 gibi uluslararası kabul görmüş standartlara göre yapılır.

Denizlerin karalardan daha yavaş ısınmasının nedeni, ısı kapasitelerinin daha yüksek olmasıdır. Ayrıca, güneş ışınları suya daha derine nüfuz eder ve enerjiyi daha eşit bir şekilde dağıtır, bu da daha büyük bir hacimdeki suyun daha yavaş bir hızda ısınması anlamına gelir.

Dünyanın küresel şeklinin sonuçları ile ilgili test soruları şunlar olabilir: 1. Güneş ışınlarının yere düşüş açısı ekvatordan kutuplara doğru nasıl değişir? - A) Artar - B) Azalır - C) Aynı kalır 2. Sıcaklık dağılışı nasıl etkilenir? - A) Ekvatordan kutuplara doğru sıcaklık artar - B) Ekvatordan kutuplara doğru sıcaklık düşer - C) Sıcaklık her yerde aynı kalır 3. Bitki ve hayvan türlerinin dağılışı nasıl farklılık gösterir? - A) Ekvatorda daha fazla çeşit, kutuplarda daha az çeşit - B) Kutuplarda daha fazla çeşit, ekvatorda daha az çeşit - C) Her yerde aynı tür bulunur 4. Denizlerdeki su sıcaklığı, buharlaşma ve tuzluluk oranı nasıl değişir? - A) Kutuplara gidildikçe artar - B) Kutuplara gidildikçe azalır - C) Her yerde aynı kalır 5. Yer çekimi en fazla nerede olur? - A) Ekvatorda - B) Kutuplarda - C) Deniz seviyesinde

Yerin dibindeki basınç, deniz seviyesinde atmosfer basıncı olan 1 atmosfer (atm) olarak kabul edilir.

Mezosferin özellikleri şunlardır: 1. Konum ve Yükseklik: Mezosfer, atmosferin stratosfer ile termosfer arasında yer alır ve yükseklik aralığı yaklaşık 50 ila 85 kilometredir. 2. Sıcaklık: Mezosfer, atmosferin en soğuk kısmını içerir, ortalama sıcaklık -80°C ile -90°C arasında değişir. 3. Gaz Bileşimi: Mezosferdeki gaz yoğunluğu, üstündeki termosferden daha yüksektir, ancak hala oldukça incedir. 4. Fiziksel Olaylar: Mezosfer, meteorların atmosfere girip yanmaya başladığı bölgedir ve bu nedenle "meteor yakan bölge" olarak da adlandırılır. 5. Radyo Dalgaları: Mezosfer, iyonosfer adı verilen ve radyo dalgalarının yeryüzünden uzaklaştırılmasını sağlayan bir bölümü içerir.

Gezegenimiz Dünya'nın bazı özellikleri şunlardır: 1. Şekil: Dünya, yassı bir küre şeklindedir. 2. Su Kapsama: Dünya yüzeyinin yaklaşık %70'i suyla kaplıdır ve bu suyun büyük bir kısmı okyanuslarda tuzlu su olarak bulunur. 3. Atmosfer: Dünya'nın atmosferi, ağırlıklı olarak azot ve oksijen gazlarından oluşur. 4. Tek Tane: Dünya, evrende yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. 5. Uydu: Dünya'nın tek doğal uydusu Ay'dır. 6. Tektonik Levhalar: Dünya, aktif tektonik levhaların bulunduğu bir gezegendir. 7. Manyetik Alan: Dünya'nın manyetik alanı, Güneş'ten gelen zararlı ışınlara karşı koruyucu bir kalkan görevi görür. 8. Dönme ve Dolanma: Dünya, kendi ekseni etrafında 24 saatte döner ve Güneş etrafında 365 gün dolanır.

Deprem bölgeleri, oluşum nedenlerine göre üç ana gruba ayrılır: 1. Göçme Depremler: Yer altındaki mağara, tünel vb. boşlukların tavanlarının çökmesiyle gerçekleşir. 2. Volkanik Depremler: Aktif volkanların çevresinde, volkanik patlama sırasında, öncesinde ve sonrasında meydana gelir. 3. Tektonik Depremler: Levha hareketleri sonucunda sıkışan katmanlarda biriken enerjinin aniden serbest kalmasıyla oluşur.

Kutuplar ve ekvator arasındaki temel farklar şunlardır: 1. İklim: Kutuplarda yazlar çok kısa, kışlar ise çok uzundur ve sıcaklıklar -60 dereceye kadar düşebilir. 2. Gün Uzunluğu: Ekvatorda gece ve gündüz süreleri birbirine eşitken, kutuplarda bu fark daha belirgindir. 3. Güneş Işınları: Güneş ışınları ekvatora dik açıyla düşerken, kutuplara eğik açıyla gelir, bu da ekvatorun daha fazla ısınmasına neden olur. 4. Yer Çekimi: Kutuplar, Dünya'nın merkezine daha yakın olduğu için yer çekimi ekvatordan daha fazladır. 5. Harita Çizimleri: Dünya'nın geoit şekli nedeniyle, ekvatordan kutuplara gidildikçe paralel boyları ve meridyenler arası mesafe azalır.

Arkeolojide toprak altının tespit edilmesi için kullanılan bazı yöntemler şunlardır: Yüzey Araştırması: Ekip, kazıya başlamadan önce yüzeyde görülen kalıntılara ve eserlere göre bir ön değerlendirme yapar. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS): Bölgenin topografik ve coğrafi verileri analiz edilerek olası kazı alanları belirlenir. Jeofizik Yöntemler: Yer radarı (Ground Penetrating Radar - GPR) gibi teknolojiler, mezar, bina temelleri gibi yapıları tespit eder. Uzaktan Algılama: Lidar teknolojisi ve uydu görüntüleri kullanılarak toprağın altındaki yapılar belirlenir. Yer Altı Görüntüleme Dedektörleri: Metal dedektörleri ve magnetometreler gibi cihazlar, toprak altındaki metal nesneleri ve diğer kalıntıları tespit eder. Bu yöntemler, arkeolojik çalışmaların daha hızlı ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlar.

En önemli 8 okyanus akıntısı ve etkiledikleri bölgeler şunlardır: 1. Gulf Stream: Orta Amerika'dan Avrupa'ya doğru uzanır, Kuzeybatı Avrupa'yı ısıtır. 2. Alaska: Pasifik Okyanusu'nun kuzeydoğusunda, saatin ters yönünde bir daire çizer. 3. Kanarya: Afrika'nın batısından Ekvator'a doğru hareket eder. 4. Kaliforniya: Britanya Kolombiyası'ndan Kaliforniya'nın kuzeyine doğru hareket eder. 5. Humboldt (Peru): Şili'den Peru'ya doğru hareket eder, gelişmiş bir ekosisteme ev sahipliği yapar. 6. Brezilya: Brezilya kıyıları boyunca güneye doğru gider ve Falkland Adaları'ndaki akıntı ile birleşir. 7. Benguela: Kap Bölgesi'nden kuzeye doğru hareket eder, kıyı boyunca zengin bir biyoçeşitlilik görülür. 8. Doğu Avustralya: Tasman Denizi'nden Büyük Set Resifi'ne doğru gider.

PSTM demiryolu bağlamında iki farklı anlama gelebilir: 1. Pre-Stack Time Migration (PSTM): Bu, sismik veri işlemede kullanılan bir jeofizik yöntemdir ve alt yüzey görüntülerinin doğruluğunu artırmak için ön yığın verilerini işler. 2. Pelan Strategik Teknologi Maklumat (PSTM): Bu, Malay dilinde "Bilgi Teknolojisi Stratejik Planı" anlamına gelir.

Dünyanın en güçlü akıntıları arasında Antarktik Kutup Akıntısı öne çıkmaktadır. Diğer güçlü akıntılar ise şunlardır: 1. Gulf Stream: Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kıyısı boyunca uzanan ve Amazon Nehri'nden yaklaşık 300 kat daha hızlı akan bir akıntıdır. 2. Kuroshio Akıntısı: Japonya yakınlarında bulunan bir akıntıdır.

Ay'ın demirden bir çekirdeğe sahip olmasının nedeni, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce Mars büyüklüğündeki bir gök cisminin Dünya'ya çarpması sonucu açığa çıkan parçaların bir araya gelmesiyle oluşmuş olmasıdır. Ayrıca, Ay'ın çekirdeğinin katı benzeri bir yapıda olduğu ve bu yapının Dünya'nın çekirdeğine oldukça benzediği belirtilmektedir. Bu bilgiler, Apollo görevlerinden elde edilen sismik veriler ve çeşitli modellemeler sayesinde ortaya konmuştur.

Dünya'nın merkezindeki iç çekirdek sıcaklığının yaklaşık 6000 °C olduğu düşünülmektedir.

İzoterm ve izoplet kavramları benzer ancak farklı anlamlara sahiptir: - İzoterm, eş sıcaklıktaki noktaları birleştiren eğriye denir ve sıcaklık dağılışını gösteren haritalarda kullanılır. - İzoplet ise, eşit yoğunluk ve dağılım değerlerinin birleştirilmesiyle oluşan hatların gösterildiği haritalardır. Bu nedenle, izoterm ve izoplet aynı şeyler değildir.

En iyi jeofizik yöntemi, incelenen duruma ve hedeflere bağlı olarak değişir. Ancak, bazı yaygın ve etkili jeofizik yöntemleri şunlardır: 1. Sismik Yöntemler: Yer altındaki yapıları haritalamak ve sismik riskleri değerlendirmek için kullanılır. 2. Elektriksel ve Elektromanyetik Yöntemler: Yer altındaki elektriksel iletkenlik ve manyetik özellikleri analiz eder. 3. Gravite Yöntemi: Yer yüzeyindeki yerçekimi değişimlerini ölçerek yer altındaki yoğunluk farklarını belirler. 4. Jeoradar (GPR) Yöntemi: Yer altına gönderilen radyo dalgalarının yansımasını inceleyerek zemin yapıları hakkında bilgi verir. 5. Mikrotremör Yöntemi: Zemine hakim olan titreşim periyotlarını tespit eder. Bu yöntemler, inşaat mühendisliği, madencilik, petrol ve doğalgaz aramaları, çevre mühendisliği ve deprem araştırmaları gibi çeşitli alanlarda kullanılır.

Zekin makinesinin (yeraltı görüntüleme cihazı) kaç metre derinliğe inebileceği, cihazın türüne ve özelliklerine bağlıdır: - Elektromanyetik indüksiyon (EMI) cihazları: Genellikle 1-3 metre derinliğe kadar görüntüleme yapabilir. - Ground Penetrating Radar (GPR) cihazları: 10-20 metre derinliğe kadar inebilir. - Elektrorezistivite tomografi (ERT) cihazları: 100 metreyi aşan derinliklere inebilir. Ayrıca, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı gibi özel makineler de 27 kilometre uzunluğunda ve 175 metre derinliğe kadar uzanan tünellerde çalışır.

Solar radyasyonun en yüksek olduğu yer, Güney Amerika'daki Atacama Çölü'ndeki Altiplano platosu olarak belirlenmiştir.

Jeofizik Mühendisleri Odası, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB)'ne bağlıdır.