İpekYolu

Türkistan'ın tarihi ve kültürel önemi şu şekilde özetlenebilir: İpek Yolu üzerinde konumlanma. Tarih boyunca medeniyetlerin beşiği. Manevi merkez. Tarihi eserler. Kültürel çeşitlilik. Turistik değer.

Türkiye, tarihi ve modern ticaret yollarının üzerinde yer almaktadır. Tarihi ticaret yolları: İpek Yolu: Çin'den Anadolu'ya ve Avrupa'ya uzanan önemli bir antik ticaret yoludur. Baharat Yolu: Hindistan'dan Avrupa'ya baharatların taşındığı deniz yolu. Modern ticaret yolları: İstanbul-Bükreş-Budapeşte-Prag Rota: Türkiye'yi Avrupa'nın ticaret merkezleriyle bağlayan bir karayolu. İstanbul-Tiflis-Bakü Rota: Orta Asya ve Kafkasya ile ticareti kolaylaştıran bir karayolu. İstanbul-Athens-Beyrut Rota: Güneydoğu Avrupa ve Ortadoğu ülkelerini birbirine bağlayan bir rota. Türkiye'nin coğrafi konumu, Asya ve Avrupa arasında bir köprü görevi görerek, hem kara hem de deniz yolu ile önemli ticaret yollarının üzerinde yer almasını sağlar.

Osmanlı Devleti, İpek Yolu'nu kontrol altına alan son Türk devletidir. İpek Yolu'nun Osmanlı hakimiyetine girmesi: Fatih Sultan Mehmet döneminde, İstanbul, Amasra, Sinop, Trabzon ve Kırım'ın fethiyle Karadeniz'e bağlanan kollar kontrol altına alındı. II. Bayezid döneminde, Karamanoğulları'na son verilmesi ve Kili ile Akkirman'ın fethi kontrolü güçlendirdi. Yavuz Sultan Selim'in Safevileri yenmesi, yolun Bursa-Tebriz hattını Osmanlı hakimiyetine soktu. Kanuni Sultan Süleyman döneminde, İran seferleri ve Rodos'un fethi kontrolü pekiştirdi. Coğrafi keşifler sonrasında, 15. yüzyıldan itibaren İpek Yolu'nun önemi azalmaya başlamıştır.

İpek Yolu'nun haritası ve güzergahı şu sitelerden görülebilir: milliyet.com.tr. tr.wikipedia.org. İpek Yolu, Çin’den başlayarak Anadolu, Akdeniz ve Avrupa’ya kadar uzanan dünyaca ünlü bir ticaret yoludur. İpek Yolu'nun geçtiği bazı ülkeler: Çin; Moğolistan; Kazakistan; Kırgızistan; Afganistan; Özbekistan; İran; Türkiye. İpek Yolu, Türkiye’de Trabzon, Gümüşhane, Erzurum, Sivas, Tokat, Amasya, Kastamonu, Adapazarı, İzmit, İstanbul gibi şehirlerden geçer.

Bir Kuşak Bir Yol Projesi, Çin'in küreselleşme anlayışını yansıtan, dünya genelinde altyapı yatırımları ile sosyoekonomik gelişmeyi ve küresel bağlantıyı artırmayı hedefleyen bir girişimdir. Çin karakteristiği ile küreselleşmenin bazı unsurları: Ekonomik hedefler: Proje, Çin'in büyüyen ekonomisinin sürdürülebilirliği için yeni pazarlar oluşturmayı amaçlar. Yuan'ın uluslararasılaşması: Projenin, Çin para birimi Yuan'ın küresel ekonomide daha fazla kullanılmasını sağlaması beklenir. Stratejik erişim: Girişim, Çin'e jeopolitik avantajlar sunarak dış politikalarını destekleme imkanı tanır. Kazan-kazan ilkesi: Çin, bu proje ile tüm tarafların memnun kalacağı bir yapı kurarak dost ve müttefik ülkeler kazanmayı hedefler.

İpek Yolu, tarih boyunca birçok siyasi gelişmeye neden olmuştur. İşte bazıları: Devletler arası rekabet ve savaşlar: İpek Yolu'nun kontrolü için devletler arasında rekabet ve savaşlar yaşanmıştır. Örneğin, Çin-Hun, Moğol-Harzemşah ve Osmanlı-Safevî arasında meydana gelen çatışmalar bu yolun kontrolü üzerinde yoğunlaşmıştır. Siyasi ittifaklar: Evlilik yoluyla kurulan ittifaklar, örneğin Çinli prenseslerin yabancı hükümdarlarla evlendirilmesi, siyasi bağlar oluşturmuştur. Ekonomik ve siyasi üstünlük: İpek Yolu'nun kontrolü, siyasi ve ekonomik üstünlük sağlamıştır. Örneğin, Hun Devleti'nin yükselişi, İpek Yolu'nun kontrolüyle ilişkilidir. Kültürel ve ticari ilişkiler: İpek Yolu, Doğu ve Batı arasında kültürel ve ticari ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu sayede medeniyetler birbiriyle tanışmış ve kaynaşmıştır.

Alara Kalesi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Alara Kalesi, Alanya'nın 37 kilometre batısında, denizden 7 kilometre içeride, Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından 1232 yılında yaptırılmıştır. Kale, Alara Çayı kenarındaki Alara Han'da konaklayan kervanların güvenliğini sağlamak amacıyla inşa edilmiştir. Kale, 200 metreden 500 metreye kadar çıkan sarp bir tepe üzerinde kurulmuştur. Kalenin içinde kayalar oyularak tüneller, küçük bir saray, kale görevlilerinin odaları ve hamam gibi yapılar bulunmaktadır. Alara Kalesi, 1999 yılında I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Ayrıca, tanınmış gezgin Bibi, Alara Kalesi'nin fethini şu şekilde anlatmıştır: > "Sultanı Alaaddin Keykubat, Alanya Kalesi'nin fethinden sonra atının dizginlerini Antalya yönüne çevirdi. Yol üzerinde yalçın ve sarp bir tepe üzerinde yer alan Alara Kalesi gözüne ilişti. Yanından Nil gibi güzel bir akarsu akıyordu. Alara Kalesi'nde bu sıralarda Alanya beyi Kir Fard'ın kardeşi, dünya işlerinden elini ayağını çekmiş ve kendini dine vermiş bir şekilde inziya (toplum hayatından kaçıp tek başına yaşama) çekilmiş yaşıyordu. Sultan Keykubat komutanlarından birini bir manga askerle kaleye göndererek şunları kaleye iletmesini emretti: 'Kardeşin Kir Fard son derece savunmaya elverişli Kolonoros Kalesini bize bıraktı. Senin bu dayanıksız kalen, hiçbir zorluk çıkarmadan yüzüstü yuvarlanacaktır. Siz öğrendiğime göre gerçekten aklı başında bir adammışsınız. Nitekim bu sadakatsiz dünyadan elinizi ayağınızı çekmişsiniz. Siz de kardeşinizin gittiği yolu tutar, bizim kullarımızın arasına katılırsanız, sınırsız sevgi ve saygımıza sahip olursunuz. Ancak istediğimiz şekilde hareket etmez de aksine savunma yolunu seçerseniz, bu ancak sizin bilgisizlik ve kalın kafalılığınızın sonucu olacaktır.' Kale sahibi, Sultanın bu buyruğunu elçisinin ağzından işitince büyük bir üzüntü içinde ağlamaya başladı. Alın yazısının acı bir rastlantısı birden apandisit sancıları başladı ve kısa bir süre sonra da öldü. Kalenin ileri gelenleri ister istemez Sultanın adamlarına teslim oldular. Kalenin anahtarlarını da teslim ederek Alaaddin Keykubat'dan 'aman' dilediler. Kalenin surlarında artık Selçuklu Devleti'

İpek Yolu'nun güzergahı: Başlangıç: Çin'in Şian (Xi’an) kentinden başlar. İlk Bölüm: Kaşgar'a kadar devam eder, burada ikiye ayrılır. Bir Bölüm: Afganistan üzerinden Hazar Denizi'ne ulaşır. Diğer Bölüm: Karakum Dağları'nı aşarak İran'a, ardından Anadolu'ya varır. Türkiye'den Geçiş: Trakya üzerinden Avrupa'ya uzanır; Türkiye'de Trabzon, Gümüşhane, Erzurum, Sivas, Tokat, Amasya, Kastamonu, Adapazarı, İzmit, İstanbul, Edirne gibi şehirlerden geçer. Diğer Güzergahlar: Güneydoğu'da Gaziantep ve Malatya'dan geçip, Akdeniz'de Alanya, Antalya, Ege'de İzmir, Karadeniz'de Trabzon ve Sinop limanlarına ulaşır. Ayrıca, Mısır ve Mezopotamya rotalarının birleşmesiyle oluşan bir güzergah da vardır.

"Yeni Umutların Işığında Tarihi İpek Yolu Coğrafyası", 2016 yılında Marmara Coğrafya Dergisi'nde yayımlanan, Taşkın Deniz'e ait bir makaledir. Makalede ele alınan konular: İpek Yolu'nun tanımı ve önemi. İpek Yolu'nun tek bir hattan ibaret olmayıp, zamanın koşullarına göre değişen ve uzayan bir yol ağı olduğu. İpek Yolu üzerinde yer alan yerleşim yerlerinin zamanla önem kazanması ve bu yollar üzerinde inşa edilen han, hamam, liman ve köprü gibi tarihi yapılar. İpek Yolu'nun, başta ekonomik olmak üzere, ülkeler ve toplumlar arasında siyasi ve sosyo-kültürel münasebetlerin kurulmasına da katkı sağlaması. Coğrafi Keşifler'in başlamasıyla İpek Yolu'nun önemini yitirmesi. İpek Yolu'nun yeniden canlandırılmasını hedefleyen "Yeni İpek Yolu Projesi"nin Çin tarafından ilk kez gündeme getirilmesi. Makalenin tamamına dergipark.org.tr ve acarindex.com gibi platformlardan ulaşılabilir.

Karahanlıların ticari faaliyetleri şunlardır: İpek Yolu: Çin'den başlayıp Batı'ya uzanan İpek Yolu, Karahanlılar'ın topraklarından geçmekteydi. Maveraünnehir Ürünleri: Yünlü ve ipekli kumaşlar, Fergana'nın madeni eşyaları ve özellikle silahları Bağdat'a satılmaktaydı. Tarım Ürünleri: Karahanlılar, Maveraünnehir ve Fergana gibi zengin ve bereketli bölgelerde bulunmaktaydı. Bu bölgelerden elde edilen tarım ürünleri de ticari faaliyetlerde kullanılmaktaydı. Karahanlılar, aynı zamanda Ahilik teşkilatı aracılığıyla ekonomik ve ticari alanlarda gelişme sağlamışlardır.

Çin'den İstanbul'a uzanan ticaret yolunun adı İpek Yolu'dur. İpek Yolu, Çin’in Xian şehrinden başlayarak, Moğolistan, Afganistan, Özbekistan, Suriye, Türkiye’den (Konya – İstanbul) geçerek İtalya’nın Venedik kentine kadar uzanır.

Türkler, İpek Yolu'nda iki kez hakimiyet kurmuştur: 1. Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti), Mete Han döneminde İpek Yolu'nu kontrol altına almıştır. 2. Göktürkler (Kök Türk Devleti), özellikle Bumin Kağan'ın kardeşi İstemi Yabgu liderliğinde, 6. yüzyılda İpek Yolu'nu ele geçirmiş ve Bizans ile Sasanilerle diplomatik ilişkiler kurarak bu hakimiyeti sürdürmüştür.

Türk devletleri tarih boyunca çeşitli ticaret yolları üzerinde kontrol sağlamıştır. Bunlar arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. İpek Yolu: Orta Asya'dan Avrupa ve Asya'ya uzanan bu önemli ticaret yolunu Göktürkler ve Karahanlılar kontrol etmiştir. 2. Baharat Yolu: Hindistan'dan başlayarak Mısır ve Anadolu üzerinden Avrupa'ya uzanan bu yol, Uygurlar ve Selçuklular tarafından da kullanılmıştır. 3. Kürk Yolu: Karadeniz'in kuzey kıyılarından başlayıp Çin'e kadar uzanan bu yol, İtil Bulgarları ve Hazarlar tarafından da ticaret için kullanılmıştır. 4. Kral Yolu: Lidya'nın başkenti Sardes'ten başlayıp Mezopotamya'da Sus şehrinde sona eren bu yol, Persler tarafından yapılmış ve daha sonra tüccarlar tarafından kullanılmıştır.

İpek Yolu, Çin, Moğolistan, Kazakistan, Kırgızistan, Afganistan, Özbekistan, Suriye gibi ülkelerden geçmektedir. Türkiye'de ise İpek Yolu'nun geçtiği iller şunlardır: - Kuzey Güzergahı: Trabzon, Gümüşhane, Erzurum, Sivas, Tokat, Amasya, Kastamonu, Adapazarı, İzmit, İstanbul, Edirne. - Güney Güzergahı: Mardin, Diyarbakır, Adıyaman, Malatya, Kahramanmaraş, Kayseri, Nevşehir, Aksaray, Konya, Isparta, Denizli, Antalya. Ayrıca, İpek Yolu'nun Ankara, Bursa, Bilecik gibi illerden geçtiği de bilinmektedir.

Karasahr'ın önemi çeşitli açılardan değerlendirilebilir: 1. Ticaret Yolları: Karasahr, İpek Yolu'nun önemli bir kolu üzerinde yer alıyordu ve bu nedenle Çin ile Batı arasındaki ticaret yollarının kontrolünde stratejik bir konuma sahipti. 2. Siyasi Etki: Tang Dynasty döneminde Karasahr'ın kontrolü, Orta Asya'da siyasi nüfuzunu artırmak için önemliydi. 3. Kültürel Değişim: Şehrin Tang İmparatorluğu'na entegrasyonu, kültürel ve teknolojik değişimlerin yaşanmasına yol açtı. 4. Tarihi ve Arkeolojik Değer: Karasahr, tarihi ve arkeolojik açıdan zengin bir bölge olup, bu dönemde yazılmış Çin tarihi metinlerinde ve kazılarda bulunan eserlerde önemli bir yer tutmaktadır.

Tarihi İpek Yolu, Çin'in Changan şehrinden başlayıp, batıda Roma İmparatorluğu'nda son bulur.

Deniz ticareti ve küresel mali kriz bağlamında İpek Yolu'nda Türkiye için yeni stratejiler şunlardır: 1. Gemi İnşa Sanayi: Türkiye, sınai gemi yapımında yenilikçi bir merkez haline gelmeli ve kamu bütçesini artırarak özel sektörü teşvik etmelidir. 2. Biyoteknoloji: Dünya biyoteknolojik devrim yaşarken, Türkiye de "deniz biyoteknolojisi" ekseninde mal ve hizmet üretip pazarlayabilir. 3. Avrupa Birliği Denizcilik Politikası: Türkiye, tam üyelik müzakereleri sürecinde olduğu Avrupa Birliği'nin denizcilik politikası ile uyumlu olmalıdır. Ayrıca, İpek Yolu'nun canlandırılması için önerilen diğer stratejiler şunlardır: - Ulaşım Altyapısı: Tarihi İpek Yolu güzergâhlarında ulaşım altyapısını güçlendirmek ve eksik bölümleri tamamlamak. - Serbest Ticaret Bölgeleri: İpek Yolu üzerindeki ülkelerin serbest ticaret bölgeleri oluşturması ve ticaret kolaylığını artırması. - Kültürel İşbirliği: İpek Yolu ülkeleri arasında kültürel alışverişi ve anlayışı teşvik etmek.

Asya Hunları, İpek Yolu'nun önemli bir kısmını kontrol etmiştir. Hunlar, özellikle doğu-batı istikametinde uzanan ticaret yollarını kontrol etmişlerdir. Ayrıca, Hunların Bozkır Yolu olarak bilinen ve İpek Yolu'nun temelini oluşturan ticaret yolunu da kontrol ettikleri düşünülmektedir.

İpek Yolu, Sivas'tan Avrupa'ya kadar uzanmaktadır.

Otrar, tarih boyunca önemli bir şehir olarak kabul edilmiştir: 1. İpek Yolu Üzerindeki Konum: Otrar, İpek Yolu'nun en meşhur şehirlerinden biriydi ve Orta Asya'nın her yerinden akademisyenlerin ilgisini çeken bir merkezdi. 2. Kültürel ve Bilimsel Gelişim: 10-12. yüzyıllar arasında en güçlü dönemini yaşamış, kendi sikkelerini basmış ve kütüphanesiyle tanınmıştır. 3. Moğol İstilası: 1219'da Moğol Hanı Cengiz Han'ın hakimiyetine giren ilk şehir olmuş ve bu olay, Orta Sirderya havzasında büyük yıkıma ve siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel krizlere yol açmıştır.