Gazel

Ali Ağa Vahit, Azerbaycanlı şair ve gazel şarkıcısı olarak bilinir. Belirli bir edebi akıma mensup olduğuna dair bilgi bulunmamaktadır.

Gazeller, işledikleri konulara göre dört ana türe ayrılır: 1. Âşıkane Gazel: Aşktan duyulan mutluluk, acı ve kederi anlatan gazeller. 2. Rindâne Gazel: Dünya nimetlerine, şan ve şöhrete önem vermemeyi, yaşamaktan zevk alma felsefesini işleyen gazeller. 3. Şûhâne Gazel: Sevgiliyi ve aşkın zevklerini zarif ve çapkınca bir biçimde işleyen gazeller. 4. Hikemî Gazel: Ahlakla ilgili öğütler veren, özdeyiş niteliğindeki sözlerin ağır bastığı gazeller.

Gazel, Arap edebiyatında bir nazım şekli olarak değil, kasidelerin başında aşk ve sevgiliden söz eden bölümler olarak ortaya çıkmıştır. Daha sonra, şairlerin aşk, sevgili, şarap, bahar gibi coşkulu haller karşısındaki duygularını anlatan şiirler için gazel terimi kullanılmaya başlanmıştır. Bu şekilde, bağımsız bir şiir türü olarak yaygınlaşmıştır. Gazelin ortaya çıkışında, sosyal, kültürel ve siyasi nedenlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

Fuzuli'nin "Merhem Koyup Onarma Sinemdeki Kanlu Dâğı" adlı gazeli, aşk ve sevgiliye duyulan özlem temalarını işler. Gazelde, sevgilinin aşkı hem dert hem de dermanın kendisi olarak tasvir edilir. Ayrıca, gazelde geçen "merhem koyup tedâvi etme" ifadesi, aşk yarasının aslında tedavi edilmemesi gerektiğini, çünkü aşkın varlığının kişiye güç verdiğini ve onu ayakta tuttuğunu ifade eder.

Sa’dî Şirâzî, gazel türünü müstakil bir şiir türü haline getirmiştir.

Bâkî'nin gazelleri, genellikle aşk, yaşama zevki ve doğa gibi temaları işler. Bâkî'nin bazı gazellerinde tasavvufi mazmunlar da yer alır. Ayrıca, Bâkî'nin gazellerinde halk deyişleri ve tasavvufi terimler sıkça kullanılır ve ustalıkla işlenmiş bir dil dikkat çeker.

Gazel, divan edebiyatı nazım biçimi olarak kabul edilir.

Divan edebiyatı şiir örnekleri arasında öne çıkan bazı eserler şunlardır: 1. "Leyla ve Mecnun" - Fuzuli. 2. "Hüsn ü Aşk" - Şeyh Galib. 3. "Hayrabat" - Nabi. 4. "Siham-ı Kaza" - Nef'i. 5. "Rindlerin Akşamı" - Baki. Divan edebiyatı şiirlerinde genellikle aşk, hikmet, tasavvuf ve insan ruhunun derinliklerine inen felsefi temalar işlenir.

Gazel, genellikle aşk, doğa, şarap ve hayatın geçiciliği gibi temalar üzerine yazılmış bir şiir türüdür. Gazelin anlattığı konular arasında: - Aşk: Aşkın insanı nasıl etkilediği, mutluluk ve acı duygularının bir arada bulunması. - İçki: Şarap, genellikle mutluluğun ve sarhoşluğun simgesi olarak yer alır. - Hayatın geçiciliği: Ölüm ve dünya nimetlerinin geçici olduğu gibi düşünceler. - Doğa: Gül, bülbül, kuş gibi doğa unsurları üzerinden anlamlar geliştirilmesi. Ayrıca, gazellerde özdeyiş niteliğindeki sözlerin ağır bastığı hikemi gazeller gibi farklı türler de bulunmaktadır.

Divan edebiyatında gazel ve kasidenin ortak özellikleri şunlardır: 1. Nazım Biçimi: İkisi de divan edebiyatı nazım biçimidir. 2. Ölçü: Aruz ölçüsüyle yazılırlar. 3. Beyit: Beyit nazım birimiyle yazılırlar. 4. Dil: Arapça-Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü ağır, sanatlı bir dil kullanılır. 5. Kafiye Düzeni: Kafiye düzenleri aynıdır (aa/ba/ca...). 6. Göz İçin Kafiye: "Göz için kafiye" anlayışı benimsenmiştir. 7. Ahenk Unsurları: Ahenk unsurları benzerlik gösterir (kafiye, redif, aliterasyon, asonans, kelime tekrarı vb.). 8. Özel Başlık: Özel bir başlıkları yoktur, genellikle konularına göre adlandırılırlar. 9. Mahlas: Her ikisinin de sonunda şairin mahlası yer alır.