Ekler

Ek ve ekleri iki ana kategoriye ayrılır: isim ekleri ve fiil ekleri. İsim ekleri altı gruba ayrılır: 1. Hal ekleri: İsimleri tamamlayarak cümle kurmak için kullanılır. 2. İyelik ekleri: İsimlerin sahipliğini belirtmek için kullanılır. 3. Çokluk eki: Birden fazla nesne veya varlık ifade edildiğinde kullanılır. 4. Aitlik eki: İsimlerin birbirine bağlı olduğunu belirtmek için kullanılır. 5. Vasıta eki: Bir işin nasıl yapıldığını ifade etmek için kullanılır. 6. Eşitlik eki: İki farklı şeyin birbirine eşitliğini belirtmek için kullanılır. Fiil ekleri ise iki türdür: 1. Kip ekleri: Fiillerin zamanının ne olduğunu belirtmek için kullanılır. 2. Şahıs ekleri: Fiiller, öznenin kişi ve sayısına göre çekimlenir.

"Ekı" şeklinde bir ek bulunmamaktadır. Ancak, Türkçe'de benzer işlevlere sahip bazı ekler şunlardır: 1. İyelik (Sahiplik) Ekleri: İsimlere gelerek onların kime veya neye ait olduğunu belirtir. 2. Durum (Hâl) Ekleri: İsimlere gelerek onların cümlede hangi durumda olduğunu gösterir. 3. İlgi (Tamlayan) Ekleri: Bir ismin başka bir isimle ilgili olma durumunu belirtir.

Ek eylem, Türkçe dilbilgisinde "-i (mek)" fiilidir ve iki temel görevi vardır: 1. İsim soylu kelimeleri yüklem yapmak: Ek eylem, isim ve isim soylu kelimelere eklenerek onları cümlede fiil gibi kullanılabilir hale getirir. 2. Basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiil yapmak: Basit zamanlı fiillere eklenerek onlara farklı zaman anlamları katar. Ek eylem, ayrıca olumsuz ve soru hallerinde de kullanılabilir.

İlgi ekini (tamlayan ekini) anlamak için şu özelliklere dikkat etmek gerekir: 1. Görevi: İlgi eki, bir ismi başka bir isimle ilgili hale getirir ve isimleri isimlere bağlar. 2. Yazılışı: "-ın, -in, -un, -ün" şeklinde yazılır. 3. Şahıs zamirlerinde kullanımı: "Ben" ve "biz" şahıs zamirlerine geldiğinde "-im" şeklinde yazılır. 4. İyelik eklerinden farkı: İlgi eki, tamlayanın aldığı ekken; iyelik eki tamlananın aldığı ektir.

Hal ve iyelik eklerini ayırt etmek için şu yöntemler kullanılabilir: 1. "Onun" ifadesi testi: "–ı, –i, –u, –ü" eklerini alan sözcüğün başına "onun" ifadesini getirmek gerekir. 2. "Onu" ekleme testi: Eklenen sözcüğün yerine "onu" kelimesi ekleniyorsa, oradaki ek belirtme hal ekidir. Ayrıca, iyelik eki alan sözcük cümlede özne görevinde kullanılırken, belirtme hal eki alan sözcük belirtili nesne görevinde kullanılır.

İlgi ekinin diğer adı "tamlayan eki"dir.

Yapım ve çekim ekleri, Türkçede iki ana başlık altında incelenir: 1. Yapım Ekleri: Kelimelerin anlamını ve türünü değiştirerek onlardan yeni kelimeler türeten eklerdir. Dört ana türü vardır: - İsimden İsim Yapım Ekleri: İsim kök veya gövdelerine gelerek yeni isimler yapar (örneğin, "kitap-lık", "çiçek-çi"). - İsimden Fiil Yapım Ekleri: İsimlere gelerek onları fiil yapar (örneğin, "giz-le-mek", "sivri-l-mek"). - Fiilden İsim Yapım Ekleri: Fiillere gelerek onları isim yapar (örneğin, "çekin-gen", "yat-sı"). - Fiilden Fiil Yapım Ekleri: Fiillere gelerek onları tekrar fiil yapar (örneğin, "sal-ın-mak", "bak-ış-mak"). 2. Çekim Ekleri: Kelimelerin cümle içindeki görevlerini belirten ve onların diğer kelimelerle bağ kurmasını sağlayan eklerdir. İki ana türü vardır: - İsim Çekim Ekleri: İsimlere gelerek çokluk, hâl, iyelik gibi anlamlar katar (örneğin, "-lar/-ler", "-i/-e"). - Fiil Çekim Ekleri: Fiillere gelerek kip ve kişi belirten eklerdir (örneğin, "-di", "-miş", "-yor").

Ki bağlacı ve ki eki Türkçede farklı görevlere sahiptir: 1. Ki Bağlacı: Ayrı yazılır ve cümlelere çeşitli anlam ilgileri katar. 2. Ki Eki: Bitişik yazılır ve üç farklı kullanımı vardır: - İlgi Zamiri: İsim tamlamalarındaki tamlananın yerine kullanılır. - Sıfat Yapan Ek: İsimlere eklenerek yer veya zaman bildiren işaret sıfatı haline getirir. - Kalıplaşmış Kullanımlar: Bağlaç olan ki'nin bazı kullanımları bitişik yazılır.

Belirtme eki ve belirtili nesne kavramları aynı şeyi ifade etmez. Belirtme eki, isimlere gelerek onları yükleme bağlayan ve "-i" hâl ekini alan ektir. Belirtili nesne ise, yüklemin bildirdiği işten etkilenen ögedir ve yükleme sorulan "neyi, kimi" sorularına cevap verir.

Çekim eki bulmak için bir kelimenin sonuna gelen ve onun cümle içindeki işlevini değiştiren eklere bakmak gerekir. Örnekler: 1. "Dolaptaki" kelimesinde hem "ta" bulunma durum eki hem de "ki" aitlik eki vardır. 2. "Kitabımı okudum" cümlesinde "kitap" kelimesinin sonundaki "ım" eki iyelik eki, "ı" eki ise hâl (belirtme durumu) ekidir. 3. "Geldi" kelimesinde "di" görülen geçmiş zaman eki, "m" ise kişi ekidir.

Evet, hal ekleri ve isim çekim ekleri aynı şeyi ifade eder. Hal ekleri, isimlerin cümle içindeki görevlerini ve anlamlarını belirten çekim ekleridir.

Evet, "durum eki" ve "hal eki" aynı şeyi ifade eder. İsmin cümle içindeki anlamını ve görevini belirleyen eklere "durum ekleri" veya "hal ekleri" denir.

Geniş zamanda kullanılan ekler -r, -ar, -er ekleridir.

Dolaylı tümleçte "-e, -de, -den" hâl ekleri kullanılır.

Eklerin kremasını yapmak için gerekli malzemeler: 500 ml süt; 100 gr şeker; 50 gr un; 2 adet yumurta sarısı; 1 paket vanilin; 50 gr tereyağı. Hazırlanışı: 1. Süt ve şekeri bir tencereye koyarak kısık ateşte ısıtın, şekerin tamamen erimesini sağlayın. 2. Ayrı bir kapta, un ve yumurta sarılarını bir çırpıcı yardımıyla karıştırın, karışımın pürüzsüz bir kıvam alması için dikkatli şekilde çırpın. 3. Isıtılan sıcak sütü, elde edilen un ve yumurta sarısı karışımına yavaş yavaş ekleyin ve karışım sürekli olarak çırpın. 4. Hazırlanan karışımı tekrar tencereye alarak kısık ateşte sürekli karıştırarak pişirin, kremanın kıvamı koyulaşana kadar bu işleme devam edin. 5. Krema istenilen kıvama ulaştıktan sonra, ocaktan alarak vanilin ve tereyağını ekleyin, tereyağı tamamen eriyene kadar karıştırın. 6. Elde edilen kremayı oda sıcaklığına gelene kadar bekletin, ardından buzdolabında en az 1 saat dinlendirin.

"De" eki ve "de" bağlacı arasındaki fark şu şekildedir: 1. De Bağlacı: Ayrı yazılır ve cümleleri birbirine bağlar. 2. De Eki (Bulunma Hali): Bitişik yazılır ve cümlelere bulunma veya kalma anlamlarını katar.

Türemiş ve yapım eki kavramları aynı şeyi ifade eder. Türemiş kelime, kök ya da gövdelere yapım eki getirilerek oluşturulan yeni sözcüktür.

Durum eki, isimlerin cümle içindeki görevlerini değiştirirken anlamlarını koruyan eklerdir: 1. Belirtme durumu (–i hâli): İsimlere "-ı, -i, -u, -ü" eklerini getirerek eylemin etkisi altındaki varlığı belirtir. 2. Yönelme durumu (–e hâli): İsimlere "-a, -e" eklerini ekleyerek eylemin ada doğru yaklaştığını, yöneldiğini ifade eder. 3. Bulunma durumu (–de hâli): İsimlere "-da, -de; -ta, -te" eklerini getirerek fiilin kendi içinde, üstünde, üzerinde gerçekleştiğini belirtir. 4. Ayrılma durumu (–den hâli): İsimlere "-dan, -den; -tan, -ten" eklerini ekleyerek fiilin kendinden uzaklaştığını, ayrıldığını gösterir. 5. Yalın durum: İsmin hiçbir durum ekini almadığı hâldir.

Hal ve iyelik eklerini ayırt etmek için şu yöntemler kullanılabilir: 1. "Onun" ifadesi testi: Eklenen kelimenin önüne "onun" ifadesi getirilebilir. Eğer anlamlı bir cümle oluşuyorsa, ek iyelik ekidir. 2. "Neyi?" sorusu: Eklenen kelime "neyi, kimi" gibi sorulara cevap veriyorsa, belirtme hal ekidir. Örnekler: - İyelik eki: "Ayakkabı-m, araba-m". - Belirtme hal eki: "Ev-i, kitap-ı".

Ekler, yapım ekleri ve çekim ekleri olarak ikiye ayrılır ve aralarındaki fark şu şekildedir: 1. Yapım Ekleri: Eklendiği sözcüklerin anlamını değiştirip onlardan yeni sözcükler türeten eklerdir. 2. Çekim Ekleri: Geldikleri sözcüklerden yeni sözcükler türetmez, onlara işlerlik kazandırır ve kelimenin anlamını değil biçimini değiştirir.