DilBozuklukları

Nobel Dil ve Konuşma Terapisi'nin ne iş yaptığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak dil ve konuşma terapistlerinin görevleri şunlardır: Dil ve konuşma bozukluklarının tanısını koymak. Danışanların iyileşmesi için tedavi planları hazırlamak. Fizyoterapistler, doktorlar, öğretmenler ve aile üyeleri ile iletişim halinde olmak. Terapi seansları uygulamak. Seanslar sonucunda hazırlanan raporları değerlendirerek ilgili birimlere ve ailelere bilgilendirme ve danışmanlık yapmak. Dil ve konuşma terapistleri, hastanelerde, kliniklerde, rehabilitasyon merkezlerinde ve eğitim kurumlarında çalışabilirler.

Özel dil terapisinin süresi, bireyin yaşı, bozukluğun türü, şiddeti ve bireysel ilerleme hızına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çocuklarda dil terapisi: Erken müdahale genellikle 6 ay ila 1 yıl sürebilir. Gelişimsel gecikmeler, duruma bağlı olarak birkaç ay ila birkaç yıl sürebilir. Yetişkinlerde dil terapisi: Afazi ve dizartri gibi durumlar için terapi, birkaç ay ila birkaç yıl sürebilir. Kekemelik terapisinde süre, kişiden kişiye değişir. Genel olarak, terapi haftada birkaç seans şeklinde yapılır. Terapinin süresi, ilk değerlendirme sonrasında terapist tarafından bireysel ihtiyaçlara göre belirlenir.

Afazi, beynin dil ifadesini ve anlamayı kontrol eden bölgesindeki hasar sonucu oluşan bir dil bozukluğudur. Afazi, kişinin konuşma, yazma, başkalarının konuşmasını ve yazmasını anlama yeteneğini etkiler. Afazinin en yaygın nedeni felçtir; beyindeki bir kan damarının tıkanması veya yırtılması, beyin hücrelerinin ölümüne ve dili kontrol eden beyin bölgelerinde hasara yol açar. Afazinin diğer nedenleri arasında şiddetli kafa travması, tümör, enfeksiyon ve dejeneratif hastalıklar yer alır.

Dil ve konuşma terapisti, dil, konuşma, ses, yutma ve beslenme bozukluklarının önlenmesi, değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu ile ilgilenen sağlık meslek elemanıdır. Dil ve konuşma terapistinin bazı görevleri: Konuşma bozukluklarının kaynağını tespit etmek. Aile, uzman doktor, öğretmen veya fizyoterapist gibi kişilerle görüşmek. Bireyler, gruplar veya ailelerle terapi seansları düzenlemek. Çalışma alanları arasında gelişimsel dil bozuklukları, ses bozuklukları, yutma güçlükleri, işitme engeline bağlı dil ve konuşma bozuklukları bulunur. Dil ve konuşma terapisti olabilmek için üniversitelerin dört yıllık eğitim veren Dil ve Konuşma Terapisi bölümünden lisans derecesi ile mezun olmak gerekir.

Kekemelik, konuşma bozukluğu olarak sınıflandırılır. Kekemelik kendi içinde gelişimsel kekemelik, kalıcı kekemelik ve edinilmiş kekemelik olmak üzere üçe ayrılır. Gelişimsel kekemelik, genellikle çocuklukta, çoğunlukla iki ila sekiz yaşları arasında ortaya çıkar ve en yaygın kekemelik türüdür. Kalıcı kekemelik, yetişkinliğe kadar devam eden uzun süreli bir kekemelik türüdür. Edinilmiş kekemelik, beyni etkileyen bir problemin veya yaralanmanın sonucu olarak ortaya çıkar. Kekemeliğin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, dil gelişimi ve beyin yapısı gibi faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

"Köhnelik" kelimesinin neden olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, "kekemelik" kelimesinin neden olduğu bazı durumlar şunlardır: Genetik faktörler. Beyin yapısındaki farklılıklar. Dil gelişimi ve konuşma kaslarındaki bozukluklar. Stres ve psikolojik nedenler. Kekemelik sorunu yaşayan kişilerin bir konuşma terapistine veya dil ve konuşma bozuklukları uzmanına başvurması önerilir.

Artikülasyon bozukluğu, konuşma seslerinin doğru, net ve anlaşılır bir şekilde çıkarılamaması durumudur. Fonolojik bozukluk ise, bir dilde kullanılan konuşma sesleri ve bu seslerin birleştirilmesiyle ilgili kuralları içeren fonoloji ile ilgilidir. Her iki bozukluk da genellikle çocuklarda görülür ve dil gelişimini, sosyal iletişimi olumsuz etkileyebilir.

Grafore, aşırı yazma isteği veya yazma tutkusunu ifade eden tıbbi bir terimdir. Terim, Yunanca "grapho" (yazmak) ve "rrhea" (akış, akma) kelimelerinden türemiştir. Grafore, aynı zamanda "graphomania" veya "scribomania" olarak da bilinir.

Tomatis Metodu, dinleme yetisini geliştirmek için beynin işitme sistemi üzerinden uyarılmasını hedefleyen bir eğitim programıdır. Tomatis Metodu'nun bazı faydaları: Dikkat ve konsantrasyon: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan bireylerde dikkat süresini ve konsantrasyonu artırır. Dil becerileri: Dil becerilerinin geliştirilmesine yardımcı olur, özellikle dil ediniminde gecikme yaşamış kişilere ve yabancı dil öğrenenlere fayda sağlar. Motor beceriler: Vestibüler sisteme etki ederek kas tonusunun düzenlenmesi ve dik duruş gibi motor işlevlerde iyileşme sağlar. Özgüven: İletişim ve öğrenme güçlüklerini azaltarak özgüvenin artmasına katkıda bulunur. Stres ve kaygı: İşitme sistemini düzenleyerek stres ve kaygıyı azaltabilir. Tomatis Metodu, tıbbi bir tedavi olarak değil, terapötik ve tıbbi uygulamaları tamamlayıcı bir araç olarak kabul edilir.

İletim tipi afazi (kondüksiyon afazi), afazinin nadir görülen bir türüdür. İletim tipi afazinin özellikleri: İşitsel algılama: Hastalar, iyi korunmuş bir işitsel algılamaya sahiptir. Konuşma: Konuşma akıcıdır ve genellikle gramer ile sözdizimsel olarak doğrudur. Tekrarlama: Sözcükleri veya cümleleri tekrarlamada belirgin bir beceriksizlik gösterirler. Yanlışlar: Konuşma sırasında ses birimleri ve hecelerin yerleri değişir. Farkındalık: Hastalar, yaptıkları yanlışların farkındadır ve bunları düzeltmek için büyük zorluk yaşarlar. İletim tipi afazinin nedenleri: Genellikle beynin sol yarıküresindeki hasar nedeniyle oluşur. İnme, travmatik beyin hasarı ve tümörler, iletim tipi afaziye yol açabilir. Tedavi: Tedavi, genellikle bireyselleştirilmiş olup, özel dil ve iletişim gelişmelerine odaklanır.

Dil bozuklukları, bireylerin dili anlama, dili kullanma veya doğru ve akıcı bir şekilde konuşma becerilerinde yaşadığı güçlüklerdir. Bazı dil bozuklukları şunlardır: Gecikmiş dil ve konuşma: Çocuğun dil becerilerinin anlama ve ifade etme yönünden yaşından beklenen seviyede gelişim göstermemesi. Artikülasyon ve fonolojik bozukluklar: Seslerin, hecelerin ve sözcüklerin normalden dikkat çekici derecede farklı ve anlaşılması zor şekilde konuşulması. Akıcılık sorunları (kekemelik): Konuşmanın akıcılık, hız, ritim gibi kısımlarında sorun yaşanması. Ses bozuklukları: Sesin perde, şiddet veya kalitesinin normalden olumsuz yönde farklılık göstermesi. Afazi (edinilmiş dil bozuklukları): Nörolojik kaynaklı, genellikle beyindeki bir hasar sonucu meydana gelen dil ve konuşma bozuklukları. Dil bozukluklarının nedenleri arasında genetik faktörler, beyin hasarları, işitme kayıpları, nörolojik ve gelişimsel bozukluklar, psikolojik faktörler ve çevresel etkenler yer alabilir.

Kekeleyen bir kişi, konuşurken kelimelerde ve hecelerde takılır, kelimeleri veya heceleri tekrarlar ve uzatır. Kekemelik sırasında ortaya çıkan bazı diğer belirtiler şunlardır: sorunlu bir kelimeye veya sese ulaşıldığında konuşma sırasında duraklama; konuşma sırasında yüzün ve vücudun aşırı gerilmesi; konuşurken kaygılanma; hızlı göz kırpma; dudakların ve çenenin titremesi; yüz tiklerinin ortaya çıkması; yumrukları sıkma. Kekemelik, genellikle çocukluk döneminde başlar ancak yetişkinlik dönemine kadar uzayabilir.

Foniatrist, konuşma, dil, ses ve yutma bozukluklarının değerlendirilmesi, teşhisi ve tedavisi ile ilgilenen tıp uzmanıdır. Foniatristin bazı görevleri: Değerlendirme: Konuşma ve dil bozukluklarını standart testler, gözlem ve enstrümantal yöntemlerle değerlendirir. Tedavi: Ses terapisi, ilaç tedavisi ve konuşma terapisi gibi yöntemlerle tedavi uygular. Danışmanlık: Plastik cerrahlar ve diğer uzmanlarla iş birliği yaparak multidisipliner tedavi planları geliştirir. Foniatrik yardım, kekemelik, ses bozuklukları, afazi, damak yarığı ve nörolojik iletişim zorlukları gibi durumların tedavisinde gereklidir.

Afazi tipleri, hasarın beyindeki yeri ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. İşte bazı afazi türleri: Tutuk (Broca) Afazisi: Hasta kendini ifade etmekte güçlük çeker, kısa ifadelerle konuşur ve konuşabilmek için çaba harcar. Akıcı (Wernicke) Afazisi: Asıl sorun anlama güçlüğüdür, kişi anlamsız cümleler kurabilir ve yeni kelimeler uydurabilir. Global Afazisi: En şiddetli afazi türüdür, hastalar konuşma ve anlama güçlüğü çeker, okuma ve yazma becerilerini yitirir. Anomik Afazisi: Nesneleri adlandırma veya kullanılacak kelimeyi hatırlama zorluğu yaşanır. Progresif Afazisi: Okuma, yazma ve anlama becerileri yavaş yavaş kaybolur. Transkortikal Afazisi: Hasta, konuşulanla aynı bağlamda olmasa da anlamlı cümleler kurabilir ve söylenenleri tekrarlama yeteneğini korur. Kondüksiyon (İletim) Afazisi: Dil ve anlatımdan sorumlu alanlar korunur, ancak bu iki alanı birbirine bağlayan sinir ağları hasar görmüştür.

Pelteklik bir hastalık değildir, artikülasyon bozukluğunun halk arasındaki yaygın kullanılan adıdır. Pelteklik, genellikle çocukların konuşmayı yeni öğrenirken çıkardığı normal bir ses olarak kabul edilir ve çoğu durumda kendiliğinden düzelir. Peltekliğin bazı nedenleri şunlardır: İşitme kaybı. Diş, dil veya ağız içi sorunlar. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite. Öğrenme sorunları. Psikolojik nedenler.

R harfini söyleyememe, rotasizm olarak adlandırılan bir artikülasyon (konuşma sesi) bozukluğuna girer. Artikülasyon bozukluklarının nedenleri arasında yanlış öğrenmeler, yanlış alışkanlıklar, genetik faktörler ve işitme ile ilgili sorunlar yer alabilir. Rotasizm, konuşma uzmanları ve terapistlerin yardımıyla büyük oranda veya tamamen düzeltilebilmektedir.

Artikülasyon afazisi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, afazi ve artikülasyon bozukluğu hakkında genel bilgiler mevcuttur. Afazi, beyin hasarı nedeniyle konuşma, anlama, okuma ve yazma yeteneklerinin kısmen veya tamamen kaybı durumudur. Artikülasyon bozukluğu ise dudakların, dilin veya boğazın hareketinin yanlış yerleştirilmesi, zamanlaması, basıncı, hızı veya akışı nedeniyle konuşma seslerini doğru şekilde üretememe durumudur. Her iki durumda da tanı ve tedavi için bir uzmana başvurulması önerilir.

Konuşmada tutukluğun bazı nedenleri: Aşırı stres. Düşünce akışındaki duraklama. Beyin hasarı. Çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar. Konuşmada tutukluk sorunu yaşayan bir kişinin bir uzmana danışması önerilir.

Aleksi, tıbbi bir terim olarak "aleksi" ya da "aleksia" olarak adlandırılır ve genellikle okuma yeteneğinin kısmen veya tamamen kaybedilmesi durumu için kullanılır. Aleksi, farklı türlerde olabilir: Agnostik aleksi: Yazı kelimelerini tanımlayamama. Afazi aleksi: Dil bozukluklarının takip ettiği durum. Aleksi, disleksi ile karıştırılmamalıdır; disleksi, öğrenme güçlüğü olarak doğuştan gelen bir durumken, aleksi bir beyin hasarından sonra kazanılmış bir durumdur.

2. sınıf dil ve konuşma bozukluğu için yapılabilecek bazı etkinlikler: Hikaye öncesi, sırası ve sonrası etkinlikler: Sohbet, bilmeceler, tekerlemeler, şiirler, parmak oyunları, hikaye dinleme ve anlatma, hikayenin dramatize edilmesi, hikaye tamamlama, pandomim gibi etkinlikler yapılabilir. Ağız ve dil kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler: Yalama çalışmaları, aynaya bakarak dil hareketleri yapma, dişleri birbirine vurma, lolipop veya dondurma yalama, dili dışarı çıkarıp çekme ve dili yuvarlama gibi egzersizler. Sesleri dinleme ve ayırt etme: Korna sesi, kuş sesleri, insan sesleri, saat tıkırtısı, rüzgâr sesi, zil sesi, ayak sesleri gibi çeşitli sesleri dinleme ve ayırt etme çalışmaları. Talimatlara uyma: Basit talimatlara (al, aç, otur, getir, gel) ve hareket taklitlerine çalışma. Konuşma üzerinde dikkat toplama ve tekrar etme: Konuşan ayna gibi etkinliklerle ses, hece, sözcük, cümle tekrarları. Bu etkinliklerin hepsinin bir seferde uygulanması gerekmez, çocuğun geri kaldığı noktalarda yoğunlaşmak önemlidir. Dil ve konuşma bozukluğu olan çocuklar için profesyonel destek almak önemlidir.