Deyimler

"Zerre kadar sevmemek" deyimi, hiç sevmemek, çok az sevmek anlamına gelir. Örnek cümle: "Onu zerre kadar sevmiyorum".

Atasözleri ve deyimler, ilkokulda genellikle okul öncesi eğitim döneminde öğretilmeye başlanır. 2013 okul öncesi eğitim programı incelendiğinde, programda yer alan Türkçe etkinliği; “Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak, sözcük dağarcıklarını geliştirmek ve iletişim becerilerini artırmak için planlanan etkinlikler” olarak tanımlanmıştır. Atasözleri ve deyimlerin, çocukların bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel gelişimlerine katkı sağladığı ve ilkokul dönemindeki akademik ve sosyal başarı için sağlam bir temel oluşturduğu düşünülmektedir.

Hasta pasta iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Eğlence: "Hasta Pasta" adıyla bilinen bir çocuk müzik grubu, "Karpuz Karpuz" ve "Patlıcan Pat Pat" gibi şarkılarla çocukların ilgisini çeken içerikler üretmektedir. 2. Beslenme: "Hasta pasta" aynı zamanda, hastaların beslenme ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hazırlanan, hafif ve besleyici bir tatlı türünü ifade eder.

Şapkadan tavşan çıkarmak deyimi, gerçekleşmesi mümkün olmayan, imkansız görünen bir şeyi yapmak anlamına gelir. Ayrıca, bu deyim İngilizce’de "hat-trick" olarak bilinir ve futbol jargonunda bir maçta üç gol ya da daha fazlasını atan oyuncu için kullanılır. Bunun yanı sıra, "şapkadan tavşan çıkarmak" habersiz, bilgisiz; dünyadan habersiz olmak anlamlarına da gelir.

"Sakın içime akıtma aşkım" ifadesi, "sıkıntısını belli etme" anlamında kullanılan "kanını içine akıtmak" deyiminden yanlış bir yorum olabilir. Kanını içine akıtmak deyimi, birinin sıkıntılarını gizlemesi durumunu ifade eder.

"Aşağı bakmak" deyiminin nereden geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "aşağı görmek" deyiminin anlamı hakkında bilgi verilebilir. Aşağı görmek deyimi, küçük görmek, beğenmemek, hor görmek anlamlarına gelir.

Şaftı kaymış deyimi, dengesini yitirmek, kontrolünü kaybetmek, fiziksel ve psikolojik olarak tutarsız olmak anlamlarına gelir. Ayrıca, estetik görünümü bozulmuş, bünyesi fazla hırpalanmış olan bireyler için de bu terim kullanılır.

"Ağzıma verdi" ifadesi, argo bir deyim olup, birisinin söylediği kötü bir söze hak ettiği cevabı vermek anlamına gelir. Ayrıca, bu ifade bir istek cümlesi olarak da kullanılabilir; örneğin, "Hamza, ağzıma verir misin?" şeklinde bir kullanımda, herhangi bir cinsel çağrışım yaratmaz.

Komşuyu duşa davet etmenin ne anlama geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, rüyada komşudan davet almak, genellikle toplumsal bağların güçlenmesine ve yeni ilişkilerin başlangıcına işaret eder. Rüyada davet etmek veya davet edilmek, aynı zamanda bir toplulukta bir araya gelmeye çağırmak anlamına da gelebilir. Rüya tabirleri bilimsel temellere dayanmaz.

Evet, "at başı gitmek" ve "başa baş gitmek" aynı anlama gelir. "At başı gitmek" deyimi, iki ya da daha fazla kişinin eşit derecede başarılı olması, birinin diğerinden üstünlüğünün olmaması anlamına gelir. Örnek cümleler: "Çocuklarım o kadar çalışkan ki ikisi de sınavlarda at başı gidiyor." "Bugünüm senin gününle at başı gidiyor."

"Bir postada bana at" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "bana at" ifadesi farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: E-posta veya sosyal medya: "Bana at" ifadesi, "bana özel mesaj gönder" anlamına gelebilir. Definecilik: At işareti, define arayışında önemli bir sembol olup, mezar veya hazineye ulaşmak için yol gösterebilir. Hafif meşreplik: Uludağ Sözlük'te "bana at" ifadesi, hafif meşrep insanların yapabileceği bir davranış olarak tanımlanmıştır.

"Eli ili çekmek" ifadesi, Türkçe'de yaygın bir deyim olan "elini ayağını (veya eteğini) çekmek" anlamına gelebilir. Bu deyim, üç farklı anlamda kullanılabilir: 1. Uğramaz olmak. 2. Uğraşmamak, ilgilenmemek. 3. O şeyle ilgisini kesmek.

En havalı deyim olarak değerlendirilebilecek bir örnek, "bam teline basmak" deyimidir. Bu deyim, bir kimseyi, duyarlılık gösterdiği konuda kızdıracak söz söylemek, öfkelendirecek bir şey yapmak anlamına gelir. Diğer örnekler arasında "şaha kalkmak" (coşmak, kükremek, baş kaldırmak) ve "tabanları kaldırmak" (çok hızlı yürümeye veya kaçmaya başlamak) deyimleri de sayılabilir. Deyimlerin havalılığı kişisel tercihlere göre değişebilir.

Hava atmak, bir kişinin sahip olduğu bir özellik, başarı, mal varlığı ya da sosyal statü gibi unsurları başkalarının dikkatini çekmek amacıyla abartılı şekilde sergilemesi anlamına gelir. Bu davranış genellikle üstünlük gösterme, beğenilme arzusu ya da başkalarını etkileme amacı taşır. Örnek cümleler: "Yeni bisikletiyle bize hava atıyor." "Kiralık arabayla bize hava atmaya kalkışıyor." "Her anını paylaşıp hava atma derdindeki dengesizlerden olma." "Yüksek not aldığı için hava atıyordu." "Bizim Gülten büyümüş de herkese hava atar olmuş."

Burun kıvırmak deyimi şu şekillerde kullanılabilir: Birisini ya da bir olayı önemsememek." Herhangi bir şeye karşı hoşnutsuz olmak." Başkasının yaptığı bir şeyi küçümsemek, yetersiz bulmak." Örnek cümlelerde "burun kıvırmak" deyimi, TDK'ya göre şu anlamlara gelir: birinin varlığını ya da sözlerini ciddiye almamak, yeterince önemsememek; elde edilen bir şeyi beğenmemek; başkasının yaptığı bir şeyi küçümsemek, yetersiz bulmak. Burun kıvırmak deyimi ile kurulan bazı cümleler: "Bulduğu işe bile burun kıvırdı." "Hiçbir şeyi beğenmiyor, her şeye burun kıvırıyor." "Yeni çıkan telefonunu almak için para biriktirmeye başladı." "Son günlerde hiçbir şeyden hoşnut olmuyor ve her şeye burun kıvırıyordu."

Pay etmek, TDK'ye göre "bölüşmek, üleşmek" anlamına gelir. Ayrıca, bir kişinin bir şeyi bölmek veya paylaştırmak anlamında da kullanılabilir. Örnek cümleler: "3 kişiydik, bir pideyi aramızda pay ettik". "Pastayı pay edip herkese bir dilim verir misin?".

"Saçını süpürge etmek" deyimi, bir kişinin büyük bir istekle çalışıp hizmet etmesi, özveri ile birileri uğruna çalışması anlamına gelir. Dolayısıyla, "saçı urgan etmek" ifadesi yanlış bir kullanım olup, doğru deyim "saçını süpürge etmek" şeklindedir.

Eski kulağı kesiklerden olmak, Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre "görmüş geçirmiş, çok deneyimli olmak" anlamına gelir. Bu deyim, özellikle eski kabadayılar için sıkça kullanılır. Ayrıca, çoban köpeklerinin kulaklarının kesilmesiyle ilgili bir hikaye de bu deyimin kökeni olarak anlatılır; eskiden kurtlarla dövüşen köpeklerin avantajlı olması için kulakları kesilirmiş, emekliye ayrılmış bir köpeğin vaktiyle babayiğit bir köpek olduğu, kulaklarının kesik olmasından anlaşılırmış.

"Güneş doğmadan yola koyulmak" deyimi, güneş doğmadan önce kalkmak ve yola çıkmak anlamına gelir. Örnek cümle: "Üstüne güneş doğmadan kalkmayı kendine prensip edinmişti."

Maval okumak deyimi, tutarlı, inandırıcı olmayan, yalan sözler söylemek anlamına gelir. Örnek cümle: "Kes sesini, maval okumandan bıktım artık!". Ayrıca, maval okumak deyimi; anlamsız sözler söylemek, boş konuşmak, yalan uydurmak anlamlarında da kullanılır.