Devrim

Demir Ökçe, Amerikalı yazar Jack London tarafından 1908 yılında yazılmış bir distopya romanıdır. Eserde anlatılan bazı konular: Oligarşik tiranlık ve faşizm: Birleşik Devletler'de oligarşik yönetimin yükselişi ve faşist yapılanmanın dünyayı nasıl vahşete sürükleyeceği anlatılır. İşçi sömürüsü ve sınıf çatışması: İşçi sınıfının, burjuva yöneticiler ve askeri güç tarafından ezilişi tasvir edilir. Sosyal adalet ve devrim: Sosyal adaletsizlik ve sınıf ayrımcılığına karşı devrim mücadelesi işlenir. Kapitalizm eleştirisi: Kapitalist sistemin savunucuları eleştirilir ve sistemin ezici gücü vurgulanır. Roman, Jack London'ın sosyalist görüşlerinin en açık şekilde sergilendiği eserlerden biridir.

Avusturya-Macaristan'ın sonu, I. Dünya Savaşı'nın ardından gelen iç toplumsal gerilim ve ayrılıklarla gerçekleşmiştir. İmparatorluğun çöküşüne yol açan bazı faktörler: Ulusal hareketler: Çekler, Slovaklar, Sırplar ve Hırvatlar gibi etnik gruplar özerklik ve bağımsızlık talep etmeye başlamıştır. Ekonomik zorluklar: Karmaşık ekonomik durum ve sanayi üretimindeki düşüş, halk arasında hoşnutsuzluğa neden olmuştur. Sosyal sorunlar: Yoksulluk, işsizlik ve eşitsizlik kitlesel protestolar ve grevlere yol açmıştır. Etkisiz yönetim: Ülkedeki yolsuzluk ve yetersizlik, merkezi otoriteyi zayıflatmış ve halkın güvenini sarsmıştır. 1918 yılında, devam eden askeri başarısızlıklar ve artan hoşnutsuzluk ortamında devrimci duygular patlak vermiş, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Saint-Germain-en-Laye (1919) ve Trianon (1920) antlaşmalarıyla resmen sona ermiştir.

Çin Hanedanlığı'nın yıkılmasının birkaç nedeni vardır: İç karışıklıklar: 1794'te başlayan Beyaz Lotus İsyanı, 1899-1901'deki Boxer İsyanı ve 1911-1912 Wuchang İsyanı gibi bir dizi yıkıcı isyan, hanedanın zayıflamasına katkıda bulunmuştur. Dış güçler: 19. yüzyılda İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Japonya gibi yabancı güçlerin Çin'de "etki alanları" oluşturması ve 1839-42 ile 1856-60 yılları arasındaki Afyon Savaşları, hanedanın otoritesini zayıflatmıştır. Ekonomik ve yönetimsel sorunlar: Vergi oranlarının düşük olması, artan nüfus baskısı, modernleşme çabalarının muhafazakâr politikacılar tarafından engellenmesi ve yaygın yolsuzluklar, hanedanın yönetememe krizine yol açmıştır. 1911 Xinhai Devrimi sonucunda, imparatorluğun son hanedanı olan Qing Hanedanı yıkılmış ve cumhuriyet ilan edilmiştir.

Vladimir Lenin, Ekim Devrimi'nde önemli bir rol oynamıştır. Lenin, 1917 Ekim Devrimi'nin mimarı olarak kabul edilir. Lenin'in Ekim Devrimi'ndeki rolünden bazıları şunlardır: Devrim çağrısı. Parti liderliği. Devrim ateşi. Strateji belirleme. Lenin, Ekim Devrimi'nin ardından devlet otoritesinin tamamen Sovyet konseylerine devredilmesinin ardından, kendisine Rusya’yı yönetme yetkisi veren Halk Komiserleri Konseyi’nin başkanlığına seçilmiştir.

İnkılap tarihi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecini ve Atatürk dönemi reformlarını inceleyen bir disiplindir. İnkılap, bir devletin sahip olduğu siyasi, sosyal, askeri alanlardaki kurumların devlet eliyle, makul ve ölçülü metotlarla köklü bir biçimde değiştirilerek yenilenmesi anlamına gelir.

Fransız İhtilali, 1789-1799 yılları arasında Fransa'da gerçekleşen ve mutlak monarşinin devrilip, cumhuriyetin kurulması ile Katolik Kilisesi'nin ciddi reformlara zorlanmasına yol açan bir olaydır. İhtilalin bazı önemli olayları: Bastille Baskını (14 Temmuz 1789). İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi. Kral XVI. Louis'in İdam Edilmesi (21 Ocak 1793). Napolyon Bonapart'ın Yükselişi (9 Kasım 1799). İhtilalin sonuçları: Mutlak krallıkların yıkılabileceği anlaşıldı. Demokrasi ve milliyetçilik ilkeleri yayıldı. Yeni bir küresel savaşın ilk belirtileri ortaya çıktı.

Jakobenler, Fransız Devrimi sırasında cumhuriyetin kurulmasını ve aristokrasi ile teokrasiye karşı mücadeleyi savunmuşlardır. Jakobenizmin temel ilkeleri: Halka güven ve kitle çizgisi: Jakobenler, halkı seferber etmeyi ve onların taleplerine yanıt vermeyi savunmuşlardır. Özel mülkiyete müdahale: Halkın çıkarına olduğunda özel mülkiyete dokunulabileceğini savunmuşlardır. Devrim için öncü gerekliliği: Jakobenler, devrim için bir öncünün gerekli olduğunu düşünmüşlerdir. Jakobenler, ideolojilerini dayatma yoluyla kabul ettirmeye çalıştıkları için karşıtları tarafından dayatmacı olarak suçlanmışlardır.

Bolşevik İhtilali'nin bazı nedenleri: I. Dünya Savaşı'nın etkileri. Otokrasi ve adaletsizlik. Şubat Devrimi'nin yetersizlikleri. Lenin'in etkisi. Bolşevikler, bu koşulların etkisiyle 1917 Ekim'inde iktidarı ele geçirdi.

Tanzimat Fermanı ile birçok alanda yenilikler yapılmıştır: Hukuk alanında: Tüm vatandaşlar "Osmanlı vatandaşı" sayılarak din farklılıklarına bağlı ayrıcalıklar kısmen kaldırıldı. 1840'ta bazı maddeleri Fransız Ceza Yasası'ndan alınan yeni Ceza Kanunnamesi hazırlandı. 1858'de tümüyle Batı kaynaklarından esinlenen İkinci Ceza Kanunnamesi kabul edildi. 1850'de Fransız Ticaret Kanunu esas alınarak hazırlanan Ticaret Kanunnamesi yürürlüğe girdi. Ceza ve ticaret davalarına bakmak üzere, laik ilkelere göre işleyen nizamiye mahkemeleri kuruldu. Askeri alanda: Askerlik hizmetinin vatani bir vazife olduğu ilan edilerek zorunlu askerlik başlatıldı. Eğitim alanında: 1846’da Mekatib-i Umumiye Nezareti kuruldu. 1848’de Darulmuallim (öğretmen okulu) açıldı. 1868’de Fransızca eğitim veren Galatasaray Sultanisi açıldı. 1869’da Fransız eğitim sistemini örnek alan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yayınlandı. Yönetim alanında: II. Mahmud’un kurmuş olduğu bakanlıklara yenileri eklendi. Yerel meclisler kuruldu. Ekonomi alanında: 1841-1842 yılında ilk bütçe hazırlandı, 1846-1847 yılında ise ilk modern bütçeye geçildi. Vergilerin mükellefler arasında düzgün ve gelirlere göre dağıtılması amaçlandı. Devlet görevlilerinin halktan resmi vergiler dışında aldıkları vergiler yasaklandı. 1840’ta Kaime-i Nakdiye ismiyle ilk kâğıt para dolaşıma sokuldu. 1854’te Kırım Savaşı'nın maddi yükünü karşılamak için ilk kez dışarıdan borç alındı.

Che Guevara'nın anıt mezarının neden açık olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Che Guevara Mozolesi'nin ziyaret bilgileri şu şekildedir: Konum: Santa Clara, Küba. Ziyaret saatleri: 08:00 - 21:00. Giriş kuralları: Mezar odasına girişte çanta ve fotoğraf makinesi alınmamaktadır. Che Guevara'nın naaşı, 1997 yılında Bolivya'dan Küba'ya getirilmiş ve 17 Ekim 1997'de Santa Clara'daki anıt mezara gömülmüştür.

Cemo türküsünün hikayesi şu şekildedir: Cemo bir genci sevmektedir. Bu genç devrim adına dağa çıkar. Cemo, aşkından duramaz ama kız başına çıkması da yakışık almaz. O da saçlarını erkek gibi kestirip erkek taklidi yaparak sevdiğini aramak için dağa çıkar. Gel zaman git zaman Cemo, sevdiceğini bulamadan bir çatışmada ölür. O sırada o gruba yardıma gelen diğer gençlerin arasında Cemo’nun sevgilisi de vardır. Ölenlerin kimler olduklarına bakarken sevgilisi Cemo’yu görür ve tanır. İşte şarkının ortasındaki iç acıtan Cemo yakarışları, Cemo’nun sevgilisinin onu gördüğü anda çıkar.

Devrim ve inkılap arasındaki temel fark, devrim kavramının daha kapsamlı ve köklü değişimleri ifade etmesidir. İnkılap, toplumsal yapıyı iyileştirmek için yapılan köklü değişikliklerdir. Devrim ise, var olan sistemi tamamen ortadan kaldırıp yerine yeni bir sistem kurmayı ifade eder. Örneğin, Mustafa Kemal Atatürk'ün milli mücadele sonrası cumhuriyet yönetimini benimsemesi devrim olarak adlandırılırken, bu devrimin ardından yapılan şapka kanunu ve laiklik ilkesinin anayasaya eklenmesi gibi yenilikler inkılap olarak değerlendirilir.

Rus İmparatorluğu'nun yıkılma sebepleri arasında şunlar yer almaktadır: I. Dünya Savaşı'na katılım: Savaş, ekonomik ve lojistik sorunlara yol açtı, askeri kayıplar ve ekonomik kriz halk arasında hoşnutsuzluğa neden oldu. Siyasi yapı ve liderlerin başarısızlığı: Çar II. Nikolay'ın zayıf liderliği ve siyasi reformları gerçekleştirememesi. Toplumsal yapı ve talepler: 19. yüzyıldaki toplumsal değişimler, siyasi taleplerin artmasına yol açtı. Sosyal eşitsizlik ve etnik çatışmalar: Farklı etnik gruplar arasında gerilimler ve sosyal eşitsizlik huzursuzluğa yol açtı. Ekonomik geri kalmışlık: Rusya'nın sanayileşme sürecinde geri kalması ve nüfusun yoksulluğu.

Türkiye'de birkaç devrim gerçekleşmiştir. Bunlar arasında en önemlileri: Saltanatın Kaldırılması (1922). Cumhuriyetin İlanı (1923). Laiklik ve Dini Reformlar (1924). Kadın Hakları ve Toplumsal Devrimler (1930-1934). Kılık ve Kıyafet Devrimi (1925). Eğitim ve Kültür Alanındaki Devrimler (1924-1933). Ekonomi ve Sanayi Devrimleri (1923-1937). Bu devrimler, Türkiye'nin modern bir ulus-devlet olarak şekillenmesini sağlamıştır.

Karınca Z (Antz) filmi, karıncalar dünyasındaki sınıfsal ilişkileri ve bireysel özgürlüğü konu alır. Filmin hikayesi: Sıradan bir işçi karınca olan Z-4195, Prenses Bala'ya aşık olur. General Mandible, koloniyi ele geçirmek isteyince Z, isyan ederek bir karınca devriminin lideri olur. Z ve Bala, adaletsiz sosyal yapıdan kaçarak "Böcektopya" olarak adlandırılan bir cennet arayışına çıkarlar. Sonunda, kolektif hareketle koloniyi kurtarırlar ve toplumsal yapının değişmesini sağlarlar. Film, toplum-birey çatışması, ütopya ve özgürlük gibi kavramları işler.

Robert Redford'un "Havana" filmi, 1958 yılında Küba'nın Havana şehrine giden profesyonel kumarbaz Jack Weil'in hikayesini anlatıyor. Weil, Küba Devrimi'nin arifesinde, Roberta Duran ile tanışır ve ona aşık olur. Weil, Havana'da bir gazeteci ile tanışır ve bir gece dışarıda, Roberta ve kocasıyla karşılaşırlar. Bir gece çılgınca yaşadıktan sonra, Weil bir gazetede Duran'ın tutuklandığını ve öldüğünü okur. Roberta, kocasının ölümü ve hapishanedeki deneyimlerinin etkisiyle, Weil'in dairesinde saklanmayı kabul eder, ancak o öğleden sonra ortadan kaybolur. Weil, aşkını kurtarmak için Küba'nın içlerine doğru bir yolculuğa çıkar ve sonunda Roberta'yı bulur. Film, 1959'da devrimin zaferiyle sona erer. Weil ve Volpi, ayrılma zamanının geldiğini anlar. Dört yıl sonra, 1963'te Jack, Florida Keys'e gider ve Havana'ya doğru bakan bir tepeden, Roberta'nın gelip gelmeyeceğini umarak bekler.

Devrim ve siyasal rejim arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Devrim, mevcut toplumsal yapıyı veya siyasi düzeni zorla değiştirme eylemidir. Siyasal rejim, devletin toplum üzerindeki gücünü kullanmak üzere örgütlendiği bir dizi siyasi kurum ve yönetim biçimidir. Dolayısıyla, devrim, siyasal rejimin değişimini içeren daha geniş bir kavramken; siyasal rejim, devletin yönetim yapısını ve bu yapının işleyişini ifade eden daha spesifik bir terimdir.

Mihail Bakunin, anarşist ve kolektivist bir düşünür olarak aşağıdaki görüşleri savunmuştur: Devlet ve otorite karşıtlığı. Sınıf ve ayrıcalık karşıtlığı. Devrimci yöntem. Federatif yönetim modeli. Dayanışma vurgusu.

Türkiye'de ilk devrim fotoğrafı, 1961 yılında Eskişehir Demiryolu Fabrikaları'nda üretilen ilk yerli otomobil Devrim'in yapım aşamasında çekilmiştir. Devrim otomobillerinin fotoğrafları, ilk kez 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı törenlerine yetiştirilmesi için 28 Ekim akşamı Eskişehir'den buharlı trenle Ankara'ya götürülürken çekilmiştir. Fotoğrafların negatiflerine de sahip olan Varol Alkılıçgil, bu fotoğrafları özenle muhafaza etmekte ve gelecek nesillere aktarılmasını istemektedir.

Kral Faruk'un tahttan indirilmesinin bazı nedenleri: Ekonomik sorunlar ve yolsuzluk iddiaları. Halkın daha radikal bir yönetim tarzını talep etmesi. II. Dünya Savaşı sırasında Mısır'daki İngiliz askeri varlığına karşı tarafsız kalınması. 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda alınan ağır yenilgi. Kralın halktan kopuk yaşantısı. Bu gelişmelerin ardından, 23 Temmuz 1952'de Hür Subaylar Hareketi, Kral Faruk'u tahttan çekilmeye zorlamış ve yerine oğlu II. Fuad'ı geçirmiştir.