DenizBilimleri

Porto Riko Çukuru'nun derinliği yaklaşık 8400 metredir.

NASA, deniz dibinde çeşitli keşifler yapmıştır: 1. Hidrotermal Bacalar: 1977'de Pasifik Okyanusu'nun Galapagos Rift Vadisi'nde keşfedilen, 400°C'ye kadar ulaşabilen sıcak suyla dolu bacalar. 2. Deniz Dağları: Deniz tabanından yükselen ve su yüzeyine ulaşmayan dağlar, deniz canlıları için önemli bir yaşam alanı sağlar. 3. Mercan Resifleri: Dünyadaki en biyolojik çeşitlilik gösteren ekosistemlerden biri olan mercan resiflerinin durumunu izlemek ve korumak için çalışmalar yürütmektedir. 4. Batık Gemiler: Deniz tabanında bulunan batık gemileri keşfetmek için sonar ve diğer teknolojileri kullanmaktadır. 5. Yeni Dağlar: NASA'nın SWOT uydusu, Dünya okyanuslarının daha önce görülmemiş ayrıntılarını ortaya çıkararak deniz tabanındaki 100 binden fazla bilinmeyen dağ ve tepeyi haritaladı.

Haliç ve delta arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Haliç: Gelgit ve akıntı etkisinin fazla olduğu okyanus kıyılarında, akarsu ağzının deniz suları tarafından aşındırılmasıyla oluşur. 2. Delta: Akarsuların taşıdığı alüvyonları ağız kısmında biriktirmesi sonucu, gelgit etkisinin az olduğu iç denizlerde oluşur. Bu nedenle, genellikle ikisi bir arada bulunmaz.

Watt kıyıları, Türkiye'de Fransa'nın Manş Denizi kıyılarında görülmektedir.

Denizlerin karalardan daha yavaş ısınmasının nedeni, ısı kapasitelerinin daha yüksek olmasıdır. Ayrıca, güneş ışınları suya daha derine nüfuz eder ve enerjiyi daha eşit bir şekilde dağıtır, bu da daha büyük bir hacimdeki suyun daha yavaş bir hızda ısınması anlamına gelir.

Marina deniz suyunun sıcak olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Güneş Işığı: Güneş ışığı, deniz suyunun yüzeyine vurduğunda onu ısıtır. 2. Deniz Akıntıları: Sıcak denizlerden soğuk denizlere doğru hareket eden akıntılar, bulundukları bölgenin deniz suyunu ısıtır. 3. Coğrafi Konum: Ekvatora yakın bölgelerdeki denizler, daha fazla güneş ışığı aldıkları için genellikle daha sıcaktır. Bu faktörler, deniz suyunun sıcaklık değişimlerini mevsimlere ve coğrafi konumlara bağlı olarak farklı kılar.

Falezlerdeki mağaralar, kayaların aşınması sonucu oluşmuştur. Ayrıca, falezlerdeki mağaraların doğal yapıdan kaynaklandığı ve turistlerin dalış yaparak su altını keşfetmeleri için ilgi çekici bir nokta oluşturduğu da belirtilmektedir.

Gel-git kapısı ifadesi, doğrudan bir terim olarak kullanılmamaktadır. Ancak "gel-git" veya "med-cezir" olayı, deniz veya okyanus kıyısındaki suların yükselmesi ve alçalması anlamına gelir. Bu olay, Ay ve Güneş'in çekim kuvveti etkisiyle oluşur ve denizlerdeki akıntıların düzenlenmesinde önemli bir rol oynar.

Plankton patlaması, çeşitli çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan bir olaydır. Başlıca nedenleri şunlardır: 1. Besin Maddeleri: Deniz suyuna fazla miktarda azot ve fosfor gibi besin maddelerinin karışması, plankton popülasyonlarının hızla artmasına neden olur. 2. Işık ve Sıcaklık: Güneş ışığının ve sıcaklığın artması, fitoplankton için uygun büyüme koşullarını yaratır. 3. Su Hareketleri: Deniz suyu akıntıları, derin sulardan yüzeye besin maddeleri taşır ve bu durum, yüzeye yakın planktonların büyümesini destekler. 4. İklim Değişikliği: Küresel ısınma sonucunda deniz suyu sıcaklıklarının artması, fitoplankton büyümesini etkileyebilir. Ayrıca, zooplankton avcılarının sayısının azalması da plankton popülasyonlarının artmasına katkıda bulunabilir.

Granyoz balığı, Akdeniz ve Atlantik Okyanusu'nda yaygın olarak bulunur. Ayrıca, bu balık türü Marmara, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde de yaşamaktadır.

Okyanusların en derin katmanı, derin okyanus çukurları olarak bilinir. Bu çukurlar, binlerce kilometre uzunluğunda dar alanlardır ve okyanusların en derin kesimlerini oluştururlar.

Watt kıyı tipi, gel-git olayının belirgin olduğu alçak kıyılarda sular çekildiğinde deniz diplerinin yüzeye çıktığı kıyı tipidir.

Atlantik morinası (Gadus morhua) ve Karadeniz morinası aynı değildir. Morina, Gadidae familyasına ait çeşitli balık türlerini ifade eden genel bir terimdir. Karadeniz'de morina balığı bulunmamaktadır. Morina balığı genellikle Kuzey Atlantik Okyanusu, Kuzey Pasifik ve Kuzey Buz Denizi gibi soğuk sularda yaşar.

Kıyı kordonları, dalga ve akıntıların taşıdığı malzemeleri kıyıya paralel olarak biriktirmesiyle oluşur. Oluşum süreci şu şekilde gerçekleşir: 1. Kıyı setinin genişlemesi: Dalgaların kıyıdan taşıdıkları maddeleri küçük koylarda biriktirmesi sonucu kıyı seti oluşur. 2. Koy ağzının kapanması: Kıyı setinin zamanla genişleyip uzaması, bir koy ağzını kapatacak şekilde gelişmesi ile kıyı kordonu meydana gelir.

Haliç ve haliçli kıyı kavramları farklı anlamlara sahiptir: - Haliç: Gelgit olayının belirgin olduğu yerlerde, ırmak ağızlarının huni biçiminde genişlemiş durumu. - Haliçli kıyı: Gelgit etkisiyle akarsu ağızlarının aşındırılması ile oluşan kıyılardır. Dolayısıyla, haliç ve haliçli kıyı aynı şey değildir.

Deniz seviyesindeki değişim çeşitli yöntemlerle hesaplanır: 1. Gelgit Ölçüm Cihazları: Dünyadaki birçok limanda bulunan bu cihazlar, yükselen ve alçalan gelgitin yüksekliğini kaydederek deniz seviyesini ölçer. 2. Uydu Radarları: Uydulardan ışınlanan radarlarla deniz seviyesindeki tepeler ve vadiler tespit edilerek küresel deniz seviyesi ölçülür. 3. Ortalama Veriler: Deniz seviyesindeki uzun vadeli değişimleri belirlemek için saatlik verilerin ortalaması alınarak 20 yıllık veriler kullanılır. Ayrıca, meteorolojik etkenler (atmosfer basıncı, sıcaklık, rüzgar) ve iklim değişikliği gibi faktörler de deniz seviyesindeki değişimlere katkıda bulunur.

Sinem Dedetaş, İstanbul Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi mezunudur.

Denizlerde bulunan değerli madenler şunlardır: 1. Manganez Yumruları: Nikel, manganez, kobalt ve bakır gibi metaller içerir. 2. Deniz Dibi Volkanlarındaki Sülfürlü Tabakalar: Altın, gümüş, bakır ve çinko gibi metaller içerir. 3. Kobalt Kabukları: Çok daha derin yüzeylerde bulunan, polimetal içeren yapılar. Ayrıca, denizlerde elmas ve kalay gibi madenler de çıkarılmaktadır.

Barreleye balığı, Atlantik, Pasifik ve Hint okyanuslarının derin sularında yaşar.

Kıta sahanlığının en dar olduğu yer, Karadeniz kıyıları ve Antalya'nın Anamur ilçesi çevresidir.