Deneyler

4. sınıf İngilizce dersinde yapılan deneyler genellikle "Fun with Science" (Bilim ile Eğlence) ünitesinde yer alır. Bu deneyler arasında şunlar bulunabilir: Yer yön belirteçleri: Deneyler sırasında çeşitli yer yön kelimeleri kullanılır. Basit deneyler: Kağıt katlama, su kaynatma, çiçek sulama gibi basit deneyler yapılır. Ayrıca, öğrenciler deney yaparken İngilizce kelime ve cümle yapılarını da öğrenirler.

Sihirli peçete deneyi yapmak için gerekli malzemeler: peçete, bardak, derin şeffaf kap ve su. Deneyin yapılışı: 1. Peçeteyi buruşturup bardağın dibine bastırarak yerleştirin. 2. Bardağı ters çevirip düşüp düşmediğini deneyin. 3. İçinde peçete olan bardağı su dolu kaba batırın ve bardağı yerinde tutun. 4. Daha sonra bardağı çıkardığınızda çocuklardan peçetenin durumuna bakmalarını isteyin. Deneyin amacı, peçetenin ıslanmamasının nedenini çocuklara göstermektir.

Uzayda yapılan deneyler çeşitli alanlarda gerçekleştirilir ve bilimsel ilerlemelere katkıda bulunur. İşte bazı örnekler: 1. Biyolojik Çalışmalar: Uzaydaki yaşamın insan vücudu üzerindeki etkileri, kas atrofisi, kemik yoğunluğu kaybı gibi fizyolojik değişimler incelenir. 2. Fiziksel ve Kimyasal Araştırmalar: Maddelerin yerçekimsiz ortamdaki davranışları, erime noktaları, reaksiyon hızları ve moleküler yapıları araştırılır. 3. Yenilikçi Teknolojiler: Yeni materyaller ve teknolojilerin uzay şartlarında test edilmesi, robot teknolojileri ve uzay araçlarının itki sistemlerinin verimliliğinin artırılması hedeflenir. 4. Dünya ve Uzay Gözlemi: ISS'den Dünya'nın atmosferi, iklim değişiklikleri ve doğal afetler gibi konular gözlemlenir, ayrıca uzayın daha uzak noktaları incelenir. 5. İlaç Geliştirme: Mikro yerçekimi ortamında ilaçların nasıl etkilendiği ve yeni tedavi yöntemleri üzerinde çalışılır. Bu deneyler, Uluslararası Uzay İstasyonu gibi yörüngede dönen laboratuvarlarda gerçekleştirilir.

Plastik deney tüpleri, laboratuvar ortamında çeşitli deney ve analizlerde kullanılır. Kullanım alanları: Kimyasal ve biyolojik örneklerin saklanması; Örneklerin karıştırılması; Reaksiyonların tüp içinde gerçekleştirilmesi; Titrasyon işlemleri.

Lise kimya deneyleri arasında şunlar bulunmaktadır: 1. Sodyum Patlaması: Sodyum metalinin su ile reaksiyonu, çok fazla ısı ve enerji açığa çıkarır. 2. Leidenfrost Etkisi: Sıcak bir yüzeye düşen su damlasının buhar tabakası oluşturarak kaynamasını engelleme. 3. Kükürt Heksaflorür: Kükürt heksaflorürün ağır yoğunluğunu göstererek, hafif nesneleri üzerinde yüzdürme. 4. Yanan Para: Kağıt paranın su ve alkol çözeltisine batırılıp ateşe verilmesi. 5. Renkli Ateş: Metal tuzlarını emisyon spektrumlarına göre tanımlamak için alev testi. 6. Azot Buharı: Azot triiyodürün ayrışması sonucu mor iyot buharı elde etme. 7. Farklı Katıların Çözünürlüğü: Farklı katı maddelerin farklı sıvılardaki çözünürlüklerinin incelenmesi. 8. Mıknatıs ile Ayırma: Katı-katı karışımların mıknatıs kullanılarak ayrılması. 9. Basit Damıtma: Kum ve su karışımının ayrılması.

İşte en ilginç bilimsel deneylerden bazıları: 1. Mentos ve Kola Deneyi: Kola şişesine mentos atıldığında ortaya çıkan reaksiyonu inceleyen deney. 2. Süt ve Sirke Deneyi: Süt ve sirke karıştırıldığında oluşan pıhtılaşma sürecini gözlemleyen deney. 3. Stanford Hapishane Deneyi: İnsanların sosyal rollere nasıl tepki verdiğini araştırmak için yapılan deney, denekler gardiyanlar ve mahkumlar olarak ikiye ayrıldı. 4. Çaresizlik Kafesi Deneyi: Maymunlar üzerinde yapılan ve dış dünyadan izole edilmiş maymunların çıldırıp kendilerini açlığa mahkum etmesiyle sonuçlanan deney. 5. Ruhun Ağırlığı Deneyi: Ölümü yakın hastaları inceleyerek ruhun kütlesinin 21 gram olduğunu iddia eden deney. 6. Pavlov’un Köpek Deneyi: Köpeklere yiyecek verirken zil çaldığında, köpeklerin zamanla sadece zil sesine bile salya salgılamaya başladığını gözlemleyen deney.

Gıda boyalı suyun bilimsel kavramı, gıda boyalarının suyun özelliklerini değiştirmesi olarak tanımlanabilir. Gıda boyaları, suya eklendiğinde suyun miktarını azaltarak içindeki çözücü özelliğini etkiler.

"Bakışınızı Değiştirecek 10 Deney" serisinde yer alan deneyler şunlardır: 1. Kahneman ve Tversky Düşünce Deneyleri: İnsanların kararlarını verirken duygularını kullandığını ortaya koyar. 2. Robbers Cave Deneyi (Muzaffer Şerif): Rekabet, gruplar arasında nefreti doğurur. 3. Asch Uyum Deneyi: İnsanlar, topluluklara uyum sağlama eğilimindedir (koyun kültürü). 4. Milgram İtaat Deneyi: Otoriteye karşı gelememe, yanlış olduğunu bilsen bile. 5. Zimbardo Stanford Hapishane Deneyi: Şiddetin kaynağı, ortamdır. 6. Zararsız Tabu Deneyleri (Jonathan Haidt): İnsanın ahlaki değerleri, dayanışma, adalet ve özgürlük gibi prensiplerden oluşur. 7. Zihniyet Deneyi (Carol Dweck): Zekâ, çaba ve öğrenme ile geliştirilebilir. 8. Koku ve Genetik Deneyi (Claus Wedekind): Bireyler, genetik olarak farklı bağışıklık sistemlerine sahip kişilerin kokularını daha çekici bulur. 9. Beş Faktör Kişilik Modeli: Kişiliğin beş temel özelliği üzerinden bireylerin davranışları analiz edilir. 10. Tutsak İkilemi (Oyun Teorisi): Bireylerin, kısa vadeli çıkarlar ile uzun vadeli işbirliği arasındaki seçimleri ve bu seçimlerin sonuçları incelenir.

Katılarda ısı derecesi, kalorimetre kabı kullanılarak ölçülür.

Ex vivo ve in vivo terimleri, bilimsel araştırmalarda deneylerin yapıldığı ortama göre farklı anlamlar taşır: - Ex vivo: "Canlı dışında" anlamına gelir ve deneylerin izole hücreler, dokular veya organlar üzerinde kontrollü bir laboratuvar ortamında gerçekleştirilmesini ifade eder. - In vivo: "Canlı içinde" anlamına gelir ve deneylerin bütün bir canlı organizma üzerinde, örneğin bir hayvan veya insan üzerinde yapılmasını ifade eder. Özetle: - Ex vivo çalışmalar daha fazla kontrol sağlar ancak fizyolojik karmaşıklığı tam olarak yansıtmayabilir. - In vivo çalışmalar ise daha gerçekçi bir biyolojik sistem sunar ancak daha fazla değişken içerir ve etik kaygılar doğurabilir.

Selçuk Şirin'in "Bakışınızı Değiştirecek 10 Deney: İnsan" kitabı, insan davranışları ve psikolojisine dair bilimsel deneyleri ele almaktadır. Kitapta yer alan bazı deneyler ve konuları şunlardır: 1. Kahneman ve Tversky'nin Karar Psikolojisi Deneyi: İnsanların kararlarını verirken sadece mantıklarını değil, duygularını da kullandıklarını gösterir. 2. Robbers Cave Deneyi: Rekabet ortamının nefreti nasıl doğurduğunu ve ortak hedeflerin dayanışmayı artırdığını ortaya koyar. 3. Asch Uyum Deneyi: İnsanların, emin oldukları konularda bile grubun kararına uyduklarını ve kendi gerçeklerini sakladıklarını gösterir. 4. Milgram İtaat Deneyi: Otoriteye karşı gelememeyi ve yanlış olduğunu bilsen bile otoritenin isteklerini yerine getirmeyi ele alır. 5. Zimbardo Stanford Hapishane Deneyi: Şiddetin kaynağının çevre olduğunu ve her insanın içinde hem iyi hem de kötü yönler bulunduğunu vurgular. Kitap, bu deneyler aracılığıyla okuyucuya, insan kararlarının ve toplumsal dinamiklerin daha iyi anlaşılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

Çocuklar için en kolay deneylerden biri "Renkli Su ile Renk Geçişi" deneyidir. Bu deney için gerekli malzemeler: 3 su bardağı su; gıda boyası (kırmızı ve mavi renk); kağıt havlu. Yapılışı: 1. Bardağın birine kırmızı, diğerine mavi ve üçüncüye boş su koyun. 2. İlk iki bardağa renkli su ekleyin. 3. İki bardağı birbirine bağlayan bir kağıt havlu yerleştirin. 4. Biraz bekledikten sonra, kağıt havlunun üzerindeki renklerin geçişini gözlemleyin. Bu deney, suyun ve renklerin birbirine nasıl karıştığını gözlemleyerek, renklerin sıvılar aracılığıyla nasıl yayılabileceğini öğretir.

Çökme (slump) deneyi, 10 mm ile 200 mm arasında çökme değerine sahip taze betonların kıvamını belirlemek için kullanılır. Ayrıca, agrega en büyük tane büyüklüğü 40 mm'den fazla olan betonlar için de bu deney uygundur.

Kimya dersi için yapılabilecek bazı proje önerileri şunlardır: 1. Doğal Boya Yapımı: Bitkilerden, minerallerden ve hayvanlardan elde edilen pigmentlerle doğal boyalar yapmak. 2. pH Düzeyinin Ölçülmesi: Farklı su örneklerinin pH seviyelerini ölçmek için pH test kitleri veya doğal pH göstergeleri kullanmak. 3. Kimyasal Reaksiyonlarla Enerji Üretimi: Hidrojen ve oksijen gazlarının birleşimiyle su oluşumunu sağlayarak enerji salınımını gözlemlemek. 4. Plastik Atıkların Geri Dönüşümü: Plastiklerin kimyasal bileşimlerini ve geri dönüşüm süreçlerini araştırmak. 5. Yiyeceklerdeki Kimyasal Reaksiyonlar: Mayalama süreci veya pişirme sırasında besinlerin kimyasal değişimlerini incelemek. 6. Antibakteriyel Etkili Doğal Ürünler: Sarımsak, zencefil, aloe vera gibi malzemelerin antibakteriyel etkinliğini incelemek. 7. Kimyasal Oyun Hamuru Yapımı: Farklı malzemeleri kullanarak kimyasal bileşimleri anlamak ve deney yapma becerilerini geliştirmek. Ayrıca, üniversite düzeyinde daha karmaşık projeler için şu öneriler de değerlendirilebilir: - Molekül Projesi: Seçilen bir organik bileşiğin 3 boyutlu modelini oluşturmak. - Alzheimer Hastalığı: Beynin kimyasını ve hastalığın hafıza kaybına etkilerini araştırmak.

6. sınıf düzeyinde maddenin tanecikli yapısını anlamak için şu deneyler ve gözlemler yapılabilir: 1. Gazların sıkıştırılabilmesi: Şırınganın ağzını kapatıp pistonu iterek havanın sıkıştığını gözlemlemek, gazların taneciklerden oluştuğunu gösterir. 2. İyodun alkolde dağılması: İyot, alkol içinde renk değiştirerek her yere yayılır. 3. Şeker ve tuzun suda çözünmesi: Şeker ve tuzun tanecikleri suda dağılır ve tadı her yerden alınabilir. 4. Parfüm kokusunun odaya yayılması: Koku tanecikleri havada hareket ederek burnumuza ulaşır. 5. Boyanın suda dağılması: Boya damlaları su içinde yayılarak renk verir. Ayrıca, maddeyi oluşturan taneciklerin titreşim, öteleme ve dönme hareketlerini gözlemlemek de maddenin tanecikli yapısını anlamada yardımcı olur.

Kılcal borular, araştırma ve deneylerde kullanılan çok ince borulardır.

Evde maddenin hal değişimini göstermek için aşağıdaki deneyler yapılabilir: 1. Erime ve Donma: Buzdolabından çıkardığınız buzun bir süre sonra suya dönüşmesi, erime olayına örnektir. 2. Buharlaşma: Elinize kolonya döktüğünüzde kolonyanın buharlaşması, buharlaşma olayına örnektir. 3. Kaynama: Makarnayı pişirmek için suyu ısıttığınızda, suyun kaynamaya başladığını gözlemleyebilirsiniz. 4. Yoğuşma: Kışın pencerelerin iç tarafında su damlacıklarının oluşması, yoğuşma olayına örnektir.

Dünyanın en tehlikeli deneyi olarak kabul edilebilecek birkaç örnek bulunmaktadır: 1. Manhattan Projesi'nde yaşanan kazalar: ABD'nin yürüttüğü bu atom bombası geliştirme projesinde, plütonyum çekirdeğinin kontrolsüz aktivasyonu sonucu iki bilim insanı hayatını kaybetti. 2. Nazi deneyleri: Nazi doktorları, toplama kamplarındaki mahkumlar üzerinde çeşitli tıbbi ve askeri deneyler yaptı. 3. Guatemala'daki frengi deneyi: ABD'li bir sağlık organizasyonu, hayat kadınlarına kasıtlı olarak frengi bulaştırdı ve bu deneyde 83 kişi yaşamını yitirdi.

Fren deney raporu, 5 yıl süreyle geçerlidir.

Maymunlar Adası, farklı nedenlerle terk edilmiştir: 1. Kolonizasyon ve Hayvan Deneyleri: 1960'larda Amerikalı Mike Tsalikys, maymunların üremesi için adada bir istasyon kurdu ve hayvanlar deneysel amaçlar için satıldı. 2. Şempanzelerin Terk Edilmesi: 2015 yılında, New York Blood Center (NYBC) şempanzelerin bakım masraflarını ödemeyi kesince, Liberia'daki laboratuvarda tutulan şempanzeler terk edilmiş durumda kaldılar. 3. Maymun İstilası: Tayland'ın Lopburi kentinde, koronavirüs pandemisi sırasında insanların evlerine kapanması sonucu maymunlar şehri ele geçirdi ve kontrollerinden çıkan maymun davranışları nedeniyle ada terk edildi.