Dalgalar

Su dalgaları konusu, fizik derslerinde ele alınan bir konu olup, zor olarak değerlendirilmez. Su dalgalarının özellikleri ve davranışları, enine ve boyuna dalgaların birleşimi olması nedeniyle ilgi çekicidir. Ayrıca, su dalgalarının yansıma, kırılma ve kırınım gibi olayları da nispeten basit kavramlardır.

Atmaların üst üste binmesi sonucu, yapıcı girişim veya yıkıcı girişim meydana gelir. 1. Yapıcı Girişim: Aynı düşey yönlü ve eşit genlikli iki atma karşılaştığında, karşılaşma bölgesinde atmaların genlikleri toplamına eşit genlikte yeni bir atma oluşur. 2. Yıkıcı Girişim: Zıt düşey yönlü ve eşit genlikli iki atma karşılaştığında, karşılaşma bölgesinde ip bir doğru şeklini alır, yani atmaların toplamı sıfır olur.

10. sınıf fizik 1. dönem 2. yazılı soruları, Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği'ne göre ülke, il, ilçe ve okul genelinde yapılacak ortak yazılı sınavlar kapsamında, dalgalar ve optik ünitelerini içerecektir. Konu soru dağılım tablolarına göre olası soru konuları şunlardır: Dalgalar: Titreşim, dalga hareketi, dalga boyu, periyot, frekans, hız ve genlik kavramları. Yay Dalgası: Yaylarda atmanın yansımasını ve iletilmesini analiz etme. Su Dalgaları: Doğrusal ve dairesel su dalgalarının yansıma ve kırılma hareketleri. Ses Dalgası: Ses dalgaları ile ilgili temel kavramlar. Optik: Aydınlanma, ışık şiddeti, ışık akısı ve gölge konuları. Bu konular, senaryolara göre değişiklik gösterebilir ve her senaryoda farklı kazanımlardan sorular sorulabilir.

Ses dalgaları tek yönlü yayılmaz, çünkü her yöne doğru dalgalar halinde yayılır.

30 metre yüksekliğindeki dalgalar iki farklı yerde kaydedilmiştir: 1. Lituya Koyu, Alaska: 1958 yılında meydana gelen bir deprem sonucu oluşan mega tsunami, 30 metrelik bir dalga yaratmıştır. 2. Antalya, Türkiye: 27 Kasım 2023 tarihinde, şiddetli rüzgar ve fırtına nedeniyle Konyaaltı Sahili'nde dalga boyu 30 metreye ulaşmıştır.

Türkiye'de dev dalgalar Karadeniz sahilinde çeşitli yerlerde görülmüştür. Bazı örnekler: - Kastamonu'nun Abana ilçesinde saatte hızı 50 kilometreyi bulan rüzgar nedeniyle denizde 5 metreye ulaşan dalgalar meydana gelmiştir. - Cide ilçesinde de fırtına nedeniyle denizin taşması sonucu yollar su altında kalmış ve bazı evleri su basmıştır. - Düzce'nin Akçakoca ilçesinde de etkili olan poyraz nedeniyle sahillerde 4 metreye ulaşan dalgalar oluşmuştur.

Enine ve boyuna dalga örnekleri: Enine dalgalar: 1. Elektromanyetik dalgalar: Radyo dalgaları, morötesi dalgalar, kızılötesi dalgalar. 2. Yay dalgaları: Bir ucuna bağlı salınım yapan ip. 3. Su dalgaları: Su yüzeyi dalgaları, ikincil sismik dalgalar. Boyuna dalgalar: 1. Ses dalgaları: Çevremizdeki ses dalgaları. 2. Deprem dalgaları: Depremlerden kaynaklanan sismik dalgalar. 3. Basınç dalgaları: Maddesel katı, sıvı ve gaz ortamlarında oluşan dalgalar.

Atmanın hızı, yay dalgalarında yayı geren kuvvet ile birim uzunluğunun kütlesine bağlıdır. Formül olarak ifade edilirse: Hız (v) = √(F / μ). Burada: - F, yayı geren kuvvet; - μ, birim uzunluğunun kütlesi (boyca yoğunluk). İnce yayda atma, kalın yaydakine göre daha hızlı ilerler.

"Dalgalar" (2017) filminin oyuncuları şunlardır: Sibel Yapti; Sencar Sagdic; Burak Arpaç; Semih Çaliskan; Ali Çinar Eren; Sterling K. Brown (2019 yapımı "Dalgalar" filminde); Kelvin Harrison Jr. (2019 yapımı "Dalgalar" filminde); Lucas Hedges (2019 yapımı "Dalgalar" filminde); Taylor Russell (2019 yapımı "Dalgalar" filminde).

Kıyıda biriktirdikleriyle ifadesi, dalgaların ve akarsuların taşıdığı malzemeleri kıyı bölgelerinde biriktirmesi anlamına gelir. Bu birikim sonucunda şu şekiller oluşur: - Kıyı seti (kıyı kordonu): Delta kenarları ve koyların ağızlarında kum ve küçük materyallerin birikmesiyle oluşur. - Kıyı oku: Sığ kıyılarda dalga ve akıntıların biriktirdiği, denizin içine doğru uzanan kum birikintisidir. - Lagün (kıyı set gölü): Koyların ağızlarının kıyı setleri tarafından kapatılmasıyla kıyının hemen gerisinde oluşan göldür. - Tombolo (saplı ada): Kıyının yakınında yer alan bir adanın kıyı okuyla karaya bağlanması sonucu oluşan şekildir.

Ses, titreşim sonucu oluşan dalgaların her yöne doğru hareket etmesi nedeniyle doğrusal yayılır.

Mersin denizinde dalga oluşumunun birkaç nedeni vardır: 1. Rüzgar: Deniz yüzeyini hareket ettirerek dalgalara neden olur. 2. Fırtınalar: Şiddetli fırtınalar, denizde büyük dalgalara yol açabilir. 3. Depremler ve volkanik patlamalar: Deniz tabanında sarsıntılara neden olarak dalgalara neden olabilir. 4. Okyanus akıntıları: Deniz yüzeyini hareket ettirerek dalga oluşumunu etkiler. 5. Ay ve Güneş'in çekimi: Gelgitlere neden olur ve bu da deniz yüzeyinde dalgalara yol açabilir.

Evet, yay dalgasında titreşim ve yayılma yönü aynıdır.

Akıntı ve dalga gibi denizcilikle ilgili unsurlar, seyir haritaları üzerinde gösterilir.

Optik, dalgalardan daha zor olarak değerlendirilebilir. Optik, ışığın davranışı ve hareketiyle ilgilenen bir fizik dalıdır ve daha karmaşık konuları içerir.

Dairesel dalga şekli, noktasal bir kaynağın oluşturduğu dalgaların, merkezinde dalga kaynağı bulunan dairesel bir desen şeklinde yayılmasıdır.

Dalgada yapılanlar iki ana kategoriye ayrılabilir: fiziksel dalgalar ve sosyal dalgalar. Fiziksel dalgalar bağlamında, dalgada yapılanlar şunlardır: 1. Dalga oluşumu: Dalga kaynağı titreşir ve bu titreşim ortamda yayılır. 2. Dalga özellikleri: Dalga boyu, frekans, genlik ve hız gibi özellikler ölçülür. 3. Dalga türleri: Dalgalar, titreşim yönüne göre enine ve boyuna dalgalar olarak sınıflandırılır. 4. Dalga olayları: Yansıma, kırılma, girişim ve kırınım gibi olaylar gözlemlenir. Sosyal dalgalar bağlamında, dalgada yapılanlar ise genellikle dalga geçmek olarak adlandırılan, başkalarının üzerinde güç göstermeye çalışan manipülatif davranışlarla başa çıkma stratejilerini içerir.

Ses, her yöne yayılmaz çünkü dalgalar halinde yayılırken sadece belirli bir yüzeyde hareket edebilir. Bunun nedeni, ses dalgalarının maddesel bir ortama ihtiyaç duymasıdır.

Dalgalar konusu, 2024 TYT Fizik müfredatında yer almaktadır.

Ses, her yöne yayılır çünkü dalgalar halinde hareket eder. Ayrıca, sesin yayılabilmesi için maddesel bir ortama ihtiyaç vardır.