CümleAnalizi

İngilizce'de özne ve nesneyi ayırt etmek için şu kurallara dikkat edilebilir: Özne (Subject). Nesne (Object). Soru cümlelerinde ve yan cümlelerde özne ve yüklemin yerleri değişebilir.

Özne ve nesne eksikliğini bulmak için şu adımlar izlenebilir: 1. Özne Eksikliği: Cümlede yüklemdeki eyleme uygun bir öznenin eksik olup olmadığına bakılır. Bir öznenin birden fazla yükleme bağlanıp bağlanmadığına dikkat edilir. Örnek: "Herkes ondan nefret ediyor, onun yüzünü bile görmek istemiyordu" cümlesinde "herkes" sözcüğü öznedir ve bu özne, "nefret ediyor" ve "istemiyordu" yüklemlerine bağlanamadığı için bozukluk meydana gelmiştir. 2. Nesne Eksikliği: Cümlelerde ortak kullanılan nesnenin yüklemlere bağlanamayıp bağlanmadığına bakılır. Örnek: "Ben öğretmenime inanır ve severim" cümlesinde "öğretmenime" dolaylı tümleci, "inanır" ve "severim" yüklemlerine bağlanmak istendiğinde anlatım bozukluğu oluşur. Öge eksikliği genellikle ikinci cümlede olur. Öge eksikliği, tek yüklemli cümlelerde de olabilir. Öge eksikliği olup olmadığını kesin olarak belirlemek için bir dil bilgisi öğretmenine veya ilgili bir uzmana danışılması önerilir.

Cümle içinde pekiştirmenin nasıl bulunacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türkçede beş çeşit pekiştirme olduğu bilinmektedir: 1. Sözcüğün ilk hecesi alınıp sonuna "p, m, s, r" ünsüzlerinden biri getirilmesi. 2. "P, r, s, m" harflerinden sonra "e, a" harflerinin getirilmesi. 3. İkilemelerle pekiştirme. 4. "Mi" soru edatı ile pekiştirme. 5. Kuralsız pekiştirmeler. Pekiştirmeler, cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevlerinde kullanılabilir.

Sıralı cümlelerde öge ortaklığını bulmak için şu adımlar izlenebilir: 1. Cümlelerin öğelerini ayrı ayrı belirlemek. 2. Aynı kelimelerin farklı cümlelerde ortak olup olmadığını kontrol etmek. Öge ortaklığı olan cümleler bağımlı sıralı cümle, öge ortaklığı bulunmayan cümleler ise bağımsız sıralı cümle olarak adlandırılır. Bazı öge ortaklığı örnekleri: Özne ortaklığı: "Çocuklar bahçede oynuyor, neşeyle koşuşturuyor, kahkahaları etrafa yayılıyordu" cümlesinde "çocuklar". Nesne ortaklığı: "Kitabı elime aldım, sayfalarını çevirdim, satırlarını okumaya başladım" cümlesinde "kitap". Tümleç ortaklığı: "Markete gittim, meyve aldım, eve döndüm" cümlesinde "market". Öge ortaklığı örnekleri de şu sitelerde bulunabilir: turkedebiyati.org; haberturk.com; cokbilgi.com.

Amaç-sonuç cümlelerini bulmak için aşağıdaki testler kullanılabilir: Wordwall.net sitesinde "Neden-Sonuç, Amaç-Sonuç ve Koşul Cümleleri" başlıklı bir test bulunmaktadır. Yeninesilturkce.com sitesinde "Neden-Amaç-Koşul Sonuç Testi" yer almaktadır. Unikocu.com sitesinde 7. sınıf Türkçe için "Neden-Koşul-Amaç-Sonuç (Koşul-Sonuç) Cümleleri Test-1" bulunmaktadır. Ayrıca, dilbilgisi.net sitesinde amaç-sonuç cümleleri konu anlatımı ve örnek sorular mevcuttur. Amaç-sonuç cümlelerini bulmak için, cümlede eyleme "hangi amaçla?" sorusu yöneltilir.

"Draw away" ifadesi, çeşitli durumlarda kullanılabilir: Fiziksel uzaklaşma: Bir şeyi veya birini bir yerden ya da durumdan uzaklaştırmak, geri çekmek için kullanılır. Sosyal veya duygusal uzaklaşma: Sosyal bağların zayıflaması, bir kişinin diğerlerinden uzaklaşması, ilişkilerin soğuması gibi durumları ifade eder. Dikkati başka yöne çekme: Birinin dikkatini başka bir yöne kaydırmak için kullanılır. Ayrıca, "draw away" ifadesi, "rakiplerinin önüne geçmek" veya "rakiplerini sollamak" gibi anlamlarda da kullanılabilir.

Her iki cümle de dil bilgisi açısından doğru. Cümlelerin doğruluğu, kullanılan ifadenin anlamına bağlıdır. "Sadece İngilizcenizi geliştirmez" ifadesi, İngilizce'nin yanı sıra başka faktörlerin de etkili olduğunu ima edebilir. Örneğin, "Sadece İngilizcenizi geliştirmez, aynı zamanda genel dil becerilerinizi de artırır" şeklinde bir bağlamda kullanılabilir. "Sadece İngilizcenizi geliştirir" ifadesi ise, İngilizce'nin tek başına geliştirileceğini belirtir. Özetle, cümlenin bağlamı ve amacı, hangi ifadenin daha uygun olduğunu belirler.

Cümlede duygu bildiren kelimeleri bulmak için aşağıdaki duygu türlerine dikkat edilebilir: Şaşırma: Beklenmeyen bir durum karşısında hissedilen hayreti ifade eder. Pişmanlık: Yapılan bir hata veya yanlış sonucunda duyulan üzüntüyü belirtir. Şikayet: Bir durumdan duyulan rahatsızlığı dile getirir. Ön yargı: Bir kişi veya durumla ilgili önceden edinilmiş yargıları ifade eder. Sevinç: İstenen veya hoşa giden bir şeyin olmasıyla duyulan sevinci anlatır. Kaygı: Olumsuz bir durumun gerçekleşme olasılığından dolayı duyulan kaygıyı ifade eder. Üzüntü: Bir olay veya kişinin durumu karşısında bir şey yapamamanın verdiği duyguyu belirtir. Özlem: Geçmişte yaşanan günlerin tekrar yaşanma isteğini veya bir yeri/kişiyi görme isteğini ifade eder. Küçümseme: Bir kişiye veya olaya değer vermeme, onu küçük görme anlamını taşır. Azımsama: Bir şeyin miktarca az olduğunu ve yetersiz görüldüğünü belirtir. Bu duygu türlerini taşıyan cümleler, genellikle bu duyguların sonuna ünlem işareti konularak kurulur.

Cümle oluşturma, dil bilgisinin temel taşlarından biridir ve bir dizi kelimeyi anlamlı bir sırayla düzenleyerek kurallı bir cümle oluşturmayı amaçlar. Cümle yorumlama ise bir cümleyi okuduğunda anlamak için cümleleri yorumlamayı bilmeyi gerektirir: Cümlenin konusu. Ana fikir. Cümleden çıkarılabilecek yargı. Cümleden çıkarılamayacak yargı. Cümle tamamlama. Cümle oluşturma (kelimeleri doğru sıralama). Düşüncenin yönünü değiştiren sözcükler.

Gizli özne, cümlede sözcük olarak bulunmayan, ancak yüklemin çekiminden anlaşılan öznedir. Gizli özneyi bulmak için şu adımlar izlenebilir: Cümleye, yükleme sorulan "kim" veya "ne" sorularıyla başlanır. Eğer bu sorulara cevap geliyorsa, ancak cevap cümlede bir kelime olarak yer almıyorsa, bu gizli öznedir. Gizli özne, genellikle "ben, sen, o, biz, siz, onlar" gibi kişi zamirleriyle ifade edilir. Örnek: "Bu konuyu size anlatacağım" cümlesinde, "anlatacak olan kim?" sorusuna "ben" cevabı verilir, ancak bu kelime cümlede yoktur; dolayısıyla gizli özne olarak kabul edilir.

Gizli özne ve gerçek özne arasındaki temel fark, gizli öznenin cümlede açıkça belirtilmemesi, ancak yüklemden anlaşılmasıdır. Gerçek özne, cümlede açıkça ifade edilen ve yüklemin bildirdiği işi yapan veya durumu üstlenen öznedir. Gizli özne ve gerçek özne arasındaki ayrım şu örneklerle açıklanabilir: "Bu konuyu size anlatacağım" cümlesinde, "anlatacak olan kim?" sorusuna "ben" cevabı verilir, ancak bu kelime cümlede yoktur; bu nedenle özne gizli öznedir. "Öğrenciler sınıfta ders çalışıyor" cümlesinde "öğrenciler" açık öznedir; ders çalışmayı yapan özne açıkça belirtilmiştir. Özneyi bulmak için cümlede yükleme "kim" veya "ne" sorusu sorulur.

"O yüzden Tom'a görev verdi" ifadesi, Tom'a bir görevin ondan dolayı verildiği anlamına gelir.

Cümlede yargı bulmak için şu adımlar izlenebilir: 1. Cümlenin konusu belirlenir. 2. Ana fikir (ana düşünce) tespit edilir. 3. Cümleden çıkarılabilecek yargı değerlendirilir. 4. Cümleden çıkarılamayacak yargı belirlenir. Ayrıca, bir sözün yargı bildirmesi, şahıs ve kip bildirecek biçimde çekimlenmesine bağlıdır.

Yüklem ve nesneyi ayırt etmek için şu adımlar izlenebilir: 1. Yüklem bulmak için: Cümlede asıl yargıyı bildiren ve cümleyi tamamlayan unsur aranır. Yükleme, "ne, neyi, kimi" sorularıyla sorularak nesne bulunup bulunmadığı kontrol edilir. 2. Nesne bulmak için: Yükleme "ne, neyi, kimi" soruları sorulur. Belirtili nesne "-i" belirtme hâl ekiyle (-i) bağlanır. Belirtisiz nesne ise "-i" belirtme hâl eki almaz ve "ne" sorusuna cevap verir. Örnekler: "Bugün seni çok aradım." cümlesinde yükleme sorulan "kimi?" sorusuna cevap veren "seni" sözcüğü nesnedir. "Ben her gün kitap okurum." cümlesinde "kitap" sözcüğü, "ne" sorusuna cevap vererek belirtisiz nesne olarak kullanılmıştır. Not: Cümlenin öğeleri bulunurken özne ve nesneyi karıştırmamak için önce yüklemi, sonra özneyi, daha sonra da nesneyi bulmak gerekir.

"I could if I would" ve "I would if I could" ifadeleri arasındaki temel fark, kullanım amaçları ve anlamlarıdır. 1. "I could if I would": Bu ifade, bir şeyin yapılabilmesi için bir koşulun yerine getirilmesi gerektiğini belirtir. Ancak, bu koşulun ne olduğu açıkça belirtilmemiştir. Örneğin: "I could go for a run if I would find some time" (Biraz zaman bulabilirsem koşuya çıkabilirim). 2. "I would if I could": Bu ifade, bir şeyin yapılması istendiğini, ancak şu anda mümkün olmadığını belirtir. Örneğin: "I would help you if I could" (Eğer yapabilseydim sana yardım ederdim). Özetle, "I could if I would" daha çok bir koşulun yerine getirilmesini beklerken, "I would if I could" daha çok bir imkanın olmadığını ifade eder.

Olay ve olgu ile ilgili cümlelerden bazıları şu şekildedir: Olay örnekleri: İstanbul'un fethi; yağmurun yağması; çocuğun doğması. Olgu örnekleri: İstanbul'un Marmara Bölgesi’nde olması; Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması; Güneş’in batıdan batması. Olay ve olgu ile ilgili cümle örnekleri: "Dün gece saat 22:00'de İstanbul'da 3.5 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi." "29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi." "Yağmur yağdıkça etraf yeşillenir." "Çocuk annesinin karnında günden güne gelişiyor." "Boyum 170 cm'dir." "Saç rengim siyahtır." "Arkadaşım 65 kg'dır." "Ayasofya İstanbul'dadır." "Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanıdır." "Türkiye'nin en büyük gölü Van Gölü'dür."

Bu cümle, zıt anlamlı kelimelerin birlikte kullanıldığı bir cümledir. "Ayşe ne kadar hızlı koşarsa koşsun, Ahmet çok yavaş koşuyordu" cümlesinde zıt anlamlı kelimeler: hızlı ve yavaş.

Değerlendirme cümlesi, bir durum, olay, nesne veya kişinin belirli bir özellik, kriter veya standart doğrultusunda analiz edilip, olumlu ya da olumsuz bir yargıya varıldığı cümledir. Değerlendirme cümlelerinin özellikleri: Subjektiflik. Analiz ve yargı. Olumlu veya olumsuz yargı. Kriterlere dayalı. Değerlendirme cümlelerine örnek olarak şunlar verilebilir: "Bu kitap, genç yazarlar için mükemmel bir rehber." "Filmin konusu, oldukça sıkıcı ve tahmin edilebilirdi." "Yeni restoran, lezzetli yemekleri ve hızlı servisiyle beğenildi."

Ki ekinin kullanıldığı cümleleri bulmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Bağlaç olan ki'nin kullanımı: Cümlede "ki" ayrı yazılıyorsa, bu bir bağlaç olarak kullanılmıştır. Sıfat yapan ki'nin kullanımı: Cümlede "ki" ekli kelime bitişik yazılıyorsa, bu sıfat yapan ki ekidir. İlgi zamiri olan ki'nin kullanımı: "Ki" eki, isim tamlamalarındaki eksilmenin sonucunda kullanılır ve eklendiği kelimelere bitişik yazılır. Ayrıca, "ki"den sonra gelen "-ler" çokluk ekinin cümlenin anlamını bozup bozmadığına bakarak da kullanım türü belirlenebilir.

Ana yargı ve yan yargı arasındaki fark şu şekilde özetlenebilir: Ana yargı, bir metinde veya cümlede temel düşünceyi ifade eder. Yan yargı ise, ana yargıyı destekleyen, açıklayan veya geliştiren ek bilgi veya açıklamadır. Örnekler: Ana yargı: Ahmet mühendislik bölümünden mezun oldu. Yan yargı: Üstelik mezun olurken sınıf birincisiydi. Bu cümlede, "Ahmet mühendislik bölümünden mezun oldu" ana yargı, "Üstelik mezun olurken sınıf birincisiydi" ise yan yargıdır. Yan yargı türleri: Durum yargısı: Bir kişinin veya olayın durumunu belirtir. Neden-sonuç yargısı: Bir durumun veya olayın nedenlerini ve sonuçlarını açıklar. Açıklayıcı yargı: Ana yargıyı daha anlaşılır hale getirmek için ek bilgiler sunar.