CumhuriyetDönemi

Cumhuriyet'in ilk yıllarında insan figürünün soyutlanmasının birkaç nedeni vardır: 1. Kübizm ve Konstrüktivizm Etkisi: D Grubu sanatçıları, temel olarak kübizm ve konstrüktivizm kökenli akımlardan etkilenmiş, figürleri geometrik şekillere indirgeyerek soyutlamışlardır. 2. Biçimsel ve Teknik Yaklaşım: Yüzeysel bir yaklaşımla, insan figürünü sadece geometrize edilmiş bedenler olarak görmüşler ve anatomik ölçülere bağlı kalmadan düz şematik anlatım yoluna gitmişlerdir. 3. Yerel Kültürden Yararlanma: Anadolu kültüründen esinlenerek, figürleri nesne düzeyine indirip boyalı bir yüzey haline getirmişlerdir. Bu, figürü anlamsızlaştırmış ve yerel bir havaya büründürmüştür. 4. Soyut Sanat Anlayışı: Genel anlamda soyut sanat anlayışının yükselişi, figüratif ifadeden uzaklaşmayı ve soyutlamayı beraberinde getirmiştir.

Cumhuriyet dönemi fıkra yazarları arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. Ahmet Rasim: Eşkâl-i Zaman, Gülüp Ağladıklarım ve Muharrir Bu Ya gibi eserlerinde fıkralarını toplamıştır. 2. Falih Rıfkı Atay: Hâkimiyet-i Milliye, Ulus, Cumhuriyet, Milliyet ve Dünya gazetelerinde fıkralar yazmıştır. 3. Arif Nihat Asya: Kanatlar ve Gagalar, Enikli Kapı-Top Sesleri, Terazi Kendini Tartamaz gibi kitaplarda fıkralarını derlemiştir. 4. Refik Halit Karay: Bir İçim Su, Bir Avuç Saçma, İlk Adım ve Üç Nesil Üç Hayat gibi eserlerinde siyasi ağırlıklı fıkraları bulunmaktadır. 5. Orhan Seyfi Orhon: Fiskeler ve Kulaktan Kulağa adlı eserlerinde fıkraları yer almaktadır. 6. Ahmet Kabaklı: Müslüman Türkiye, Mabet ve Millet, Bürokrasi ve Biz gibi kitaplarda fıkraları bulunmaktadır.

Fatih-Harbiye romanının siyasi yönü, yazarın Cumhuriyet döneminin kültür politikalarını eleştirmesi etrafında şekillenir. Romanda, Milli Maarif Vekaleti'nin Dârülelhan'ın alaturka kısmını lağvetme tasarısı, iktidarın kültür politikalarına bir gönderme olarak kullanılmıştır.

Cumhuriyet edebiyatında deneme türü, Cumhuriyet döneminde gelişmiştir.

Cumhuriyet Dönemi'nin en önemli şiirleri arasında şu eserler öne çıkmaktadır: 1. Sezai Karakoç - Mona Roza. 2. Attila İlhan - Ben Sana Mecburum. 3. Ahmed Arif - Hasretinden Prangalar Eskittim. 4. Necip Fazıl Kısakürek - Kaldırımlar. 5. İsmet Özel - Amentü. Ayrıca, Yahya Kemal Beyatlı - Sessiz Gemi ve Erdem Beyazıt - Sana, Bana, Vatanıma, Ülkemin İnsanlarına Dair şiirleri de dönemin önemli eserleri arasında yer almaktadır.

Cumhuriyet dönemini konu alan bazı Türk dizileri şunlardır: 1. "Veda" (2010) - Atatürk'ün yardımcısı Salih Bozok'un anılarına dayanan bir yapım. 2. "Dersimiz Atatürk" (2010) - Halit Ergenç'in Atatürk'ü canlandırdığı bir film. 3. "Kurt Kanunu" (2012) - Kemal Tahir'in romanından uyarlanan, cumhuriyetin ilk yıllarını anlatan bir dizi. 4. "Yol Ayrımı" (2012) - 1930'lu yılların Türkiye'sinde geçen bir Kemal Tahir uyarlaması. 5. "Payitaht Abdülhamid" (2017-2021) - Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde Abdülhamid Han'ın hayatını anlatan bir dizi. 6. "Atatürk" (2023) - Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını ve Kurtuluş Savaşı'nı konu alan bir yapım.

1923-1950 yılları arasındaki Cumhuriyet dönemi romanında realizm akımı etkili olmuştur.

Cumhuriyet döneminde Türkiye'de çeşitli spor dalları gelişmiştir. Bunlar arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. Güreş: Atatürk'ün özel ilgi duyduğu spor dallarından biri olan güreş, serbest güreş özellikle vurgulanmıştır. 2. Otomobil Sporları: 1932'de Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu olarak faaliyet göstermeye başlamıştır. 3. Voleybol, Hentbol, Tenis ve Basketbol: 1935'te "Spor Oyunları Federasyonu" çatısı altında toplanmıştır. 4. Jimnastik: Modern sporlara geçiş ilk olarak jimnastikle olmuştur. 5. Futbol: İlk futbol kulüpleri İzmir'de kurulmuş, 1923'te FIFA'ya üyelik başvurusu yapılmıştır. Ayrıca, Halkevleri ve Türk Ocakları gibi kurumlar da sporun yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için çalışmalar yapmıştır.

Cumhuriyet dönemi imar planlarını aşağıdaki kişiler yapmıştır: 1. Hermann Jansen: Ankara'nın imar planını 1932 yılında hazırlamıştır. 2. Henri Prost: 1936 yılında İstanbul'un nâzım planını hazırlamak üzere atanmış ve 15 yıl boyunca bu plan üzerinde çalışmıştır. 3. Üç yabancı uzman (Agache, Ehlgötz ve Lambert): 1933'te İstanbul için planlama çalışmaları yapmışlardır. 4. Martin Wagner: 1935'te İstanbul imar planında görev almıştır.

Cumhuriyet döneminin en önemli eserleri arasında şunlar öne çıkmaktadır: 1. Roman: Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun "Yaban" adlı eseri, Kurtuluş Savaşı yıllarında aydın-halk çatışmasını ele alması ve Türk toplumunun modernleşme sürecini eleştirel bir gözle işlemesiyle önemlidir. 2. Şiir: Nazım Hikmet'in serbest nazmı edebiyatımıza kazandırması ve Garip Akımı'nın öncüsü olan Orhan Veli Kanık'ın eserleri, Cumhuriyet dönemi şiirinin önemli eserlerindendir. 3. Tiyatro: Haldun Taner'in "Keşanlı Ali Destanı" adlı eseri, epik tiyatro anlayışını Türk sahnelerine taşıması bakımından dikkat çekicidir. 4. Fıkra: Ahmet Rasim, Burhan Felek ve Peyami Safa'nın fıkraları, gündelik olayları mizahi ve eleştirel bir dille ele almalarıyla dönemin önemli edebi eserleri arasında yer alır.

Cumhuriyet dönemi şiiri, çeşitli akım ve topluluklara ayrılarak incelenebilir. Bu dönemler şunlardır: 1. Beş Hececiler: Millî Edebiyat'tan etkilenmiş, hece ölçüsünü kullanmış ve memleket sevgisi gibi konuları işlemişlerdir. 2. Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir: Dildeki yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıklarını kullanmayı tercih etmişlerdir. 3. Yedi Meşaleciler: Edebiyatta bir yenilik hamlesi yapmak istemişler, Fransız sürrealizminden etkilenmişlerdir. 4. Garip Hareketi (Birinci Yeni): Geleneksel şiir anlayışına tepki olarak doğmuş, doğal ve yalın bir dil kullanmışlardır. 5. Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir: 1920-1960 yılları arasında etkili olmuş, toplumsal kaygılar güden şiirler yazmışlardır. 6. İkinci Yeniler: Şiirde biçim ve özden çok içeriğe önem vermişler, kendilerini toplumun sözcüsü olarak nitelemişlerdir. 7. Hisarcılar: Yaşayan Türkçeyi savunmuşlar, Garip akımına karşı çıkmışlardır.

Cumhuriyet Dönemi'nde en çok roman türü eser verilmiştir.

Cumhuriyet döneminde yapılan ilk demiryolu hattı, Ankara-Yerköy hattını birbirine bağlar.

Evet, Cumhuriyet dönemi eserlerinde "ekmek kavgası" teması işlenmiştir. Bu temayı ele alan önemli yazarlardan biri Orhan Kemal'dir. Yazarın "Ekmek Kavgası" adlı eseri, ekonomik sıkıntılar, yoksulluk ve adaletsizlikleri anlatmaktadır.

"Sessiz Gemi" şiiri, Cumhuriyet dönemine aittir.

Necip Fazıl Kısakürek'in edebi kişiliği Cumhuriyet dönemine aittir.

Necip Fazıl Kısakürek, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin önemli şairlerindendir.

Cumhuriyet döneminde fıkra türünün gelişmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Gazeteciliğin ve dergiciliğin gelişmesi: Fıkra, başlı başına bir uğraş hâline gelerek yeni bir tür olarak ortaya çıktı. 2. Güncel konuların ele alınması: Fıkralar, güncel, siyasi ve sosyal konuları ele alarak okuyucunun ilgisini çekmeyi amaçladı. 3. Yazarların ilgisi: Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Peyami Safa, Falih Rıfkı Atay, Yusuf Ziya Ortaç gibi yazarların fıkra türünde eserler kaleme alması, bu türün yaygınlaşmasına katkıda bulundu. 4. Sanat ve edebiyat dergilerinin artışı: Ülkü, İstanbul, Türk Düşüncesi, Türk Dili, Hisar gibi dergilerin artması, fıkra yazarlığına olan desteği artırdı.

Cumhuriyet döneminde toplumu oluşturan kesimler şunlardır: 1. Çiftçiler: Kırsal kesimde yaşayan ve tarımla uğraşan kesim. 2. Zanaatkarlar ve Esnaf: Küçük ölçekli işletmelerde çalışan ve ticaret yapan kesim. 3. İşçiler: Fabrikalarda ve sanayi tesislerinde çalışan işçi sınıfı. 4. Serbest Meslek Sahipleri: Avukat, doktor, mühendis gibi serbest meslek çalışanları. 5. Tüccarlar ve Sanayiciler: Ticaret ve sanayi ile uğraşan, sermaye sahibi kesim. 6. Memurlar: Devlet ve kamu kurumlarında çalışan kesim. Ayrıca, Cumhuriyet döneminde toplumsal yapıda kadın hakları da önemli bir yer tutmuş ve kadınların toplumsal hayata katılımı artırılmıştır.

Cumhuriyet döneminde saz çalmak yasaklanmamıştır. Ancak, 1934 yılında Türkiye Hükûmeti, batılılaşma gerekçesiyle 2 Kasım 1934 tarihinden 6 Eylül 1936'ya kadar geleneksel Türk müziğinin radyoda çalınmasını yasaklamıştır.