Atom

Atom, bilinen evrendeki tüm maddenin kimyasal ve fiziksel niteliklerini taşıyan en küçük yapı taşı olarak kabul edilir.

Madde tanecikleri, maddeyi oluşturan küçük yapıtaşlarıdır ve atom olarak adlandırılır. Atomlar, daha küçük parçacıkların birleşimiyle oluşmuştur ve bu parçacıklar atom altı parçacıkları olarak bilinir.

7. sınıf fen bilimleri ders kitabında sayfa 100'de "Atom Modellerinin Zaman Yolculuğu" adlı etkinlik anlatılmaktadır. Bu etkinlikte öğrencilerden, geçmişten günümüze atom kavramı ile ilgili düşüncelerin nasıl değiştiğini araştırmaları ve bir tarih şeridi hazırlamaları istenmektedir.

Atomun temel tanecik sayısı üçtür: proton, nötron ve elektron.

9. sınıf kimya dersinde atomun temel kavramları kapsamında orbitaller dört çeşittir: 1. s orbitali. 2. p orbitali. 3. d orbitali. 4. f orbitali.

Farklı maddelerin tanecikleri aynı değildir, çünkü her maddenin tanecikleri birbirinden farklı atomlardan oluşur.

Elektron ve proton aynı şeyler değildir. Elektron, atomun çekirdeğini saran negatif yüklü bir atom altı taneciktir. Proton ise atomun çekirdeğinde bulunan pozitif yüklü bir atom altı taneciktir ve atom numarasını belirler.

Atom kütlesi ve ortalama atom kütlesi aynı kavramı ifade eder. Atom kütlesi, bir atomun toplam kütlesini, yani protonların, nötronların ve elektronların kütlelerinin toplamını ifade eder. Ortalama atom kütlesi ise, bir elementin farklı kütle numarasına sahip izotoplarının doğada bulunma yüzdeleri dikkate alınarak hesaplanan kütlelerinin ağırlıklı ortalamasıdır.

10 elektronlu atomun katman dizilimi Neon (Ne) atomuna aittir ve şu şekildedir: 1s² 2s² 2p⁶.

C atomunun elektron dağılımı şu şekilde yapılır: 1. Aufbau İlkesi: Elektronlar, en düşük enerjili orbitalden başlayarak daha yüksek enerjili orbitallere doğru yerleşir. 2. Pauli Dışarlama İlkesi: Bir orbitalde, zıt spinli olmak koşuluyla en fazla 2 elektron bulunabilir. 3. Hund Kuralı: Aynı enerjili orbitaller önce tek elektron alır, sonra ikinci elektronlar eşleşmeye başlar. C atomunun temel hal elektron dizilimi şu şekildedir: 6C6 → 1s² 2s² 2p².

3. enerji düzeyinde 5 tane d orbitali vardır.

Elektron dizilimi 3s² 3p¹ olan atom, 3. periyotta ve 3A grubunda yer alır.

3. enerji düzeyinde ve daha üst enerji seviyelerinde bulunan, kompleks şekillere sahip olan, eş enerjili 5 tane orbitalden oluşan orbital türü, d orbitalidir. Sınır düzey diyagramı için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Şekillerin Çizilmesi: dxz, dz2, dyz, dxy ve dx2-y2 olmak üzere beş farklı d orbitali çizilir. 2. Yönelimlerin Belirtilmesi: Her bir orbitalin uzayda farklı yönelimleri olduğu için, her bir şekil farklı bir eksen üzerinde yer alır. 3. Enerji Seviyesinin Gösterilmesi: Tüm d orbitalleri aynı enerji seviyesine sahip olduğu için, diyagramda enerji seviyesi sabit olarak gösterilir. Bu şekilde, d orbitallerinin sınır düzey diyagramı tamamlanmış olur.

118 numaralı Oganesson (Og), şu anda keşfedilmiş en büyük atom numarasına sahip elementtir.

Orbital sayısı, elektronun bulunduğu enerji seviyesine (n) bağlı olarak hesaplanır ve n² formülü ile bulunur. Örneğin: - n = 1 için orbital sayısı 1² = 1 (1s orbitali). - n = 2 için orbital sayısı 2² = 4 (2s ve 2p orbitalleri). - n = 3 için orbital sayısı 3² = 9 (3s, 3p, 3d orbitalleri). Ayrıca, her enerji seviyesindeki orbital türleri de farklıdır: - s orbitalleri: Her n için 1 adet (0, 1, 2...). - p orbitalleri: n ≥ 2 için 3 adet (2, 3, 4...). - d orbitalleri: n ≥ 3 için 5 adet (3, 4, 5...). - f orbitalleri: n ≥ 4 için 7 adet (4, 5, 6...).

Proton ve elektron sayısı eşitse, atom nötr (yüksüz) durumdadır.

Evet, proton ve elektron sayısı aynı olan atomların kimyasal özellikleri aynıdır. Kimyasal özellikler, bir atomun proton ve elektron sayısına bağlıdır.

Atom hacmini belirleyen tanecik elektrondur.

Helyum, iyonlaşma enerjisi en büyük olan atomdur.

Evet, çekirdekte proton sayısı arttıkça atomun çapı azalır. Proton sayısının artması, aynı yörüngeye uygulanan çekim kuvvetinin artmasına ve atom çapının küçülmesine neden olur.