Aşılar

Evet, Türkiye'de ulusal aşı takviminde yer alan aşılar devlet tarafından ücretsiz olarak yapılmaktadır. Ücretsiz yapılan aşılar arasında suçiçeği, difteri, tetanos, boğmaca, hepatit A ve B, HİB, kızamık, kabakulak, kızamıkçık, zatürre ve çocuk felci aşıları bulunmaktadır. Özel (ücretli) aşılar ise meningokok, rota virüsü ve HPV aşılarını içermektedir.

Hamilelikte tetanoz aşısı genellikle üç doz olarak uygulanır: 1. İlk doz: Gebeliğin 20. haftasından sonra yapılır. 2. İkinci doz: İlk dozdan en az 4 hafta sonra, tercihen 24-32. haftalar arasında uygulanır. 3. Üçüncü doz: Eğer anne adayı daha önce hiç tetanoz aşısı olmamışsa, doğumdan en az 6 ay önce yapılır. Eğer anne adayı daha önce tetanoz aşısı olmuşsa, ek doz gerekip gerekmediğini doktor belirler. Aşıların zamanlaması, sağlık kuruluşunun önerilerine göre değişiklik gösterebilir. Aşıların doktor onayı ile yapılması gereklidir.

Tetanoz aşısı kaydınızı aşağıdaki yerlerde bulabilirsiniz: E-Nabız: Sağlık Bakanlığı'nın E-Nabız sistemi üzerinden aşı geçmişinizi kontrol edebilirsiniz. Sağlık Kuruluşları: Aşı olduğunuz sağlık merkezi, aile hekimliği, hastane veya aşı merkezinde kayıtlarınız bulunabilir. Tetanoz aşısı genellikle sağlık merkezleri, aile hekimlikleri, hastaneler ve aşı merkezlerinde uygulanır.

Oral Polio Aşısı (OPV), poliomyelit (çocuk felci) karşısında %90-95 oranında koruyuculuk sağlar. Bu aşı, bağırsaklarda bağışıklık oluşturarak virüsün yayılmasını önler.

Kalem aşısının tutup tutmadığını anlamak için 15-20 gün sonra kontrol edilebilir. Tuttuğuna dair işaretler: Greft gözleri büyümüş, parlak ve kabarık hale gelir. "T" greftinde, dokunulduğunda yaprak sapı kolayca düşer. Normal şartlarda kalem aşısının tutma oranı %80-90 civarındadır.

Verem (tüberküloz) hastalığına karşı BCG (Bacillus Calmette-Guerin) aşısı yapılır. BCG aşısı, zayıflatılmış bir tüberküloz bakterisi içerir ve bağışıklık sistemine hastalığı tanıtarak bir savunma mekanizması oluşturur. Türkiye gibi tüberküloz riski orta düzeyde olan ülkelerde aşı, yenidoğan döneminde yapılır ve aşının tekrarı önerilmez. BCG aşısı, 3. aydan sonra yapılacaksa PPD ile TCT (cilt testi) yapıldıktan sonra sonucuna göre uygulanır. BCG aşısı, bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda, gebelikte, kanser, kanser tedavisi ve kortizon içeren ilaç kullanımı gibi durumlarda uygulanmaz.

Zorunlu olmayan çocukluk aşıları arasında HPV (Human Papilloma Virüsü) aşısı ve Rotavirüs aşısı bulunmaktadır. Ayrıca, menenjit aşısı (Meningokok) ve Rota virüs aşısı da zorunlu olmayan aşılar arasındadır. Türkiye'de çocukluk dönemi aşı takviminde Sağlık Bakanlığı tarafından toplam 13 aşı uygulaması gerçekleştirilmektedir, ancak bu aşıların yaptırılması yasal bir zorunluluk değildir; ebeveynler çocuklarına bu aşıları yaptırıp yaptırmamakta özgürdür.

Hepatit aşısı yaptırdıktan sonra dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: İstirahat: Aşı sonrası istirahat önerilir. Yan etkiler: En sık görülen yan etkiler arasında enjeksiyon alanında ağrı, kızarıklık ve halsizlik bulunur; bu belirtiler genellikle 1-2 gün içinde kaybolur. Ciddi reaksiyonlar: Ciddi alerjik reaksiyon belirtileri (kurdeşen, yüz ve boğazın şişmesi, nefes darlığı) görülürse 9-1-1 aranarak acil yardım çağrılmalıdır. Hijyen: Hepatit A'dan korunmak için kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir; ellerin düzenli olarak sabunla yıkanması, güvenli içme suyu kullanımı ve çiğ sebze ve meyvelerin iyi yıkanması önemlidir. Seyahat: Seyahatten en az 2 hafta önce ilk dozun yapılması önerilir. Her durumda hekime danışılarak karar verilmesi önemlidir.

Oral aşılar arasında şunlar bulunmaktadır: Çocuk felci aşısı (OPV). Tifo aşısı. Ayrıca, geçmişte BCG (verem) aşısı da oral yolla uygulanıyordu, ancak günümüzde genellikle cilt içine enjeksiyon yöntemiyle yapılmaktadır.

Pnömokok hastalığı, pnömokok bakterisinin neden olduğu ciddi ve ölümcül olabilen enfeksiyon hastalıklarını ifade eder. Pnömokok bakterisinin yol açtığı bazı hastalıklar: Zatürre; Menenjit (beyin ve omuriliği saran zarın iltihabı); Kan zehirlenmesi (sepsis); Orta kulak iltihabı (otit); Sinüzit. Risk grupları: 2 yaşın altındaki çocuklar, 65 yaş ve üstü yetişkinler, bağışıklık sistemi zayıf kişiler, sigara ve alkol kullananlar. Korunma: Pnömokok aşısı ile korunma sağlanabilir.

Grip olan çocuğa hangi aşının yapılacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, 6 aydan büyük tüm çocuklara grip aşısı yapılması önerilmektedir. Çocuklarda grip aşısı türleri: Trivalan aşı. Kuadrivalan (tetra/dörtlü) aşı. İntranazal aşı. Aşı uygulaması için bir doktora danışılması önerilir.

Hastalıkların çoğalmaması için şu önlemler alınabilir: Elleri sık sık yıkamak. Öksürürken ve hapşırırken dikkatli olmak. Sosyal ortamlarda mesafeyi korumak. Göz, burun ve ağza dokunmaktan kaçınmak. Risk altındaki kişileri aşılamak. Çevre hijyenine dikkat etmek. Hastalıkların önlenmesi için en doğru yöntemleri belirlemek adına bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Doğumda tetanozun önemli olmasının bazı nedenleri: Anneyi koruma: Tetanoz aşısı, anne adayını doğum sırasında ve sonrasında tetanoz enfeksiyonundan korur. Bebek için koruma: Bebeğin doğum sonrası tetanoz (neonatal tetanoz) riskini azaltır. Bağışıklık kazandırma: Doğum yaralarının enfeksiyon kapmasını önler ve bebek doğduğunda anneden antikor geçişini sağlayarak bağışıklık kazandırır. Komplikasyonları önleme: Doğum sırasında steril olmayan koşullarda bulaşma riski nedeniyle, aşı ile korunmak olası komplikasyonları önler. Tetanoz, Clostridium tetani adlı bakterinin neden olduğu ciddi bir enfeksiyondur ve ölümcül olabilir.

2025 yılı itibarıyla Türkiye'de pnömokok aşı takviminde bir değişiklik yapılmamıştır. Ancak, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan düzenlemeye göre, 14 Nisan 2025 tarihi itibarıyla çocukluk çağı aşı takviminde yer alan karma aşı uygulamasında değişikliğe gidilmiştir. Pnömokok aşı takvimi: 2. ay: Pnömokok (KPA - 1. doz). 4. ay: Pnömokok (KPA - 2. doz). 12. ay: Pnömokok (rapel). Bu takvim, 2025 yılı için geçerli olan Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Programı'na dayanmaktadır.

Evet, geçirilmiş suçiçeği aşısı korur. Suçiçeği aşısı, varicella-zoster virüsüne karşı koruma sağlar ve hastalığın şiddetini azaltır. Ancak, su çiçeği bulaşıcı bir hastalık olduğu için tamamen korunmak her zaman mümkün olmayabilir. Aşı uygulaması belirli koşullar dışında tüm çocuklara önerilir. En doğru bilgi ve yönlendirme için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Evet, Tetraxim aşısı özel hastanelerde yapılabilir. Tetraxim, 2. aydan itibaren çocuklarda difteri, tetanoz, boğmaca ve çocuk felcine karşı koruma sağlamak amacıyla kullanılan bir aşıdır ve aşılar konusunda deneyimli sağlık çalışanları tarafından uygulanması gerekir. Aşının uygulanması için T.C. Sağlık Bakanlığı'nın çocukluk dönemi aşılama takvimine uyulması önerilir.

Evet, tetanoz ve difteri aşısı aynı yerde yapılabilir. Tetanoz ve difteri aşıları genellikle birlikte uygulanır, örneğin Td (tetanoz-difteri) aşısı şeklinde. Ayrıca, gebelik döneminde yapılan Tdap (tetanoz, difteri ve boğmaca) aşısı da bu iki aşıyı içerir. Aşıların uygulanacağı yer, kişinin yaşına göre değişir: Bebeklerde uyluğun dış kısmı, yetişkinlerde ise üst kolun dış kısmı (deltoid kası) tercih edilir. Aşıların uygulanması için sağlık merkezleri, aile hekimlikleri, hastaneler ve aşı merkezleri gibi yerler uygundur.

Difteriye karşı aşı olmak şarttır, çünkü difteri çok bulaşıcı ve ölümcül olabilen bir hastalıktır. Difteri aşısı, genellikle karma aşı (DTaP, Tdap) içinde uygulanır ve çocukluk döneminde 2, 4, 6, 18. aylarda ve 4-6 yaş arasında beş doz olarak yapılır. Aşının yan etkileri genellikle hafif olup, ciddi yan etki riski son derece düşüktür.

Menenjit aşısı sonrası görülen yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Hafif yan etkiler: Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya şişlik, hafif ateş, halsizlik, baş ağrısı veya kas ağrıları gibi belirtiler genellikle 3 ila 7 gün arasında ortadan kalkar. Ciddi yan etkiler: Nadir görülen alerjik reaksiyonlar gibi ciddi durumlar ise tıbbi müdahale gerektirebilir. Yan etkilerin süresi, kişinin sağlık durumuna ve aşıya verdiği tepkiye bağlı olarak değişebilir. Belirtiler uzun süre devam ederse veya şiddetlenirse, bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.

PPA (Pnömokok Polisakkarit Aşısı) ve PPA 23 (Pnömokok 23 Valanlı Polisakkarit Aşısı) arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsadığı Pnömokok Türleri: PPA 23, 23 farklı pnömokok türünü içerirken, PPA daha az sayıda (genellikle 13) tür içerir. Koruma Süresi: PPA 23, 5 yıllık koruma sağlar. Uygulama Zamanı: PPA 23, genellikle 65 yaş ve üzeri kişilere veya belirli kronik hastalıkları olan 2-64 yaş arası kişilere önerilir. Özetle, PPA 23 daha geniş bir koruma sağlarken, PPA daha uzun süreli bağışıklık sunar ve uygulama zamanı farklılık gösterir.