Arkeoloji

Türkiye'de beşten fazla batık şehir bulunmaktadır. Bazı batık şehirler: Savaşan Köyü, Şanlıurfa; Hasankeyf, Batman; Kekova, Antalya; Allianoi Antik Kenti, İzmir; Eğil Antik Kenti, Diyarbakır. Ayrıca, Elazığ Batık Şehir gibi hakkında kesin bilgi bulunmayan yerler de mevcuttur.

Alişar Höyüğü, tarih boyunca çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Başlıca uygarlıklar şunlardır: Neolitik Dönem: Höyük, Neolitik Çağ'dan başlayarak Kalkolitik, Tunç Çağı ve Hitit dönemleri boyunca yerleşim görmüştür. Hititler: MÖ 1400-1200 yılları arasında Alişar, Hitit İmparatorluğu'nun bir taşra kasabasıydı ve savunma stratejileriyle öne çıkan bir yerleşim haline gelmiştir. Frigler: MÖ 1200-700 yılları arasında Alişar'da Hitit ve Frig kültürü bir arada yaşamıştır. Med, Pers, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Dönemleri: Bu dönemlerde de yerleşim görülse de, bu dönemlere ait çok az kalıntı bulunmuştur.

Eric H. Cline'ın M.Ö. 1177 Medeniyetin Çöktüğü Yıl adlı kitabı, Geç Tunç Çağı'nın büyük devletlerinin çöküşünü ele alır. Kitapta anlatılan bazı konular şunlardır: Deniz Kavimleri. Doğal afetler ve iklim değişikliği. Siyasi ilişkiler ve savaşlar. Kitap, 2014'te Amerikan Şarkiyat Araştırmaları Okulları'nın En İyi Popüler Kitap Ödülü'nü, 2015'te Amerikan Yayıncılar Derneği'nin PROSE Ödülleri'nde Arkeoloji ve Antropoloji alanında mansiyon ödülü kazanmıştır.

Erciyes Dağı'nda yaşamamış medeniyetler hakkında bilgi bulunamadı. Ancak Erciyes Dağı'nda yaşamış medeniyetlerden bazıları şunlardır: Asurlular; Hititler; Frigyalılar; Persler; Romalılar; Bizanslılar; Osmanlılar.

Gaziantep Zeugma Antik Kenti, Helenistik dönem ve Roma uygarlığına aittir. Büyük İskender’in generallerinden I. Selevkos Nikator, M.Ö. 300 yılında burada Selevkeia Euphrates ismiyle bir kent kurmuştur. Roma döneminde en parlak dönemini yaşayan Zeugma, M.S. 256 yılında Sasani Kralı I. Şapur tarafından ele geçirilip yakılarak yıkılmıştır.

Bereket tanrısı heykellerinin nerede bulunabileceğine dair bazı örnekler: Ordu: 2017 yılında Ordu'da 2100 yıllık Kybele (ana tanrıça) heykeli bulunmuştur. Eskişehir, Kütahya, Afyon: Frig Vadisi'nde yapılan kazılarda Kybele heykelleri ortaya çıkarılmıştır. Kurul Kalesi: 2018 yılında yapılan kazılarda Bereket Tanrısı Dionysos heykeli bulunmuştur. Ayrıca, bereket tanrısı heykelcikleri ve sembolik figürleri Trendyol gibi sitelerde de bulunabilir.

Göbeklitepe, Çatalhöyük'ten daha eski bir yerleşim yeridir. Göbeklitepe, M.Ö. 9600-9500 yıllarına, yani yaklaşık 12.000 yıl öncesine tarihlenmektedir. Çatalhöyük ise M.Ö. 7500-5700 yılları arasında kurulmuştur. Bu nedenle, Göbeklitepe Anadolu'nun ilk şehri olarak kabul edilebilir.

Eskişehir Yeraltı Şehri'nin neden kapalı olduğuna dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Eskişehir'deki Han Yeraltı Şehri'nin ziyarete açık olduğu bilinmektedir. Eskişehir'in güneydoğusunda yer alan Han Yeraltı Şehri, Eskişehir il merkezine yaklaşık 83 km uzaklıktadır. Han Yeraltı Şehri'ne özel araçla veya toplu taşıma araçları ile gidilebilir.

En eski mektup, yaklaşık MÖ 2100-2016 arasına tarihlenen ve Sümer dilinde çivi yazısıyla yazılmış bir kil tablettir. Bu mektup, Anadolu'da bulunan en eski mektup olarak kabul edilmektedir.

Edirne Sarayı'nın uzun süre restore edilmesinin birkaç nedeni vardır: Çok parçalı mülkiyet durumu. Tarih boyunca yaşanan olumsuzluklar. Kazı ve belgeleme çalışmaları. Kapsamlı restorasyon planı.

Göbeklitepe ve Çatalhöyük, herhangi bir uygarlığa atfedilemeyecek kadar eski yerleşim yerleridir. Göbeklitepe, M.Ö. 9600-9500 yıllarına tarihlenen ve Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a ait bir arkeolojik sit alanıdır. Çatalhöyük, M.Ö. 7500-5700 yıllarına tarihlenen Neolitik döneme ait bir yerleşim yeridir.

Tekerleğin ilk hali, büyük ağaç kütüklerinin yuvarlanmasıyla ortaya çıkmıştır. Bilinen en eski tekerlek, birbirine tahta mıhlarla iliştirilmiş yan yana üç kalasın yontularak yuvarlaklaştırılması yöntemiyle üretilmiştir. M.Ö. 4000’lere dayanan kil tabletlerde ise tekerleğe benzer araçlar resmedilmiştir. M.Ö. 2000’li yıllarda ahşap tekerleklerin yerini bronz tekerlekler almış, M.Ö. 1000’li yıllarda demirin keşfedilmesiyle demir tekerlekler üretilmiştir.

Mısır'daki obelisklerin (dikilitaşların) sırlarından bazıları şunlardır: Sembolizm: Antik Mısır'da dikilitaşlar, güneş tanrısı Ra'yı sembolize ederdi. Kullanım amacı: Genellikle belirli bir şahsı veya olayı anmak için yapılırdı. Malzeme: Dikilitaşlar için genellikle Asvan'dan gelen kırmızı granit kullanılırdı. Yükseklik: Antik dönemde dikilitaşların yüksekliği 15-30 metre arasında olurdu. Tarihsel yolculuk: Birçok dikilitaş, özellikle Romalılar döneminde, farklı yerlere taşınmış ve yeniden dikilmiştir. Bilinen en eski dikilitaş, MÖ 1479-1425 tarihleri arasında hüküm süren Firavun III. Thutmosis tarafından iktidarının 30. yılı nedeniyle Karnak’ta bulunan tapınağın önüne diktirilen ve orijinal yüksekliği 31,59 metre olan dikilitaştır. Günümüze ulaşabilmiş en eski dikilitaş ise Heliopolis'e dikilmiş olan I. Sesotris dikilitaşıdır. En büyük dikilitaş, Saint Peter Meydanı'nda bulunan ve 25,5 metre yüksekliğindeki dikilitaştır. Türkiye'de bulunan dikilitaşlar arasında, İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda yer alan Örme Dikilitaş ve İznik, Bursa'da bulunan 1. yüzyıldan kalma Roma kökenli "C. Casius Philiscus" adına yapılmış dikilitaş bulunur.

Brunton pusulası, jeologlar, arkeologlar, harita mühendisleri ve saha denetçileri tarafından kullanılan hassas bir pusula türüdür. Başlıca kullanım amaçları: coğrafi yönelimleri ölçmek; bir konumu üçgenlemek; jeolojik yapıların yapısal çizgilerini, düzlemlerini ve yerlerini ölçmek; jeolojik özelliklerin (faylar, kontaklar, yapraklanma, tortul tabakalar vb.) eğimlerini hesaplamak.

Tarihi bir yeri tanıtmak için kullanılabilecek bazı kelimeler ve ifadeler: Tarihî arka plan: "Şehrin tarihi", "medeniyetler", "dinler", "önemli olaylar". Coğrafi özellikler: "Konum", "iklim", "doğal güzellikler", "dağlar", "denizler", "göller". Kültürel unsurlar: "Mutfak", "el sanatları", "festivaller", "halk müziği". Kişisel deneyim: "En çok sevilen mekân", "tadına bakılan özel yemek", "katılan ilginç bir etkinlik". Karşılaştırma ve öneriler: "Başka yerlerle kıyaslama", "gezi planı önerileri". Ayrıca, tarihi yerleri tanıtan kişilere rehber veya tur lideri denir.

Tarih öncesi ve tarihi çağların ayrılmasında kullanılan bazı ölçütler: Teknolojik gelişmeler. Coğrafi ve kültürel değişimler. Sanat eserlerinin incelenmesi. Sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik gelişmeler. Yazının bulunması. Bu ölçütler, tarih öncesi çağların dönemlere ayrılmasında arkeologlar ve tarihçiler tarafından kullanılmaktadır.

Donuktaş, Roma uygarlığına aittir. Tarsus'taki Donuktaş Roma Tapınağı'nın, MS 2. yüzyılın sonlarına doğru inşa edilmeye başlandığı ancak bitirilemediği düşünülmektedir. Donuktaş için ayrıca Asur, Dor ve kehanet merkezi gibi uygarlıklar da öne sürülmüştür.

Ammisaduqa Venüs Tableti, MÖ 1646 yılına tarihlenmektedir. Bu tablet, Venüs'ün 21 yıl boyunca yaptığı hareketleri ve astronomik konumlarını kayıt altına almaktadır. Dolayısıyla, tabletin toplam yaşı yaklaşık 3986 yıldır.

Knidos Afroditi, ya da diğer adıyla Çıplak Afrodit, Datça Yarımadası'nın batı ucunda yer alan antik Knidos şehrinde bulunmaktadır. Heykelin orijinaline ulaşılamamıştır, çünkü heykelin kaybolduğu veya çalındığı yönünde söylentiler bulunmaktadır. Heykelin kopyaları, Göteborg'daki Puşkin Müzesi ve Troya Müzesi gibi çeşitli müzelerde sergilenmektedir.

İlk ayakkabının ne zaman üretildiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, arkeolojik kanıtlar M.Ö. 7.000'li yıllara tarihlenen ve Amerika'da bulunan bir ayakkabının en eski örnek olduğunu göstermektedir.