ArapçaKelimeler

Hayır, devran ve dünya aynı şey değildir. Dünya, coğrafi bir terim olup, yeryüzü veya küre anlamına gelir. Devran ise, Arapça kökenli bir kelime olup, "dönmek" anlamındaki "deverān" kelimesinden türetilmiştir. "Devran" kelimesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşır: Dünya veya felek: Hayatın sürekli hareketini ve evrenin dönüşünü ifade eder. Kader, talih, baht: Kişinin kontrolü dışında gelişen yaşam döngüsünü ve talihin cilvelerini anlatır. Zaman veya çağ: Belirli bir dönemi veya toplumsal olayları betimlemek için kullanılır. Tasavvufta devran: Sufilerin zikir sırasında halka oluşturup dönerek yaptığı ibadet anlamına gelir.

Telakki, kişinin kendi bakış açısına göre savunduğu anlayış, görüş ve fikir anlamına gelir. Kabul ise, bir şeyi onaylama, sayma ve benimseme anlamına gelir. Dolayısıyla, "telakki etmek" bir şeyi kabul etmek, "telakki olunmak" ise kabul edilmek anlamına gelir.

Evet, havf (korku) ile korku aynı şeydir. Havf, Arapça kökenli bir kelime olup "korku, telaş, endişe ve kuruntu" anlamına gelir.

Hayır, "evvel" ve "eski" aynı değildir. Evvel, Arapça kökenli bir kelime olup "önce", "ilk", "önceki" anlamlarına gelir. Eski ise, geçmiş zamana ait, kullanılmış veya yıpranmış anlamlarında kullanılır. Bu iki kelime, zaman bağlamında farklı anlamlar taşır ve birbirlerinin yerine her zaman kullanılamaz.

Hayır, mütebbel ve muteber aynı değildir. Mütebbel: Arapça kökenli bir kelime olup, "kısır, verimsiz" anlamına gelir. Muteber: Yine Arapça kökenli bir kelime olup, "itibarlı, saygın, değerli, güvenilir" anlamlarına gelir.

Tenkisat ve tensikat arasındaki temel fark, anlamlarında yatmaktadır: - Tenkisat: Azaltma, eksiltme anlamına gelir. - Tensikat: Düzen vermeler, düzenlemeler demektir. Özetle, "tenkisat" daha çok işten çıkarma ile ilişkilendirilirken, "tensikat" genel kadro düzenlemelerini ifade eder.

"Zarf başka mazruf başka" deyimi, bir şeyin göründüğü gibi olmadığı, içindekilerin dış yüzüyle uyumlu olmadığı durumlarda kullanılır. Zarf, dış görünüş veya yüzey anlamına gelir. Mazruf ise içerik, asıl olan, öz, içindekiler demektir. Bu deyim, aynı zamanda insanın iç dünyası ile dışarıdan görünen hali arasındaki farkı anlatmak için de kullanılır.

Cihanşümul, Arapça kökenli bir kelime olup "tüm dünyayı kapsayan, evrensel" anlamına gelir. Şümul kelimesi ise "kapsama" veya "dahil etme" anlamına gelir. Dolayısıyla, "cihanşümul" kelimesi, bir kavramın veya durumun evrensel veya herkesi kapsayan bir özelliğe sahip olduğunu ifade eder.

Fecaat ve felaket terimleri genellikle benzer anlamlarda kullanılsa da, bazı farklar bulunmaktadır: Fecaat, Arapça kökenli olup, "fecî" kökünden türetilmiştir ve büyük bir felaket veya kıyım anlamında kullanılır. Felaket, daha genel ve yaygın olarak kullanılan bir terimdir ve büyük sıkıntılara yol açan olay anlamına gelir. Ayrıca, fecaat kelimesi daha çok edebi ve güçlü bir anlam taşır ve insanın ruhsal veya toplumsal çöküşünü de ifade edebilir.

Hayır, efdal ve eftal aynı değildir. Efdal, Arapça kökenli bir kelime olup "erdemli", "faziletli" veya "tercih edilen" anlamlarına gelir. Eftal ise "en değerli" veya "en yüksek" anlamındadır. Bu kelimeler sıklıkla karıştırılsa da, doğru yazım şekli efdal olarak olmalıdır.

Berat kelimesi, Arapça kökenli olup "temize çıkma, suçsuzluk belgesi, özgürlük" anlamına gelir. Ayrıca, Berat Kandili olarak bilinen özel bir gecenin adı olup, İslam inancına göre Allah'ın kullarına rahmet ve af dilediği bir zaman dilimidir. Osmanlı döneminde ise Berat, padişah tarafından verilen ve bir kişinin ya da bir yerin, bir unvanla veya ayrıcalıklı bir hakla tanındığını gösteren resmi bir belgeyi ifade etmiştir.

Tenzilat ve tenzip farklı anlamlara sahip kelimelerdir: Tenzilat: Arapça kökenli bir kelime olup, "indirimler", "iskonto" veya "ucuzluk" anlamına gelir. Tensip: Bir dava açısından, hâkimin davaya ilişkin ön hazırlıkları tamamladığı, duruşma günü ve saatini tespit ettiği anlamına gelir. Bu iki kelime arasında bir bağlantı veya benzerlik bulunmamaktadır.

Evet, "haris" ve "hırslı" aynı anlama gelir. "Haris" kelimesi, bir şeyi elde etmek hususunda aşırı istekli olan, hırslı kişi anlamına gelir. "Hırslı" kelimesi ise Arapça kökenli olup, sonu bulunmayan istek anlamına gelir.

Tabip ve tababet arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Tabip: Tıp ilmi veya sanatı ile uğraşan kişileri tanımlamak için kullanılan Arapça kökenli bir sözcüktür. Tababet: Tıp bilimleri anlamında kullanılır. Dolayısıyla, tabip bir kişiyi, tababet ise bir alanı ifade eder.

Mazbut ve mutaassıp kelimeleri farklı anlamlara sahiptir: Mazbut: Özellikle mazbut insan bağlamında, beğenilen, düzgün ve düzenli, takdir gören ve saygı duyulan kişiler için kullanılır. Mutaassıp: TDK'ya göre, savunduğu fikirleri karşı tarafa zorla benimsetmeye çalışan, yeni hiçbir fikre sıcak bakmayan, bağnaz kimse anlamına gelir. Dolayısıyla, "mazbut" ve "mutaassıp" kelimeleri zıt anlamlara sahiptir; "mazbut" olumlu bir özelliği ifade ederken, "mutaassıp" olumsuz bir özelliği ifade eder.

Havadis kelimesi, ilgi ile karşılanabilecek haber anlamına gelir. Ayrıca, olup biten vakalar, hadiseler ve olaylar anlamında da kullanılır. Arapça kökenli olan kelime, "olaylar, hadiseler" anlamına gelen "ḥawādis̠" sözcüğünün çoğuludur. "Havâdis sormak" ifadesi, olup bitenleri öğrenmek istemek anlamına gelir. "Havâdis tellâlı (kumkuması)" ise olaylardan hemen haberdar olup etrafa yayan kimse demektir.

Satıh ve sathi aynı değildir, çünkü: Satıh, bir nesnenin dış görünüşü, yüzey veya yamaç anlamına gelen Arapça kökenli bir kelimedir. Sathi ise, satıh kelimesinden türetilmiş olup, bir şeyin dış yüzüne ait, derinliği olmayan, yüzeyde kalan, yüzeysel, sığ anlamlarına gelir. Dolayısıyla, satıh genel bir terimken, sathi bu terimin sıfat olarak kullanılmış halidir.

Derk ve idrak kelimeleri, anlam bakımından benzer ancak farklı bağlamlarda kullanılan kavramlardır. Derk, genellikle "anlayış", "idrak etme" veya "bir şeyi kavrama biçimi" anlamlarında kullanılır. İdrak ise, "akıl erdirme", "anlama yeteneği", "kavrayış" anlamlarına gelir. Özetle, derk daha çok şiirsel ve mistik anlamlarda, idrak ise daha resmi ve yaygın kullanımda tercih edilir.

Atf ve atıf kelimeleri Arapça kökenli olup, farklı anlamlara sahiptir: Atf: "Eğme, meylettirme" anlamına gelir. Atıf: "Bağlama, işaret etme, örnek gösterme" anlamlarına gelir. Atıf ayrıca iki ana başlıkta incelenir: 1. Atf-ı Beyan: Kendinden önceki unsuru daha fazla açıklamak için kullanılan kelimeler. 2. Atf-ı Nesak: Atıf harfleri kullanılarak kelime veya cümlelerin aynı hükme bağlanması.

Tahkik ve tenkil farklı anlamlara sahip kelimelerdir: Tahkik: Arapça kökenli bir terim olup, bir durumun, bilginin veya olayın derinlemesine incelenmesi, doğruluğunun kontrol edilmesi anlamına gelir. Tenkil: Arapça kökenli bir kelime olup, "kovma, uzaklaştırma", "herkese örnek olacak şekilde cezalandırma" ve "düşman veya zararlı kimseleri topluca ortadan kaldırma" anlamlarına gelir.