Antlaşmalar

İstanbul'un işgali, Mondros Ateşkes Antlaşması ile gerçekleşmiştir. Bu antlaşma, 30 Ekim 1918 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanmıştır.

1444 yılında Osmanlı Devleti'nde iki önemli olay gerçekleşti: 1. Edirne-Segedin Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Macaristan arasında imzalandı. 2. Varna Muharebesi: Osmanlı Sultanı II. Murad yönetimindeki Osmanlı ordusu, Kral I. Ulászló komutasındaki Haçlı ordusuyla karşılaştı ve Osmanlı zaferi ile sonuçlandı.

Türk-Rus dostluğunun temelleri, 15. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında başlayan ilişkilere dayanır. Modern anlamda Türk-Rus dostluğunun başlangıcı ise 26 Nisan 1920'de TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa'nın Sovyet lideri Lenin'e gönderdiği mektupla olmuştur. Diplomatik ilişkilerin resmiyete dökülmesi ise 16 Mart 1921'de Moskova'da imzalanan Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması ile gerçekleşmiştir.

1444 yılının önemli olmasının birkaç nedeni vardır: Rodos Kuşatması: 10 Ağustos - 18 Eylül 1444 tarihleri arasında Hospitalier Şövalyeleri ile Memlûk Devleti arasında gerçekleşen Rodos Kuşatması, Hospitalier Şövalyeleri'nin zaferiyle sonuçlanmıştır. Edirne-Segedin Antlaşması: 1444 yılında Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı arasında imzalanan bu antlaşma, savaşın ardından barışı sağlamak ve taraflar arasındaki sınırları belirlemek amacıyla yapılmıştır. Varna Savaşı: 10 Kasım 1444'te Osmanlı Devleti ile Macarlar’ın önderliğindeki Haçlı ordusu arasında gerçekleşen bu savaş, Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki hakimiyeti üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur.

16. yüzyılda Tunus'un Osmanlıya bağlanması, 1574 yılında imzalanan Zitvatorok Antlaşması ile gerçekleşmiştir. Ancak, Tunus'un Osmanlı egemenliğine girişi, 1534 yılında Barbaros Hayrettin komutasındaki Osmanlı kuvvetlerinin İspanyol işgalini püskürtmesiyle başlamıştır.

Paris Antlaşması ile Osmanlı'ya yardım eden devletler Birleşik Krallık ve Fransa'dır. Bu iki devlet, Kırım Savaşı'nda Osmanlı'nın Rusya ile olan savaşında yer alarak Osmanlı'ya destek vermiştir.

Kütahya ve Eskişehir'in kaybedilmesi, Gümrü Antlaşması ve Moskova Antlaşması gibi önemli antlaşmaların imzalanmasına yol açmıştır. Gümrü Antlaşması (2 Aralık 1920): Bu antlaşma, Sevr Antlaşması'nın geçersiz olduğunu Ermenilere kabul ettirdi ve Doğu Anadolu'nun Türk toprağı olduğunu belirledi. Moskova Antlaşması (16 Mart 1921): Bu antlaşma, Sovyetler Birliği ile TBMM arasında imzalandı ve Doğu sınırının büyük oranda kesinleşmesini sağladı. Kütahya ve Eskişehir'in kaybedilmesi, aynı zamanda Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi'ne zemin hazırladı ve Lozan Antlaşması'nın imzalanmasına giden süreci başlattı.

Londra Konferansı'nda herhangi bir antlaşma imzalanmamıştır. Konferans, İtilaf Devletleri'nin Sevr Antlaşması'nda bazı değişiklikler yaparak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) kabul ettirmek amacıyla düzenlediği bir toplantıdır. Bununla birlikte, Bekir Sami Bey, konferans sırasında Fransa, İngiltere ve İtalya ile ayrı ayrı gizli antlaşmalar imzalamıştır.

Westphalia Antlaşması'nın bazı sonuçları: Dini özgürlük: 1555'teki Augsburg Barışı yeniden tanındı ve "cuius regio, eius religio" (kimin bölgesi, onun dini) ilkesi kabul edildi. Devletlerin egemenliği: Devletlerin kendi toprakları ve iç işleri üzerinde dış müdahalelerden bağımsız olarak egemenlik hakları tanındı. Güç dengesi: Avrupa'da güç dengesi kuruldu ve bu, uluslararası ilişkilerde rehber ilke haline geldi. Toprak düzenlemeleri: Hollanda Cumhuriyeti ve İsviçre'nin bağımsızlığı tanındı. Ticari düzenlemeler: Ticari sınırlar yeniden belirlendi ve ticari ağlar genişledi. Ulus-devletlerin yükselişi: Kutsal Roma İmparatoru'nun gücü kısıtlanarak ulus-devletlerin yükselişine zemin hazırlandı. Modern uluslararası ilişkilerin temeli: Çağdaş uluslararası ilişkilerin temeli atıldı ve bu ilke, modern uluslararası hukuk sisteminin gelişmesi için temel oluşturdu.

Brezilya'nın resmi dilinin Portekizce olmasının nedeni, ülkenin eski bir Portekiz sömürgesi olmasıdır. Brezilya, 16. yüzyılda Portekiz'den gelen kolonizasyonla tanışmış ve o günden itibaren Portekizce konuşulmaya başlanmıştır.

Kars Antlaşması ile Türkiye'nin aldığı topraklar: Kars, Ardahan, Artvin ve Iğdır. Nahçıvan bölgesinin özerk bölge olarak Azerbaycan'a devri. Kars Sancağı'nın bütünü ve Tuzluca kazası (antlaşma öncesi Ermenistan'ın elinde bulunuyordu). Türkiye, Misak-ı Milli sınırları içinde yer alan Batum'u ise Gürcistan'a bırakmak zorunda kalmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu'nun en büyük toprak kaybı, Karlofça Antlaşması ile yaşanmıştır. 26 Ocak 1699 tarihinde imzalanan bu antlaşma ile: Banat ve Temeşvar hariç, bütün Macaristan ve Erdel Prensliği Avusturya'ya bırakıldı. Ukrayna ve Podolya, Lehistan'a verildi. Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyıları Venedik'e bırakıldı. Bu antlaşma, Osmanlı'nın batıda büyük çapta toprak kaybettiği ilk antlaşma olarak kabul edilir ve imparatorluk için bir dönüm noktası olmuştur.

Kasr-ı Şirin Antlaşması'nın önemi şu şekilde özetlenebilir: Türkiye-İran sınırının belirlenmesi: Günümüzdeki Türkiye-İran sınır hattının ana yapısı bu antlaşma ile belirlenmiştir. Osmanlı'nın doğu sınırlarının kesinleşmesi: Antlaşma, Osmanlı'nın doğu sınırlarını netleştirmiştir. Ekonomik canlanma: Bağdat'ın Osmanlı topraklarına katılması, şehrin önemli bir ticaret merkezi olması nedeniyle ekonomik canlanmayı sağlamıştır. Dini koruma: Antlaşma, halifelik makamının korunması açısından da önemlidir; İran'da hutbe ve dini toplantılarda Hz. Ebubekir, Hz. Osman, Hz. Ömer ve Hz. Muhammed ile eşine lanet edilmesini engellemiştir. Barış ortamının sağlanması: Osmanlı Devleti ve Safevi Devleti arasındaki 60 yıla yakın süren savaşlar sona ermiştir.

Kapitülasyonlar, Osmanlı Devleti'nin ekonomik gücünü sarsması, yerli sanayii çökertmesi, ticaretin dengesini bozması, bütçe açığını artırması ve borçlanmayı hızlandırması gibi nedenlerle kaldırılmıştır. Kapitülasyonların kaldırılmasında etkili olan bazı olaylar şunlardır: İttihat ve Terakki'nin çabaları: İttihat ve Terakki Cemiyeti, 1911 kongresinde kapitülasyonların kaldırılmasını gündeme getirmiş ve 9 Eylül 1914'te kapitülasyonların kaldırıldığını tüm elçiliklere bildirmiştir. Kurtuluş Savaşı sırasındaki anlaşmalar: 28 Mart 1921'de Sovyetler Birliği ile yapılan anlaşmanın 7. maddesi ve 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması, kapitülasyonları geçersiz ve kaldırılmış saymıştır. Kapitülasyonların kaldırılması, Türkiye Cumhuriyeti'nin tam bağımsız olması açısından da önemli bir adım olmuştur.

Belgrad Antlaşması, önce Avusturya Arşidüklüğü ile, daha sonra ise Rusya İmparatorluğu ile imzalandığı için iki kere imzalanmıştır. Antlaşmanın Avusturya ile imzalanma sebebi: 1739 yılında, Belgrad yakınlarında yapılan Hisarcık Muharebesi'nde Osmanlı orduları galip gelmiş ve Belgrad Osmanlıların eline geçmiştir. Bunun üzerine Avusturya, derhal ateşkes ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu ile Belgrad Antlaşması'nı 18 Eylül 1739'da imzalamıştır. Antlaşmanın Rusya ile imzalanma sebebi: Rusya, savaş beklentilerinin çok gerisinde bir barış antlaşması yapmış ve 3 Ekim 1739'da Belgrad Antlaşması'na dahil olmuştur. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1699 Karlofça Antlaşması ile başlayan ve 1792 Yaş Antlaşmasına kadar süren gerileme döneminde imzaladığı son kazançlı antlaşmadır.

David Lloyd George, Versay Barış Antlaşması'nı (1919) imzalamıştır. Bu antlaşma, I. Dünya Savaşı sonunda İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanmıştır.

Küçük Kaynarca Antlaşması ile Akdeniz'deki tüm adalar Osmanlı Devleti'ne bırakıldı. Ancak, antlaşmanın 1. maddesinde, Rus ordusu tarafından işgal edilen Bessarabya, Eflak, Boğdan ve Gürcistan ülkeleriyle Akdeniz adalarının Osmanlılara iade edileceği belirtilmektedir.

Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı Devleti'ni çeşitli şekillerde olumsuz etkiledi: Toprak Kayıpları: Osmanlı, Kırım Hanlığı ve ona bağlı Kuban ve Bucak Tatarlarının bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı. Savaş Tazminatı: Tarihte ilk defa savaş tazminatı ödedi. Ekonomik Zorluklar: Artan savunma harcamaları ve finansal açıklar, vergilerin artmasına ve iç-dış borçlanmaya yol açtı. Rus Müdahalesi: Antlaşma, Rusya'nın Osmanlı'nın iç işlerine müdahale etmesine zemin hazırladı. Kapitülasyonlar: Rusya, İngiltere ve Fransa ile aynı kapitülasyon haklarına sahip oldu. Karadeniz'in Statüsü: Karadeniz, Türk gölü olmaktan çıktı.

Küçük Kaynarca Antlaşması'nın en ağır maddesi, Rusya'nın Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasına olanak tanıyan 6. maddesidir. Bu maddeye göre, Rusya, Balkanlarda istediği yerde konsolosluk açabilecek ve İstanbul’da daimi elçi bulundurabilecekti. Antlaşmanın diğer ağır maddeleri arasında ise Osmanlı Devleti'nin Rusya'ya savaş tazminatı ödemesi (1. madde) ve Kırım'ın bağımsız olması (5. madde) yer alır.

Antlaşma, hak ve borç doğurmak niyetiyle, iki veya daha fazla milletlerarası hukuk kişisi arasında yapılan yazılı bir anlaşmadır. Lozan Antlaşması ise, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan kentinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Britanya, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya arasında imzalanmıştır. Antlaşmanın bazı konuları: Sınırlar. Boğazlar. Kapitülasyonlar. Savaş tazminatı. Azınlıklar. Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını ve sınırlarını uluslararası alanda tanımıştır.